Yến sào là đặc sản Đông Nam Á, được ví von là "vàng trắng", "trứng cá Caviar phương Đông", một trong 10 món ăn đắt nhất thế giới mà ngày xưa chỉ dành riêng cho vua chúa. Việt Nam là một trong số ít quốc gia thu hoạch được yến sào có chất lượng tốt nhất thế giới.
KHPT- Tuy nhiên, không phải ai cũng biết những thông tin cần thiết sau đây về yến sào:
Yến sào là gì?
Đó là tổ của con chim yến, tiếng Hán Việt là "yến sào". Theo các tài liệu đông y (Bản thảo cương mục, Bản thảo cầu chân, Bản thảo tái tân…), tổ yến là vị thuốc quý có tác dụng đại bổ nguyên khí, nhuận phế dưỡng âm, trị hư lao và là vị thuốc cực bình cực mỹ trong các loại thuốc đông y có thể sử dụng quanh năm.
Cách chế biến
- Bước 1: ngâm yến sào trong nước cho nở, rửa lại để sạch tạp chất. Bánh yến ngâm khoảng 45 - 60 phút. Tổ yến ngâm khoảng 2 - 4 giờ. Cần xé nhỏ sợi yến, chân yến để khi hấp chín yến nở đều.
- Bước 2: cho yến sào vào thố, thêm nước vào ngập tổ yến, đậy kín nắp. Tổ yến chỉ cần lượng nước vừa đủ ngập yến để chín đều, chén yến loãng hay đặc phụ thuộc vào sở thích người dùng.
- Bước 3: hấp cách thủy ít nhất 45 phút. Lúc gần chín, yến sào nổi lên trên mặt nước, khi chín có mùi thơm nhẹ, chuyển thành trong suốt và sánh đặc, mùi vị thơm ngon hơn khi hấp đường phèn.
Công dụng
Trong sách "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam" (2015, Nhà xuất bản Hồng Đức, Hà Nội), GS.TSKH. Đỗ Tất Lợi ghi nhận "Theo tài liệu cổ thì yến sào được thấy ghi đầu tiên trong "Bản thảo cương mục thập di" (1765): Tính chất của yến sào được ghi là vị ngọt, tính bình, vào hai kinh phế và vị, tác dụng của nó là nuôi phế âm, tiêu đờm, hết ho. Thường dùng chữa hư yếu, ho lao, sốt từng cơn, hen suyễn, thổ huyết".
Ngoài ra, trong sách "Trung dược đại từ điển" (Đại học trung y dược Nam Kinh), tổ yến được ghi nhận là vị thuốc có vị ngọt, tính bình, quy kinh phế, vị, thận, công năng dưỡng âm nhuận táo, ích khí bổ trung, hóa đàm chỉ khái. Yến sào chủ trị hư tổn, lao sái, ho đàm suyễn, thổ huyết, kiết lị kinh niên, sốt rét kinh niên, buồn nôn phản vị, thề nhược di tinh.
Món ăn - bài thuốc với yến sào
- Trị thể nhược tự hãn: huỳnh kỳ 20 g, tổ yến 5 g, ngày uống 2 lần (Trung dược đại từ điển).
- Trị thể nhược mất sức: gà tiềm tổ yến (Trung dược đại từ điển).
- Trị đàm suyễn ở người già: thu lê 1 trái, bỏ ruột, cho 4 g tổ yến và thêm nước nóng vào ngâm nở, thêm 4 g đường phèn, chưng cách thủy. Ăn mỗi ngày vào buổi sáng sớm (Văn đường tập nghiệm phương).
- Trị bệnh biếng ăn: 8 g tổ yến và 1,6 g nhân sâm, thêm 7 phần nước, chưng cách thủy, ăn từ từ (Cầu sinh khổ hải).
- Trị sốt rét ở người già và hư sốt ở trẻ nhỏ, thai nhiệt: tổ yến 12 g, đường phèn 2 g, chưng ăn nhiều lần (Nội kinh loại biên thí hiệu phương).