Từ ý tưởng dự thi đến ứng dụng thực tế: Khát vọng của giới trẻ

Hoàn thiện nghiên cứu qua các cuộc thi

Bạn Phạm Đức Đạt - học viên cao học ngành công nghệ bán dẫn, Trường đại học Khoa học Tự nhiên (ĐHQG-HCM), là tác giả của phần mềm Evallos - Phương pháp đánh giá chất lượng chuẩn đầu ra thông qua đánh giá kết quả học tập, đã được thương mại hóa.

Theo Đạt, đây vốn là đề tài nghiên cứu được bạn đem dự thi tại Hội nghị nghiên cứu khoa học ATAC 2024, chủ yếu là để thử sức, học hỏi thêm kinh nghiệm nghiên cứu khoa học, cũng như mong muốn nhận được những góp ý để hoàn thiện sản phẩm hơn.

“Lúc đó, mình chưa nghĩ nhiều đến việc thương mại hóa hay ứng dụng rộng rãi, chỉ đơn giản là muốn phát triển ý tưởng và kiểm chứng khả năng của bản thân. Sau khi dự thi và nhận được phản hồi tích cực, hướng dẫn từ các thầy cô mình mới nhận ra tiềm năng thực tế của sản phẩm và bắt đầu nghĩ đến việc phát triển, ứng dụng vào thực tiễn nhiều hơn”, Đạt chia sẻ.

Sản phẩm từ sơ khai, hạn chế về mặt ứng dụng đã được Đạt điều chỉ lại, bổ sung thêm một số tính năng, thành 1 hệ thống hoàn chỉnh, có tính ứng dụng cao. Nhờ đó, bạn đạt giải Best paper award (dành cho sinh viên, nhà khoa học trẻ) tại ATAC 2024 và thành công thu hút sự chú ý của các trường đại học, với mức giá chuyển giao gần 1 tỷ đồng.

Cũng từ các sân chơi NCKH, bạn Phạm Mai Mẫn Nhi - sinh viên năm 4, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, đã hoàn thiện máy tính cầm tay cho người khiếm thị và đạt nhiều giải thưởng. Với sự nhận xét, ghi nhận góp ý của các chuyên gia, ban giám khảo và nguyện vọng của các cô, chú ở Hội Người Mù, nhóm đã nguyên cứu, thay đổi, khắc phục thiếu sót và hoàn thiện sản phẩm. Đến nay, máy tính cầm tay đã được sản xuất ra thị trường và giúp ích được cho các cô, chú ở các hội người mù.

Theo Mẫn Nhi, các cuộc thi NCKH không chỉ đem đến những giải thưởng hấp dẫn, mà còn giúp sinh viên rèn luyện tư duy phản biện, kỹ năng làm việc nhóm và khả năng nghiên cứu, học hỏi. “Đây là bước đệm quan trọng để sinh viên tiến gần hơn đến con đường trở thành nhà khoa học thực thụ, vừa học được kiến thức, vừa biết cách ứng dụng vào thực tiễn”, Mẫn Nhi chia sẻ.

Sân chơi “rèn” nhà khoa học trẻ

Với nhiều năm làm giám khảo tại các cuộc thi, hội nghị NCKH cho sinh viên, TS Lê Duy Tân - Giảng viên Khoa Công nghệ Thông tin, Trường ĐH Quốc tế (ĐHQG-HCM), cho biết sau mỗi mùa giải, điều dễ nhận thấy nhất là sự tự tin và năng lực phản biện khoa học của sinh viên được cải thiện rõ rệt.

Các bạn sinh viên biết cách viết báo cáo theo chuẩn khoa học, trích dẫn tài liệu đúng quy cách, và đặc biệt là biết trình bày, bảo vệ, phản biện kết quả của chính mình trước hội đồng chuyên môn. “Đây là kỹ năng nền tảng mà sinh viên Việt Nam thường thiếu trong môi trường học tập truyền thống”, TS Tân nhấn mạnh.

Ngoài ra, hoạt động NCKH còn giúp sinh viên mở rộng mạng lưới kết nối với các nhà khoa học, doanh nghiệp và quỹ hỗ trợ khởi nghiệp. Đây không là một “cuộc thi”, mà là một “trải nghiệm chuyển hóa” giúp người học trưởng thành hơn, biết đặt câu hỏi, biết tìm lời giải, và quan trọng hơn cả - biết chịu trách nhiệm với tri thức mình tạo ra.

“Nếu nhìn theo hướng tích cực, mục tiêu của các cuộc thi NCKH sinh viên không chỉ là kết quả mà là quá trình học cách tư duy và hành động như một nhà khoa học trẻ. Khi đặt kỳ vọng đúng, sân chơi này sẽ trở thành nơi rèn luyện kỹ năng nghiên cứu, tư duy phản biện và làm việc nhóm một cách rất hiệu quả”, TS Tân chia sẻ.

Hướng tới thương mại hóa

PGS.TS Võ Thanh Sang - Viện phó Viện Sinh học nông nghiệp, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, cho biết trong vài năm trở lại đây, các cuộc thi và phong trào NCKH trong sinh viên tại TP.HCM đã phát triển mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng.

Các cuộc thi được tổ chức nhiều vòng để chọn lọc, từ cấp trường, cấp bán kết, chung kết với sự tham gia đánh giá của nhiều chuyên gia là Giáo sư, Phó giáo sư, Tiến sĩ từ trường đại học lớn, tạo nên sự uy tín và chất lượng trong việc đánh giá các đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên.

Tuy nhiên, để các công trình nghiên cứu không chỉ dừng lại ở mức “đạt giải” mà có thể tiến tới thương mại hóa, PGS.TS Võ Thanh Sang cho rằng điều quan trọng nhất là phải xây dựng được một “hệ sinh thái hỗ trợ nghiên cứu - đổi mới sáng tạo” ngay trong nhà trường.

Các trường nên phối hợp với doanh nghiệp ngay từ khâu lựa chọn đề tài, để sinh viên nghiên cứu những vấn đề có khả năng ứng dụng và chuyển giao thực tế, chẳng hạn các bài toán về sản xuất, quản lý, công nghệ hay môi trường mà doanh nghiệp đang cần giải quyết. “Nếu đề tài được định hướng ngay từ đầu theo bài toán cụ thể thì khả năng thương mại hóa sẽ cao hơn rất nhiều”, PGS.TS Võ Thanh Sang nhấn mạnh.

Các cuộc thi cũng nên gắn kết chặt hơn với các chương trình khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Sau khi đạt giải, các nhóm nghiên cứu có thể được hướng dẫn hoàn thiện sản phẩm, đăng ký sở hữu trí tuệ hoặc tiếp tục tham gia các cuộc thi khởi nghiệp để tìm kiếm nguồn vốn và đối tác triển khai.

Đặc biệt, cần xây dựng cầu nối ba bên giữa nhà trường - doanh nghiệp - cơ quan quản lý khoa học, giúp các ý tưởng khả thi được thử nghiệm và thương mại hóa. Khi đó, nghiên cứu sinh viên sẽ không chỉ là hoạt động học thuật mà còn trở thành một phần của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của thành phố.