Trình Quốc hội sửa đổi Nghị quyết 98 để TP.HCM trở thành siêu đô thị lớn nhất Đông Nam Á

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đã trình bày tờ trình trước Quốc hội.

Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn nhận định, sau 2 năm triển khai Nghị quyết số 98/2023/QH15, kinh tế TP.HCM (trước sắp xếp) từ chỗ suy giảm nghiêm trọng do tác động của đại dịch Covid-19 đã phục hồi nhanh và từng bước phát triển ổn định trên cơ sở đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu, gắn với ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Tổng giá trị GRDP của TP.HCM (trước sắp xếp) năm 2025 ước tăng 1,5 lần so với năm 2020; GRDP bình quân đầu người đạt 8.400 USD, gấp 1,7 lần so với bình quân chung cả nước.

Sau hợp nhất, TP.HCM đã mở rộng dư địa phát triển với diện tích 6.772,6 km², dân số 13,6 triệu người; trong đó, lực lượng lao động khoảng 7,281 triệu người, chiếm 14% tổng số lao động toàn quốc; GRDP ước tính 3,03 triệu tỷ đồng (tương đương 123 tỷ USD), chiếm 23,5% GDP cả nước.

Điều kiện này mở ra cơ hội tái cấu trúc không gian, quy hoạch vùng đô thị tích hợp phát triển theo tư duy “1 trung tâm, 3 vùng, 1 đặc khu”, tối ưu hóa chia sẻ lợi thế so sánh của từng khu vực, hình thành siêu đô thị đa trung tâm phát triển theo ba hành lang, với năm trụ cột (bao gồm trung tâm công nghiệp, logistics, trung tâm tài chính quốc tế, du lịch và công nghiệp văn hóa, trung tâm giáo dục - y tế - khoa học công nghệ), với các chỉ tiêu cụ thể: tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân 10 - 11%/năm; đến năm 2030, GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 14.000 - 15.000 USD; tổng vốn đầu tư xã hội bình quân 5 năm 35 - 40% GRDP; tỷ trọng kinh tế số chiếm từ 30 - 40% GRDP.

Tuy nhiên, để đạt được các mục tiêu trong 5 năm tới, Phó Thủ tướng cho biết mỗi năm TP.HCM cần huy động thêm từ 8 đến 12 tỷ USD. Trong khi đó, nguồn ngân sách hiện tại mới chỉ đáp ứng khoảng 30% nhu cầu - mức chưa đủ để đóng vai trò dẫn dắt phát triển kinh tế - xã hội.

Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh: “Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng '2 con số' ngay từ năm 2026, TP.HCM cần được bổ sung các giải pháp vượt trội, mang tính đột phá và thậm chí khác luật vào Nghị quyết 98. Điều này nhằm tận dụng cơ hội thu hút đầu tư, tháo gỡ ngay các điểm nghẽn và khơi thông nguồn lực; ưu tiên tập trung cho các dự án chiến lược quy mô lớn, có sức lan tỏa cao”.

Hướng tới TP.HCM là siêu đô thị lớn nhất Đông Nam Á

Về mục tiêu, Chính phủ nêu rõ, việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 nhằm tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý, đảm bảo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, khả thi, hiệu quả hơn, đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong thu hút nhà đầu tư chiến lược, huy động nguồn lực trong và ngoài nước cho đầu tư phát triển, đáp ứng yêu cầu, định hướng phát triển TP.HCM sau hợp nhất.

Đồng thời, khắc phục những khó khăn, vướng mắc, bất cập phát sinh trong quá trình thi hành Nghị quyết số 98/2023/QH15 để xây dựng, phát triển TP.HCM trở thành siêu đô thị lớn nhất tại Đông Nam Á với vị trí, vai trò là đầu tàu dẫn dắt, hạt nhân, động lực tăng trưởng của Vùng Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ và cả nước.

Về chi tiết, dự thảo sửa đổi tập trung bổ sung chính sách cho mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) và thủ tục đầu tư.

Theo đó, ngoài việc đấu giá quỹ đất khai thác từ TOD theo Nghị quyết 98, đã bổ sung quy định cho phép sử dụng quỹ đất này để thanh toán cho dự án đường sắt đầu tư theo hình thức BT nhằm tăng tính khả thi, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án đường sắt theo chủ trương của Đảng, Nhà nước.

Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98 nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh, lợi thế mở rộng quy mô, địa giới hành chính TPHCM, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số trong giai đoạn 2026 - 2030.

Bổ sung quy định cho phép xây dựng kết hợp với xây dựng nhà ở, xây dựng công trình thương mại dịch vụ, công trình sự nghiệp, công trình công cộng tại nhà ga đường sắt, khu tập kết bảo dưỡng, sửa chữa tàu (đề-pô) và vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3.

Chính sách này nhằm nâng cao hiệu quả khai thác quỹ đất, tối ưu hóa không gian của quỹ đất tại các vị trí nhà ga, đề pô và các nút giao; qua đó thúc đẩy phát triển hệ thống giao thông công cộng hiện đại, tương tự một số đô thị lớn trên thế giới.

Đề xuất thành lập Khu thương mại tự do TP.HCM

Một trong những điểm quan trọng là dự thảo Nghị quyết bổ sung nội dung về thành lập Khu thương mại tự do TP.HCM. Dự thảo thiết lập khung pháp lý toàn diện (tương tự Hải Phòng và Đà Nẵng) bao gồm: vị trí, cơ cấu, cơ chế quản lý và ưu đãi đầu tư, nhằm tạo không gian thể chế đặc thù để thu hút vốn chất lượng cao và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Góp phần đưa TP.HCM trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại quốc tế của khu vực, đồng thời, thực hiện thí điểm mô hình mới, kiểm nghiệm chính sách trước khi nhân rộng ra các địa phương khác.

UBND TP.HCM được trao quyền quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do, coi đây là quyết định điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung TP.HCM. Đồng thời, Hội đồng nhân dân TP.HCM quy định trình tự, thủ tục thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do.

Ban Quản lý các Khu chế xuất và công nghiệp TP.HCM là cơ quan trực thuộc UBND TP.HCM, thực hiện các chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước trực tiếp đối với Khu thương mại tự do.

Các dự án đầu tư trong Khu thương mại tự do (trừ dự án nhà ở thương mại) được phép giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá, đấu thầu. Về thuế, áp dụng mức ưu đãi vượt trội so với các khu kinh tế hiện nay: Thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 20 năm (miễn 4 năm, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo); giảm 50% thuế thu nhập cá nhân trong 10 năm cho chuyên gia và lao động chất lượng cao. Đặc biệt, doanh nghiệp trong khu được phép niêm yết, định giá và thanh toán bằng ngoại tệ.

Cơ chế, chính sách phải thực sự đột phá, vượt trội

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban và Thường trực các cơ quan của Quốc hội cơ bản nhất trí với chủ trương sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 nhằm tận dụng thời cơ phát triển của TP.HCM. Tuy nhiên, đề nghị làm rõ một số nội dung.

Cơ quan thẩm tra khẳng định, việc điều chỉnh này nhằm đảm bảo sự tương thích với bộ máy và vận hành chính quyền địa phương mô hình 2 cấp. Đồng thời, đây là cơ sở để TP.HCM phát huy tối đa lợi thế từ quy mô và địa giới hành chính mở rộng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng kinh tế "2 con số" trong giai đoạn 2026 - 2030.

Việc sửa đổi Nghị quyết 98 cũng nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là những cơ chế mang tính đột phá dành riêng cho sự phát triển của TP.HCM.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận định: Phạm vi chính sách đề xuất dù rất quan trọng và cấp bách nhưng còn dàn trải trên nhiều lĩnh vực; nhiều quy định có sự khác biệt so với pháp luật hiện hành cũng như các dự án Luật, Nghị quyết đang trình Quốc hội xem xét.

Cơ quan thẩm tra cũng lưu ý, nhiều chính sách đề xuất sẽ tác động trực tiếp đến ngân sách nhà nước, công tác quản lý đất đai, tài sản công, và ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống kinh tế - xã hội của người dân TP.HCM cũng như cả nước.

Do đó, để đảm bảo tính đồng bộ và khả thi, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cùng Thường trực các cơ quan của Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát, đánh giá thật kỹ lưỡng và toàn diện tác động của các chính sách được đề xuất sửa đổi, bổ sung lần này.