Ứng dụng tế bào gốc trong chống lão hóa, nâng cao sức khỏe tuổi già

Ngày 6/12, Hội Tế bào gốc TP.HCM đã tổ chức Hội nghị khoa học quốc tế lần thứ 14 “Tế bào gốc trong y học tái tạo và chống lão hóa”, quy tụ gần 500 nhà khoa học, chuyên gia y học trong và ngoài nước đến tham dự.

Xuyên suốt hội thảo, các chuyên gia cùng thảo luận những tiến bộ đang được đạt được trong lĩnh vực nghiên cứu - ứng dụng tế bào gốc và các sản phẩm từ tế bào gốc, với 3 phiên hội nghị chính xoay quanh pháp lý - quản lý và điều trị bằng tế bào gốc; công nghệ exosome và các sản phẩm từ tế bào gốc trong thẩm mỹ; và tế bào gốc trong y học chống lão hóa và tái tạo.

Đây cũng là ba xu hướng đang lên trong y học hiện đại, thu hút nhiều sự quan tâm của giới chuyên môn. Hội thảo mở ra diễn đàn hợp tác, kết nối giữa các nhóm nghiên cứu, tổ chức y tế và doanh nghiệp, là nơi các nhà nghiên cứu và chuyên gia cũng sẽ thảo luận về các khía cạnh đạo đức và an sinh xã hội, cùng tìm cách để áp dụng những tiến bộ y học này một cách bền vững.

Tế bào gốc giúp cải thiện sức khỏe người cao tuổi

Lĩnh vực tế bào gốc và y học chống lão hóa đang bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội ứng dụng trong điều trị bệnh lý mạn tính, tái tạo mô và cải thiện chất lượng sống.

Phát biểu khai mạc chương trình, PGS.TS.BS Trần Công Toại, Chủ tịch Hội Tế bào gốc TP.HCM, chia sẻ: “Chúng tôi tin rằng những báo cáo khoa học đến từ các nhà nghiên cứu hàng đầu sẽ cung cấp nhiều thông tin giá trị về công nghệ tế bào gốc, exosome, các mô hình nghiên cứu chống lão hóa và các kết quả lâm sàng bước đầu. Những chia sẻ này sẽ góp phần định hướng các chương trình nghiên cứu và phát triển tại Việt Nam trong thời gian tới”.

Tại hội nghị, GS.TS.BS Nguyễn Thanh Liêm, Viện trưởng Viện nghiên cứu Tế bào gốc và Công nghệ Gen, VinUniversity, công bố thí nghiệm lâm sàng bước đầu về điều trị hội chứng suy giảm sức khỏe ở người cao tuổi bằng tế bào gốc.

Có 5 dấu hiệu chính để biết một người đang bị mắc hội chứng này bao gồm giảm cân không chủ ý, mệt mỏi kéo dài, tốc độ di chuyển chậm, cơ lực tay yếu và hoạt động thể lực kém. Chỉ cần có 3 trong 5 dấu hiệu trên, người cao tuổi sẽ được đánh giá suy giảm sức khỏe.

“Hội chứng suy giảm sức khỏe làm tăng nguy cơ gặp biến chứng khi người cao tuổi mắc bệnh, chẳng hạn như ngã, có vết thương bị nhiễm trùng… Tỉ lệ mắc hội chứng này trên thế giới là 12-24% với những người trên 50 tuổi, còn tại Việt Nam là 11-22% với người trên 60 tuổi. Đây là tỉ lệ rất cao mà chúng ta cần quan tâm, can thiệp”, GS.TS.BS Nguyễn Thanh Liêm nói.

Kết quả nghiên cứu bước đầu với người từ 60 đến 85 tuổi có các dấu hiệu chẩn đoán suy giảm sức khỏe cho thấy, sức khỏe của những người được tiêm tế bào gốc có sự cải thiện, cơ lực tay tốt hơn, tốc độ đi bộ cũng nhanh hơn so với những người không dùng tế bào gốc.

Những kết quả bước đầu của nhóm nghiên cứu tại Vinmec - VinUniversity khẳng định tiềm năng ứng dụng ở người cao tuổi, dù cần thêm các nghiên cứu có cỡ mẫu lớn nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả, GS.TS.BS Nguyễn Thanh Liêm nhận định.

