Cẩn trọng thực phẩm chay “nhà làm”, bán trôi nổi

Cẩn trọng sản phẩm trôi nổi, “nhà làm”...

Nhiều thực phẩm chay ngoại nhập không có nhãn phụ tiếng Việt, không rõ nguồn gốc xuất xứ và thực phẩm chay làm sẵn đóng trong bịch nylon bán không có thông tin nhãn mác, khó đảm bảo chất lượng. Các loại đậu hủ trắng, đậu hủ chiên hành, tàu hủ ky chiên, cá cơm kho, chả lụa... giá dao động từ 4.000 - 20.000 đồng/SP được nhiều người mua.

Đặc biệt, trên các trang mạng, nhiều cá nhân chào bán thực phẩm chay được quảng cáo rất “kêu” như: nước mắm chay đậu đen hữu cơ, nước tương đậu nành nấm hương, sốt đậu đen hữu cơ... (xuất xứ Đài Loan), được giới thiệu có giấy chứng nhận Organic. Hay, men dinh dưỡng thuần chay (xuất xứ Pháp), tảo xoắn (xuất xứ Chi Lê)... Các SP này có giá rất cao, từ 250.000 đồng/SP nhưng lại không có nhãn tiếng Việt ghi rõ thành phần chất lượng; hàm lượng dinh dưỡng; đơn vị sản xuất, nhập khẩu...

Hẳn nhiều NTD còn chưa quên vụ ngộ độc pate chay nhiễm vi khuẩn botulinum dẫn đến nhiều người phải nhập viện và lo ngại về an toàn chất lượng sản phẩm chay. Dù vậy, thực tế không ít người vẫn mua hàng dễ dãi, chọn mua những SP chay ngoại nhập trôi nổi, SP chay “nhà làm” mơ hồ chất lượng.

Theo cảnh báo của Ban Quản lý An toàn thực phẩm (ATTP) TP.HCM, SP thực phẩm chay được chế biến sẵn hiện nay rất dễ mua, tiện lợi, các SP này hầu như đã được sơ chế sẵn, chỉ về chế biến như thực phẩm mặn, số khác có thể về chỉ hâm nóng lại là có thể dùng ngay, thay vì phải nhiều công đoạn như trước đây. Nhưng người mua rất khó để xác định được mức độ an toàn của những món ăn chay này.

Theo cảnh báo của Ban Quản lý An toàn thực phẩm (ATTP) TP.HCM, sản phẩm thực phẩm chay được chế biến sẵn hiện nay rất dễ mua, tiện lợi; bày bán nhiều ở các chợ. Nhưng người mua rất khó để xác định được mức độ an toàn của những món ăn chay này.

Để bảo đảm độ dai và có hương vị tương tự như các loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, thủy sản, các cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm chay bổ sung phụ gia, hương liệu thực phẩm tạo mùi, màu, chất định hình và chất chống ẩm mốc... Từng loại nguyên liệu đều có nguy cơ mất ATTP như thực phẩm bị ôi thiu, thực phẩm nhiễm các loại nấm mốc, vi khuẩn gây bệnh, nhiễm hóa chất độc hại. Việc không kiểm soát được nguyên liệu, khi chế biến không đảm bảo quy trình về vệ sinh làm cho sản phẩm dễ bị ô nhiễm có nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm như rối loạn tiêu hóa, đau bụng, buồn nôn tiêu chảy...  làm ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng.

Nhiều sản phẩm chay uy tín tiện dụng để lựa chọn

Trong khi đó, nhiều sản phẩm chay có nguồn gốc, xuất xứ cũng đã xuất hiện trên thị trường. Tại cửa hàng thực phẩm chay Âu Lạc (P. Thống Nhất, Q. Gò Vấp, TP.HCM), nhân viên tất bật phục vụ khách mua SP chay, vừa tính tiền vừa chêm hàng lên kệ. Chị Nguyễn Thị Hà Trang, cửa hàng trưởng tại đây cho biết ngày càng nhiều NTD mua SP chay sử dụng và làm quà tặng, có khách còn mua SP chay gửi ra nước ngoài.

Ngoài những SP chay khô, SP chay đông lạnh phổ biến, thị trường năm nay có thêm nhiều SP chay mới được nhiều khách ưa chuộng, như: cá lóc kho tiêu, giò heo rút xương, thịt ba chỉ heo, sườn sụn... được đóng gói sẵn. Thành phần chính gồm: đạm đậu nành, đạm lúa mì, dầu đậu nành, đường, muối, tiêu... Giá dao động từ 50.000 - 100.000 đồng/gói 200 - 300gr.

