TP.HCM đột phá khoa học công nghệ tạo: Động lực quan trọng phát triển kinh tế trong kỷ nguyên mới

Từ chính quyền điện tử đến đô thị thông minh

Từ sau đại dịch COVID-19, khi cả nền kinh tế gặp khó, TP.HCM đã chứng minh sức sống bằng sự bứt phá trong khoa học công nghệ. Dự thảo Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 cho thấy, nhiệm kỳ 2020-2025 Thành phố đã có bước đột phá chiến lược về hạ tầng, chuyển đổi số, phát triển khoa học công nghệ, đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng dịch vụ công đạt nhiều kết quả quan trọng, tạo động lực phát triển kinh tế và bảo đảm ổn định chính trị - xã hội.

Một trong những điểm nhấn của TP.HCM giai đoạn 2020 - 2025 chính là chuyển đổi số mạnh mẽ. Thành phố đã đầu tư mạnh vào hạ tầng số, dữ liệu lớn, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý đô thị.

Mô hình “chính quyền số” được triển khai sâu rộng, từ cải cách thủ tục hành chính, dịch vụ công trực tuyến, đến việc sử dụng dữ liệu lớn (big data) trong điều hành giao thông, y tế, giáo dục. Người dân TP.HCM ngày càng quen với việc sử dụng app để đăng ký dịch vụ công, theo dõi tiến độ hồ sơ, hay phản ánh trực tiếp với chính quyền.

TP.HCM đang tích cực triển khai các hoạt động nhằm xây dựng đô thị thông minh thông qua chuyển đổi số, phát triển chính quyền số, đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, và hình thành hệ sinh thái công nghệ, với mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo khu vực vào năm 2030.

Hành lang đổi mới sáng tạo phía Đông (TP Thủ Đức – Bình Dương – Đồng Nai) đang hình thành với nhiều trung tâm nghiên cứu, trường đại học, khu công nghệ cao, kết nối với doanh nghiệp và các quỹ đầu tư. Đây chính là nền tảng để TP.HCM mơ về “thung lũng Silicon của Đông Nam Á”.

Thị trường khoa học công nghệ tăng trưởng về quy mô, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ mới, nâng cao năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh.

Trên hành trình chuyển đổi đến năm 2050, TP.HCM hướng tới hình mẫu siêu đô thị thông minh và bền vững, công nghệ và con người hài hòa trong một tầm nhìn dài hạn.

Hệ sinh thái khởi nghiệp “lột xác” sau đại dịch

Đối với đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, còn nhớ năm 2020 khi dịch bệnh COVID-19 bùng phát, nhiều doanh nghiệp tại TP.HCM lao đao. Nhưng cũng từ khủng hoảng ấy, một thế hệ startup mới ra đời, dựa trên công nghệ số, thương mại điện tử, fintech và logistics. Đến nay, thành phố đã trở thành một trong những “cái nôi khởi nghiệp” sôi động nhất khu vực.

Theo dự thảo Báo cáo chính trị Đảng hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ nhất nhiệm kỳ 2025-2030, thành phố lọt top 5 hệ sinh thái khởi nghiệp của Đông Nam Á, đứng thứ 2 về Fintech, và được xếp hạng 110 toàn cầu về đổi mới sáng tạo. Thúc đẩy và quy tụ các doanh nghiệp khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm.

Hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo từng bước đi vào chiều sâu phục vụ phát triển các ngành công nghiệp chủ lực, đồng thời hỗ trợ kinh tế chia sẻ, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn. Công tác chuyển đổi số đạt nhiều bước tiến, từng bước hình thành hạ tầng số hiện đại, thúc đẩy xây dựng đô thị thông minh và chính quyền số.

Nhiều startup chia sẻ, chỉ trong 5 năm, môi trường khởi nghiệp tại TP.HCM đã thay đổi hẳn. Các starup có cơ hội tiếp cận quỹ đầu tư mạo hiểm, có hạ tầng công nghệ tốt hơn, và đặc biệt là chính quyền luôn đồng hành, tháo gỡ rào cản thủ tục. Đây là điều mà trước đây khó tưởng tượng được.

Không chỉ doanh nghiệp công nghệ số, các lĩnh vực như nông nghiệp công nghệ cao, y tế kỹ thuật số, giáo dục trực tuyến cũng hình thành nhiều startup thành công. Chính sự năng động này đã giúp TP.HCM trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước.

Từ nay đến 2030, TP.HCM xác định trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, công nghệ cao của khu vực. Mục tiêu không chỉ dừng lại ở kinh tế số, mà còn hướng tới hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu, kết nối với các trung tâm khoa học hàng đầu thế giới.

