Con cá giá một cây vàng
Chúng tôi đã đến tìm hiểu thực tế về bầy cá tra hồng tại Khu du lịch Hồ Ông Thoại (thị trấn Núi Sập, huyện Thoại Sơn, An Giang). Bầy cá này là có thật. Nhân viên khu du lịch hướng dẫn chúng tôi tham quan bầy cá tra và không quá khó để “dụ” chúng nổi lên mặt nước. Đúng là bầy cá tra này có màu sắc khác lạ, toàn thân có màu hồng nhạt (như cá điêu hồng), vây đuôi và kỳ có màu hồng đậm hơn, trông khá đẹp mắt. Bầy cá hàng ngàn con, được thả nuôi ở nhiều thời điểm khác nhau. Xuất xứ của giống cá này được ban quản lý khu du lịch cho biết là mua từ các bè cá giống. Có lẽ đây là bầy cá tra hồng lớn nhất ở Việt <_st13a_country-region w:st="on"><_st13a_place w:st="on">Nam hiện nay.
Sau đó, chúng tôi ngược lên vùng đầu nguồn sông Hậu, nơi tập trung những cơ sở sản xuất cá tra giống lâu đời. Ông Nguyễn Văn Thanh (xã Châu Phong, thị xã Tân Châu, An Giang), từng một thời đánh bắt cá tra giống, kể rằng: Những năm 1994 - 1998 cá tra giống phụ thuộc tự nhiên, rất nhiều người đánh bắt, thỉnh thoảng có người bắt được cá tra con có màu trắng hồng khác lạ (thay vì có màu trắng đen). Người bắt được lo lắng, cho đây là “cá bà cậu”, không may, nên khấn vái rồi thả cá về sông. Có người cho đây là “cá tổ” nên chăm sóc chu đáo, không ai dám chọc phá. Còn với thương lái, gặp cá này rất mừng vì họ cho là “cá lộc”, đem về nuôi trong hồ kiếng đàng hoàng. Lúc đó có con cá tra hồng được nhiều người ngã giá cả cây vàng một con nhưng không phải dễ mua. Cũng tại vùng này, nhiều người cho biết một cơ sở sản xuất cá tra giống đang sở hữu con cá tra hồng gần 10 kg nhưng rất tiếc chúng tôi không gặp được do cả nhà đi vắng. Anh Trần Thanh Phong (TP. Long Xuyên, An Giang) cho biết cha anh cũng đang sưu tầm và dưỡng nuôi nhiều cá tra có màu hồng ở gần biên giới, trong đó có những con nặng 7 - 8 kg. Có người hỏi mua 10 triệu đồng nhưng cha anh không bán.
Hiện một vài nơi ở An Giang, cửa hàng cá kiểng ở TP.HCM rao bán cá tra hồng với giá vài chục đến cả trăm ngàn đồng một con (bề ngang khoảng hơn một ngón tay). Nơi bán bảo đảm cá hoàn toàn thích nghi trong hồ kiếng (hồ rộng) và chế độ thức ăn viên, cá không đổi màu. Một chủ bán cá kiểng trên đường Nguyễn Thông (Q.3, TP.HCM) cho biết, muốn mua cá tra hồng phải đặt trước, giá từ 200.000 đồng/con.
Sự thật về giống cá tra có màu hồng
Trước nhiều câu chuyện được thêu dệt về loài cá tra có màu hồng, chúng tôi được biết có một nhà khoa học đã từng cất công nghiên cứu về loài cá tra đặc biệt này. Đó là ThS. Vương Học Vinh, hiện là trưởng bộ môn thủy sản (khoa nông nghiệp - tài nguyên thiên nhiên - ĐH An Giang). Trao đổi với chúng tôi, ThS. Vinh cho biết, cách đây hơn 10 năm, cá tra có màu hồng được ghi nhận ở vài cơ sở làm cá giống. Tuy nhiên, vào thời điểm “khởi thủy” sản xuất cá tra giống nhân tạo, loại cá này hiếm, hàng triệu con mới xuất hiện một vài con. Nhiều người rất quý, xem là “lộc” nên nuôi rất kỹ, giá rất cao. Gần đây, cá tra có màu hồng xuất hiện ngày càng nhiều trong các cơ sở ươm và nuôi cá sinh sản nhân tạo. Về mặt khoa học, đó là loại cá tra bị bạch tạng, do không có sắc tố da, mạch máu lộ ra, da mỏng hơn nên cá có biểu hiện màu hồng.
ThS. Vinh cho biết, qua kiểm tra, giải phẫu cho thấy, từ hình dạng đến các chỉ số, không có sự khác biệt giữa cá tra bạch tạng với cá tra bình thường. Điều này đưa đến kết luận: cá tra bạch tạng không phải là một loài cá mới mà chỉ là cá tra biến dị di truyền về sắc tố trên da. Kiểu hình này được kiểm soát ở dạng đồng hợp tử alen lặn. Cá tra bạch tạng vẫn sinh sản bình thường: nếu lai giữa cá bạch tạng với cá bình thường sẽ cho ra cá con bình thường; cho lai bạch tạng với bạch tạng thì thế hệ con có màu hồng (bạch tạng). Cá con bạch tạng sức sống yếu hơn cá bình thường, tuy nhiên, thế hệ con lai giữa cá bố/mẹ bạch tạng với cá bố/mẹ bình thường thì thế hệ con có giai đoạn vượt trội về độ tăng trưởng. Thịt cá tra bạch tạng không khác gì cá tra bình thường. Hiện ThS. Vinh nuôi dưỡng nhiều cá tra loại này, có con nặng 7 - 8 kg trông rất đẹp mắt.
Trao đổi với Báo KHPT, TS. Phạm Văn Khánh, giám đốc Trung tâm nghiên cứu thủy sản ĐBSCL cho biết, cá tra có màu hồng là do trong quần đàn có cá tra có gen bạch tạng nhưng gen lặn chưa biểu hiện, khi phối giống với cá tra khác cũng có gen bạch tạng lặn thì cho ra cá con bạch tạng. Theo TS. Khánh, cá điêu hồng hiện nay cũng có nguồn gốc từ cá rô phi đột biến bạch tạng. Do đó, trong sản xuất cá giống, nắm vững nguồn gốc cá bố mẹ rất quan trọng.
Bài, ảnh: THANH TÂM
