Kỷ niệm 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ: Người quan trắc pháo binh ở Điện Biên Phủ

Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, cựu chiến binh (CCB) Đinh Tiến Xương làm nhiệm vụ quan trắc pháo binh tại Trung đoàn 45, thuộc Đại đoàn 351. CCB Đinh Tiến Xương kể lại: “Giữa năm 1953, trung đoàn chúng tôi với 20 khẩu pháo 105 ly, 40 xe kéo pháo và xe vận tải cùng nhiều đạn dược, khí tài, trang, thiết bị đi cùng, từ Vân Nam (Trung Quốc) cơ động đến Thủy Khẩu (biên giới), rồi theo đường rừng tập kết về khu vực Bắc Hà (Lào Cai). Tại đây, Đoàn vận tải Sông Thao phối hợp với đơn vị hối hả chặt nứa, đóng bè và xe, pháo được tháo rời ra từng bộ phận để đưa lên bè. Đoạn đường sông với nhiều thác ghềnh hiểm trở, gành đá nhấp nhô, nước đổ ầm ầm. Bè chạy ban ngày, ngụy trang như bè gỗ, bè củi của dân, vượt qua gần 100 km, cập bến Âu Lâu an toàn. Đây là lần đầu tiên trên thế giới, pháo lớn và cả xe kéo pháo phải tháo rời từng bộ phận và cơ động trên sông bằng bè”.

Cuối năm 1953, trung đoàn bí mật cơ động lên Điện Biên Phủ. Đề phòng máy bay địch phát hiện, xe pháo được ngụy trang kín, hành quân ban đêm, ban ngày trú trong các cánh rừng. Trên đường hành quân, các đơn vị bạn nhìn thấy cũng không biết xe gì. Dù đêm tối, sương mù dày đặc, nhưng xe chỉ được bật đèn gầm, bám nhau xé màn đêm, tiến ra mặt trận. Đường hành quân qua nhiều núi đèo hiểm trở. Đèo Lũng Lô dốc dựng đứng, đèo Pha Đin vừa cao vừa dài, ngoằn ngoèo gấp khúc như khuỷu tay, xe rất dễ va vào sườn núi hoặc rơi xuống vực...

Bằng tinh thần dũng cảm, mưu trí, vượt qua mọi khó khăn thử thách, toàn đơn vị đã đến ngã ba Cò Nòi trước thời hạn, rồi tiếp tục rẽ sang đường đi Lai Châu, hướng đến km 62. Tại đây, công binh và dân công đã bí mật mở một con đường nhỏ cắt rừng cho đơn vị chúng tôi tiến vào cách Him Lam khoảng 15 km. Ngay sau đó, bộ đội Trung đoàn 209 (Đại đoàn 312) đã đến hỗ trợ đơn vị chúng tôi kéo pháo vào trận địa. Đường kéo pháo luồn dưới các cành cây rậm, đoạn nào cây thưa thì gác giàn, phủ lá ngụy trang lên trên, nhằm phòng tránh máy bay địch phát hiện. Pháo được kéo vào ban đêm, vượt qua hàng chục đèo cao dốc đứng, trong sự bắn phá của máy bay và pháo binh địch.