Quyết tâm bứt phá khoa học, công nghệ để vươn tầm quốc tế

Hiện thực hóa bước đi trong giai đoạn bước vào kỷ nguyên mới, dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội đảng bộ TP.HCM lần thứ I nhiệm kỳ 2025 – 2030 đặt ra mục tiêu đầy tham vọng: kinh tế số chiếm 30 – 40% GRDP, chi cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2 – 3% GRDP, ngân sách dành cho khoa học, công nghệ, chuyển đổi số khoảng 4 – 5% hằng năm. Đây không chỉ là con số, mà còn thể hiện quyết tâm biến khoa học – công nghệ thành động lực chính của tăng trưởng.

Quan điểm chỉ đạo và mục tiêu cần đạt được trong nhiệm kỳ tới được đưa ra rất rõ ràng là thúc đẩy phát triển Thành phố bằng các đột phá chiến lược về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Huy động mọi nguồn lực, khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế, vị trí chiến lược và hiệu quả phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số nhằm thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển nhanh, bền vững, hướng tới trở thành đô thị văn minh, hiện đại, trung tâm đổi mới sáng tạo, năng động, hội nhập đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Để hiện thực hóa mục tiêu, khát vọng đề ra, dự thảo báo cáo chính trị cũng cụ thể hóa bằng nhiều nhiệm vụ, giải pháp quan trọng, trong đó đặc biệt là phải đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số, chuyển đổi xanh toàn diện.

Cụ thể như, Thành phố sẽ tập nghiên cứu phát triển trí tuệ nhân tạo, công nghệ lượng tử, rô - bốt, không gian vũ trụ, hydrogen xanh, công nghệ gen, sinh học,... Thu hút các tập đoàn đa quốc gia và các doanh nghiệp hàng đầu về sản xuất linh kiện điện tử, bán dẫn, chip. Xây dựng trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D), trung tâm nghiên cứu y sinh, phát triển các sản phẩm công nghệ mới.

Tái cơ cấu mô hình kinh tế theo hướng đổi mới sáng tạo, công nghệ cao, chuyển đổi xanh. Phát triển hành lang đổi mới sáng tạo từ Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông đến các cực công nghiệp - dịch vụ - cảng biển. Hình thành công viên khoa học công nghệ, trung tâm nghiên cứu đạt tiêu chuẩn quốc tế; thúc đẩy sự kết hợp, hội tụ giữa các viện nghiên cứu - trường đại học - cộng đồng doanh nghiệp - các quỹ đầu tư mạo hiểm, tạo hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ cao. Kết nối công nghiệp sáng tạo với dịch vụ văn hóa, dịch vụ giáo dục - giải trí - thiết kế; hình thành cụm công nghiệp văn hóa, khu sáng tạo cộng đồng.

Đồng thời, thành lập Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo của Thành phố theo mô hình PPP, phát triển cơ chế tài chính ngoài ngân sách cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo theo Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Tạo cơ chế, chính sách, môi trường pháp lý thuận lợi để nhanh chóng hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin, viễn thông thông minh; hình thành các trung tâm dữ liệu, khu công nghệ thông tin tập trung; đầu tư và sử dụng bản đồ số, dữ liệu lớn, phân tích địa lý (GIS) để tối ưu hóa giao thông, đô thị, quy hoạch, giám sát môi trường, bảo đảm hạ tầng kỹ thuật an toàn và an ninh thông tin.

Nhiều lĩnh vực cũng được yêu cầu ứng dụng khoa học công nghệ song hành như, trong nông nghiệp phải tiếp tục đẩy mạnh phát triển sinh thái hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao; chú trọng phát triển công nghệ giống, công nghệ, kỹ thuật canh tác, chăn nuôi chất lượng tốt, năng suất cao; Ứng dụng công nghệ cao trong nuôi trồng hải sản, phát triển đội tàu cá xa bờ, kết hợp với khu hậu cần nghề cá quy mô lớn, hiện đại.

Hay như về nâng cao năng lực quản lý, quy hoạch phải ứng dụng IoT và AI để quản lý năng lượng, nước, các dịch vụ công cộng thiết yếu và giám sát môi trường đô thị. Áp dụng công nghệ trong quản lý, điều hành giao thông thông minh (ITS); sử dụng dữ liệu lớn để tối ưu hóa giao thông.

Có thể nói, 5 năm qua những thành tựu khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của TP.HCM là rất ấn tượng. Và nhiệm kỳ tới (2025-2030), khát vọng bứt phá khoa học công nghệ, thúc đẩy phát triển kinh tế, ổn định xã hội sẽ là con đường tất yếu để TP.HCM giữ vững vị thế đầu tàu cả nước và vươn ra quốc tế cho sự phát triển mang tính cách mạng của kỷ nguyên mới.