Bệnh do RSV - mối nguy hô hấp âm thầm đe dọa trẻ nhỏ trong thời điểm giao mùa

Một bé trai 3 tháng tuổi, sinh đủ tháng, cân nặng lúc sinh hoàn toàn bình thường, được gia đình đưa đến Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD) trong tình trạng ho, sổ mũi và thở nhanh. Trước đó, trẻ chỉ có biểu hiện giống cảm lạnh nhẹ nên gia đình theo dõi tại nhà.

Tuy nhiên, chỉ sau hai ngày, trẻ bắt đầu khó thở, bú kém, quấy khóc nhiều và xuất hiện khò khè. Kết quả thăm khám cho thấy trẻ nhiễm virus hợp bào hô hấp RSV, kèm viêm tiểu phế quản và suy hô hấp, buộc phải nhập viện để theo dõi và hỗ trợ hô hấp.

Trường hợp trên không phải là cá biệt trong thời điểm giao mùa, khi các bệnh lý hô hấp ở trẻ nhỏ có xu hướng gia tăng nhanh chóng. Trong số các tác nhân gây bệnh, RSV được xem là mối nguy âm thầm nhưng có thể diễn tiến nặng, đặc biệt ở trẻ trong những tháng đầu đời.

RSV là virus lây lan chủ yếu qua đường hô hấp thông qua giọt bắn và tiếp xúc gần. Trong điều kiện thời tiết giao mùa với mưa nhiều, độ ẩm cao và nhiệt độ thay đổi thất thường, virus có khả năng tồn tại lâu hơn trong môi trường, làm tăng nguy cơ lây nhiễm trong gia đình, nhà trẻ và cộng đồng.

Theo PGS. TS. BS. Lê Thượng Vũ - Trưởng khoa Hô hấp BV ĐHYD, cho biết trẻ trong 6 tháng đầu đời là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất khi nhiễm RSV. Ở giai đoạn này, đường thở của trẻ còn hẹp, phổi chưa phát triển đầy đủ, trong khi khả năng miễn dịch còn hạn chế, dễ dẫn đến viêm tiểu phế quản và suy hô hấp khi nhiễm virus.

Đáng lưu ý, nhiều trường hợp RSV nặng xảy ra ở những trẻ sinh đủ tháng, trước đó hoàn toàn khỏe mạnh, cho thấy RSV không chỉ là mối nguy đối với trẻ sinh non hay có bệnh nền. Không chỉ gây ảnh hưởng tức thời, nhiễm RSV sớm còn có thể để lại hệ lụy lâu dài.

Theo các chuyên gia, trẻ từng nhiễm RSV nặng trong những năm đầu đời có nguy cơ cao bị khò khè tái diễn, hen phế quản và các bệnh hô hấp mạn tính về sau, ảnh hưởng đến chất lượng sống và sức khỏe lâu dài của trẻ.

Từ góc độ phòng ngừa, TS. BS. Nguyễn Huy Luân, Trưởng Đơn nguyên Tiêm chủng BV ĐHYD, nhận định RSV là một trong những tác nhân virus hô hấp quan trọng, mức độ nguy hiểm không thua kém cúm hay COVID-19. Gần như tất cả trẻ em dưới 2 tuổi đều từng nhiễm RSV ít nhất một lần, trong đó nhóm trẻ dưới 6 tháng tuổi có nguy cơ diễn tiến nặng cao nhất.

RSV có mùa lưu hành khá rõ rệt tại Việt Nam, thường gia tăng từ khoảng tháng 5 đến tháng 11 hằng năm, vì vậy các biện pháp phòng ngừa cần được triển khai chủ động trước mùa dịch. Bên cạnh đó, các biện pháp chăm sóc như giữ ấm, đảm bảo dinh dưỡng, vệ sinh tay và hạn chế tiếp xúc nguồn lây, tiêm ngừa đóng vai trò quan trọng trong phòng bệnh chủ động.

Đặc biệt, việc tiêm vắc xin RSV cho phụ nữ mang thai trong giai đoạn từ 24 đến 36 tuần giúp truyền kháng thể qua nhau thai, bảo vệ trẻ ngay từ khi chào đời, nhất là trong 6 tháng đầu đời là giai đoạn nguy cơ cao nhất. Biện pháp này góp phần giảm đáng kể nguy cơ RSV nặng, nhập viện và các biến chứng hô hấp lâu dài.

Trong bối cảnh RSV đang âm thầm gia tăng và có thể gây diễn tiến nặng ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong thời điểm giao mùa, việc nâng cao nhận thức cộng đồng và chủ động tiếp cận thông tin y khoa chính thống là yếu tố then chốt giúp giảm thiểu nguy cơ cho trẻ.

Nhằm cung cấp thông tin chính xác và hỗ trợ người dân chủ động nhận biết cũng như phòng ngừa bệnh lý RSV ở trẻ em, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM thực hiện chương trình tư vấn trực tuyến “Gánh nặng RSV ở trẻ em vào thời điểm giao mùa và vai trò của vắc xin trong phòng ngừa chủ động”.