Hơn một tuần sau, toàn bộ 24 khẩu pháo 105 ly (trong đó có 4 khẩu ta thu được của địch trong các chiến dịch trước đó) đã được đưa vào trong một thung lũng nhỏ, cách cụm cứ điểm Him Lam khoảng 6 km. Chúng tôi thở phào, náo nức chờ đợi giờ phút lập công thì có lệnh kéo pháo ra, với khẩu hiệu “Kéo pháo ra là nhiệm vụ chiến đấu”. Chúng tôi được giải thích do địch đã xây dựng hệ thống phòng ngự kiên cố, nên để bảo đảm chắc thắng, Bộ chỉ huy Mặt trận đã quyết định thay đổi phương châm tác chiến từ “Đánh nhanh, thắng nhanh”, sang “Đánh chắc, tiến chắc”, vì vậy phải kéo pháo ra và làm lại công tác chuẩn bị. Trung đoàn 209 lại cùng anh em pháo thủ chúng tôi bắt tay thực hiện nhiệm vụ và gần 10 ngày sau thì cả 24 khẩu pháo đã được kéo trở về vị trí tập kết. Sau đó, trung đoàn chúng tôi cùng với các đơn vị bạn khẩn trương mở 6 tuyến đường lên các dãy núi phía đông và đông bắc Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ để cho xe kéo pháo vào lại. Lần này, từng khẩu pháo được đưa vào trong hầm kiên cố, có nắp dày đến 3 - 4 mét (chống được đạn pháo 155 ly của địch). Các hầm này do công binh, bộ binh phối hợp với đơn vị chúng tôi cùng làm. Từng hầm pháo được ngụy trang kín đáo. Hầm có cửa rộng để pháo tác xạ dễ dàng, hễ bắn xong là có nắp đậy lại ngay. Mỗi trận địa chính có nhiều trận địa giả và có điện thoại liên lạc với nhau. Hễ trận địa chính bắn thì trận địa giả cho nổ bộc phá, bộc lộ mục tiêu để đánh lừa địch. Chính vì vậy, sự phản pháo của địch bị phân tán và hầu hết rơi vào các trận địa giả. Tên đại tá Pi-rốt, chỉ huy pháo binh Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, đã phải tự sát khi quân ta mới tấn công 2 ngày, vì bất lực và xấu hổ, bởi y từng tuyên bố “sẽ khóa mõm pháo binh Việt Minh ngay sau khi xuất hiện”.

Trong quá trình đơn vị kéo pháo, mở đường, xây dựng trận địa, ông Đinh Tiến Xương cùng 10 đồng đội công tác tại Đài quan sát pháo binh trung đoàn, bí mật cắt rừng, vượt suối, quan sát, đo, kiểm tra cự ly các mục tiêu và chọn vị trí đặt đài quan sát. Mỗi mục tiêu được đo đi đo lại hàng chục lần để bảo đảm độ chính xác. Sau khi xem xét nhiều địa điểm, anh em thống nhất chọn điểm cao 768 đặt đài quan sát, vì tại đây có thể quan sát được toàn bộ Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Đài quan sát có 1 pháo độ kính, 2 máy đo góc và 2 phương hướng bàn. Cán bộ, chiến sĩ trong đài đều sử dụng thành thạo các thiết bị, đảm bảo thay thế vị trí của nhau khi xảy ra thương vong. Qua pháo độ kính, anh em nhìn thấy rõ toàn bộ hoạt động của địch trong tập đoàn cứ điểm.

CCB Đinh Tiến Xương nhớ mãi buổi trưa ngày 13/3/1954, khi đài bị pháo địch bắn trúng, đất đá, khói bụi mù mịt, nhưng tất cả anh em vẫn kiên cường bám giữ vị trí, quan sát, theo dõi, báo cáo kịp thời mọi hoạt động của địch. Khi chúng tôi báo cáo có xe tăng và bộ binh địch nống ra phá trận địa xuất phát xung phong của ta, một đồng chí cán bộ trung đoàn trả lời đã nắm rõ tình hình địch và động viên chúng tôi cố gắng chịu đựng. 14 giờ ngày 13/3, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cho Trung đoàn 45 bắn 20 viên vào các mục tiêu để ngăn chặn bọn địch san lấp trận địa ta, đồng thời để kiểm tra, hiệu chỉnh pháo. Trung đoàn trưởng Nguyễn Hữu Mỹ lệnh cho Tiểu đoàn 954 thực hiện nhiệm vụ. Tiểu đoàn 954 bắn đúng nguyên tắc: bắn thử, bắn tạt ngang và bắn hiệu lực. Kết quả, chỉ có 2 viên đi quá tầm, còn lại đều trúng đích, tiêu diệt nhiều mục tiêu quan trọng. Bọn giặc trong cứ điểm Him Lam kêu la hoảng hốt, còn quân địch đang phá hoại trận địa ta hoảng sợ, cuống cuồng tháo chạy...