Đặc biệt, NTD có nhu cầu cúng chay có thể chọn mua gà trống nguyên con, cá lóc nguyên con, vịt quay, heo sữa quay... được tạo hình đẹp và đóng gói sẵn khá tiện dụng. Ngoài các thành phần từ đậu nành, nguyên liệu còn có bột khoai tây, rong biển, nấm các loại, kỷ tử. Các cửa hàng còn nhập “bia không cồn” từ Hà Lan về bán; SP có vị lúa mì, chanh dây, chanh gừng...; giá 22.000 đồng/lon 330ml. SP cà phê sữa, bột ca cao không chứa sữa bò cũng được khách mua nhiều.

Theo chị Hà Trang, các SP chay có loại 1, 2, 3; giá chênh nhau khoảng 30.000 - 60.000 đồng/kg. Như, SP gà lát loại 1 giá  180.000 đồng/kg, loại 2 giá 130.000 đồng/kg. Khách hàng mua phục vụ gia đình hay làm quà biếu tặng thường mua SP loại 1, còn hàng quán thường mua loại 2, 3. Tùy loại, chất lượng khác nhau về độ đạm, độ dai và miếng đều nhau, còn hương vị không khác nhau. “Dịp này, nhiều khách mua SP chay làm quà tặng và gửi đi nước ngoài; có khách mua mỗi loại đến 5 - 7kg. Những SP khô, đóng hộp/gói bán chạy hơn SP đông lạnh”, chị Trang cho hay.

Ở phân khúc cao cấp hơn, nhiều cửa hàng bán SP chay ngoại nhập, SP chay hữu cơ nhưng giá khá cao. Tại cửa hàng Organicfood (Đinh Tiên Hoàng, quận 1, TP.HCM) chuyên doanh thực phẩm chay hữu cơ niêm yết giá thịt heo chay xay hữu cơ (xuất xứ Thái Lan) 198.000 đồng/gói 230gr; pate nấm chay (xuất xứ Đức) giá 135.000 đồng/hộp 125gr. Cửa hàng Tokyo Baby (Hoàng Văn Thụ, Q. Tân Bình) bán hạt nêm chay xuất xứ Nhật Bản được làm từ rong biển hay rau củ quả hữu cơ, giá 250.000 - 360.000 đồng/lọ 500gr...

Tuy nhiên, ghi nhận cho thấy, nhiều NTD có xu hướng chọn mua SP chay trong nước hay SP chay ngoại nhập có giá vừa phải. Như, thịt heo xay xuất xứ Thái Lan 130.000 đồng/gói 220gr, heo quay chay 120.000 đồng/gói 200gr, combo 2 loại chả lụa chay 178.000 đồng/gói 90gr. Những SP này ngoài thành phần đậu nành, lúa mì còn có chiết xuất nấm lên men, tinh bột khoai tây, dầu cải, dầu hướng dương...

Tại các siêu thị có bán SP chay của Sông Hương Foods được nhiều khách chuộng, như: bánh bột lọc, bánh nậm, dưa mắm, kim chi, mắm cà pháo, mắm Thái chay... Ở các chợ lẻ TP.HCM, nhiều điểm bán đậu hủ, thực phẩm chay chế biến sẵn cũng đắt hàng, có thời điểm khách xếp hàng dài chờ mua hàng.

Cần đáp ứng quy định an toàn thực phẩm

“Không chỉ thực phẩm chay tươi mới tiềm ẩn nguy cơ, thực phẩm chay đóng hộp cũng có nguy cơ nếu quá trình đóng hộp có sự xâm nhập của vi khuẩn Clostridium botulinum. Đây là vi khuẩn kị khí tuyệt đối, sinh bào tử, vi khuẩn này tiết ra chất cực độc tác động lên thần kinh gây liệt cơ, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, kéo dài và dễ tử vong. Để sản xuất thực phẩm chay an toàn, các cơ sở kinh doanh, sản xuất phải đáp ứng được các quy định về đảm bảo ATTP.

Ngoài các điều kiện về nhà xưởng sản xuất, các cơ sở kinh doanh, sản xuất thực phẩm chay cần lưu giữ hồ sơ về nguồn gốc, xuất xứ nguyên liệu thực phẩm và các tài liệu khác về toàn bộ quá trình sản xuất, kinh doanh thực phẩm; sử dụng phụ gia thực phẩm nằm trong danh mục được cho phép của Bộ Y tế và phải thực hiện việc tự công bố chất lượng SP và tuân thủ các quy định về việc ghi nhãn hàng hóa, làm căn cứ lựa chọn, tiêu thụ và sử dụng… đối với sản phẩm nhập khẩu phải có tem nhãn phụ bằng tiếng Việt rõ ràng, đảm bảo đầy đủ nội dung theo quy định”, Ban Quản lý ATTP TP.HCM khuyến nghị.

Đơn vị này khuyên NTD nên tìm hiểu kỹ tất cả những thông tin xung quanh SP chay, tuyệt đối không mua SP trôi nổi, không có nguồn gốc, hàng hết hạn sử dụng, bao bì rách nát, sản phẩm bị biến dạng, hàng không nhãn mác, khi có dấu hiệu bất thường về sức khỏe cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và xử lý kịp thời.