Ngoài ra, GS.TS.BS Liêm cho biết đến các bằng chứng quốc tế cũng cho thấy tế bào gốc và các thể tiết ngoại bào (extracellular vesicles - EVs) - là các cấu trúc nhỏ kích thước nano được tiết ra bởi nhiều loại tế bào khác nhau, bao gồm exosome - có thể cải thiện dấu hiệu lão hóa, phục hồi mô tổn thương, tăng cường trí nhớ ở mô hình Alzheimer và kéo dài thời gian sống. Exosome là những “túi nano” có kích thước nhỏ nhất tham gia vào việc điều chỉnh các hoạt động sinh lý và bệnh lý, có khả năng tái tạo tế bào tổn thương.

PGS.TS Nguyễn Đình Tùng, nguyên Phó giám đốc Trung tâm Ung bướu, bệnh viện Trung ương Huế, nhìn nhận công nghệ y sinh đang phát triển với tốc độ nhanh chóng, mở ra triển vọng can thiệp sâu hơn vào cơ chế lão hóa của cơ thể. Trong bối cảnh đó, các liệu pháp tế bào gốc là một phần trong bức tranh rộng lớn hơn của y học chống lão hóa.

“Những công nghệ từng bất khả thi trong quá khứ sẽ sớm trở thành nhu cầu tất yếu của tương lai, và việc làm chậm, thậm chí vượt qua giới hạn của quá trình lão hóa hoàn toàn có thể đạt được trong tương lai gần”, PGS.TS Nguyễn Đình Tùng trình bày tại hội nghị.

Việt Nam cần một mô hình quản lý ứng dụng tế bào gốc

Trong khi đó, Việt Nam hiện vẫn đang trong quá trình xây dựng mô hình quản lý liệu pháp tế bào gốc phù hợp. Hiện nay, tế bào gốc mới chủ yếu được áp dụng trong ghép mỡ tự thân hoặc các thủ thuật không phân lập. Nhiều vấn đề lâm sàng, tiêu chuẩn chất lượng trong ứng dụng tế bào gốc và các sản phẩm từ tế bào gốc vẫn còn đang bị bỏ ngỏ và cần tiếp tục nghiên cứu.

PGS.TS.BS Trần Công Toại cho biết tế bào gốc là một kỹ thuật mới, một phương pháp điều trị đầy tiềm năng và được xem như bước tiến quan trọng của y học hiện đại. Trong thời gian tới, khi Bộ Y tế dự kiến ban hành các tiêu chí và hướng dẫn chuyên môn, lĩnh vực này sẽ có nền tảng vững chắc để phát triển mạnh mẽ, bài bản hơn.

Chia sẻ thêm về hành lang pháp lý trong quản lý liệu pháp tế bào gốc tại một số quốc gia, PGS.TS Nguyễn Đình Tùng cho biết Nhật Bản được xem là thị trường có mức độ ứng dụng rộng, đặc biệt trong thẩm mỹ và trẻ hóa, nhờ cơ chế quản lý linh hoạt.

Theo PGS.TS.BS Trần Công Toại, Hội Tế bào gốc TP.HCM cũng đang xây dựng các chương trình hành động thiết thực, khuyến khích hội viên thiết kế và triển khai các nghiên cứu ứng dụng, thử nghiệm lâm sàng theo chuẩn chất lượng cao nhằm đóng góp cho cộng đồng khoa học.

Ông nhận định tế bào gốc là xu thế tất yếu, hứa hẹn giúp con người đạt được nhiều thành tựu mới trong điều trị và tái tạo mô, hướng đến nền y học phát triển hơn. Một số trường và viện nghiên cứu đã bắt đầu xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu, PGS.TS.BS Trần Công Toại kỳ vọng trong tương lai, tế bào gốc sẽ được ứng dụng rộng rãi và hiệu quả hơn tại Việt Nam.

Ra mắt Ban Chấp hành Hội Tế bào gốc TP.HCM nhiệm kỳ 2025 - 2030

Cùng ngày, Hội Tế bào gốc TP.HCM tổ chức Đại hội Hội Tế bào gốc TP.HCM lần thứ III, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Đại hội thống nhất thông qua Ban Chấp hành Hội Tế bào gốc TP.HCM nhiệm kỳ 2025 - 2030 gồm 23 người. PGS.TS.BS Trần Công Toại được tín nhiệm bầu giữ chức Chủ tịch Hội.