Phát triển Kinh tế số: Động lực tăng trưởng và thách thức đặt ra

Chiều 18/8 tại Đại học Kinh tế TP.HCM, Hội đồng Lý luận Trung ương đã tổ chức nghiệm thu đề tài khoa học xã hội và nhân văn cấp quốc gia mang tên “Phát triển Kinh tế số: Định hướng và giải pháp chính sách”. Đây là đề tài mang tính thời sự, do GS.TS Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh – Đại học Kinh tế TP.HCM, làm Chủ nhiệm.

Buổi nghiệm thu được tổ chức trong không khí khoa học, nghiêm túc, có sự tham dự của 9 thành viên Hội đồng, do GS.TS Tạ Ngọc Tấn - Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, làm Chủ tịch. Sự kiện thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia và học giả, phản ánh tầm quan trọng của vấn đề kinh tế số (KTS) trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.

Kinh tế số – Động lực phát triển trong kỷ nguyên mới

Trong báo cáo tổng kết, GS.TS Võ Xuân Vinh nhấn mạnh: Kinh tế số hiện không chỉ là khái niệm nghiên cứu mà đã trở thành động lực tăng trưởng then chốt của nhiều quốc gia. Theo nhóm nghiên cứu, KTS tại Việt Nam có thể được phân chia thành ba trụ cột chính:

• Sản xuất số: gồm phần cứng, phần mềm, dịch vụ công nghệ thông tin và viễn thông.
• Kinh tế số nền tảng: nơi dịch vụ số, dữ liệu số, kinh tế chia sẻ và trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển mạnh mẽ.
• Kinh tế số ngành: quá trình tích hợp công nghệ số vào thương mại điện tử, ngân hàng điện tử, sản xuất thông minh và nông nghiệp chính xác.

Sự phát triển của ba trụ cột này đang làm thay đổi sâu sắc cách thức sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Song song đó, “bình dân học vụ số” – việc phổ cập công nghệ trong đời sống – cũng khiến KTS trở nên đại chúng, gắn bó mật thiết hơn với người dân.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội lớn, KTS cũng đặt ra hàng loạt thách thức mới về an ninh quốc gia, quyền sở hữu dữ liệu, bảo mật thông tin cá nhân, chính sách thuế, cũng như nguy cơ phụ thuộc vào các nền tảng công nghệ nước ngoài. Đây chính là những nội dung mà đề tài đã tập trung phân tích chuyên sâu.

Đóng góp khoa học và những hạn chế cần khắc phục

Trong quá trình thực hiện, nhóm nghiên cứu đã công bố nhiều công trình trên các tạp chí trong và ngoài nước, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên biệt và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho KTS. Những kết quả này không chỉ mang giá trị học thuật mà còn có ý nghĩa thực tiễn, góp phần xây dựng cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách của Đảng và Nhà nước.

Tại buổi nghiệm thu, các thành viên Hội đồng đã đánh giá cao công trình, đồng thời nêu ra những điểm cần bổ sung.

TS Ngô Quang Huân (phản biện) ghi nhận sự chặt chẽ trong thiết kế nghiên cứu và độ tin cậy của dữ liệu. Ông cho rằng đề tài cần cụ thể hóa hơn các chính sách để đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong khai thác dữ liệu; đồng thời nhấn mạnh yêu cầu thu hút, đào tạo nhân tài quốc tế về an ninh mạng – lĩnh vực đang ngày càng cấp thiết với Việt Nam.

PGS.TS Hồ Viết Tiến (Ủy viên Hội đồng) lưu ý rằng bảo vệ dữ liệu cá nhân hiện vẫn là “khoảng trống” ở Việt Nam, tạo điều kiện cho tình trạng lạm dụng trên các nền tảng thương mại điện tử, tài chính, lao động. Ông cảnh báo sự phụ thuộc quá lớn vào các trung tâm dữ liệu nước ngoài có thể đe dọa chủ quyền dữ liệu và an ninh thông tin.

TS Bùi Hồng Đăng (Ủy viên Hội đồng) đánh giá đề tài có cách tiếp cận đa chiều, chất lượng cao, song đề nghị cần chuẩn hóa thêm khái niệm và mở rộng tầm nhìn đến năm 2045 để bảo đảm tính chiến lược dài hạn.

GS.TS Nguyễn Quang Thuấn, Phó Chủ tịch Hội đồng, khẳng định đây là một công trình công phu, được triển khai nghiêm túc với 5 lần báo cáo tiến độ. Tuy nhiên, ông góp ý nhóm nghiên cứu nên cô đọng hơn phần đánh giá thực trạng và đi sâu hơn vào nguyên nhân, giải pháp cụ thể cho từng vấn đề.

Những góp ý này được xem là gợi mở quan trọng để nhóm nghiên cứu hoàn thiện công trình, đồng thời nâng cao giá trị ứng dụng trong thực tiễn quản lý và phát triển KTS tại Việt Nam.

Ý nghĩa thực tiễn và dấu mốc quan trọng

Phát biểu kết luận, GS.TS Tạ Ngọc Tấn (Chủ tịch Hội đồng) đánh giá cao những đóng góp của đề tài. Ông cho rằng việc nghiên cứu về KTS tại TP.HCM – địa phương đi đầu trong đổi mới sáng tạo – có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Bên cạnh đó, GS Tấn cũng lưu ý nhóm nghiên cứu cần chú trọng hơn tới việc khai thác các nguồn dữ liệu trong nước để đảm bảo tính cập nhật và chính xác của thông tin.

Sau hơn 3 giờ làm việc, Hội đồng đã bỏ phiếu nhất trí nghiệm thu đề tài ở mức xuất sắc với tỷ lệ đồng thuận tuyệt đối 9/9. Kết quả này là minh chứng cho nỗ lực nghiêm túc, tâm huyết của nhóm nghiên cứu.

Thay mặt nhóm tác giả, GS.TS Võ Xuân Vinh bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Hội đồng vì những góp ý quý báu, đồng thời mong muốn tiếp tục hợp tác trong các công trình khoa học sắp tới. “Những kiến nghị từ Hội đồng sẽ giúp chúng tôi hoàn thiện hơn, đồng thời mở ra hướng đi mới cho việc nghiên cứu và ứng dụng KTS trong phát triển kinh tế - xã hội đất nước” - GS.TS Võ Xuân Vinh chia sẻ

Mở ra hướng đi mới cho kinh tế số Việt Nam

Việc đề tài được nghiệm thu với kết quả cao không chỉ khẳng định nỗ lực và năng lực nghiên cứu của tập thể khoa học, mà còn mở ra hướng đi chiến lược cho phát triển KTS tại Việt Nam trong tương lai.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc nắm bắt xu hướng, chủ động xây dựng chính sách và phát triển nguồn nhân lực KTS chất lượng cao sẽ giúp Việt Nam tận dụng cơ hội, giảm thiểu rủi ro, đồng thời khẳng định vị thế trong nền kinh tế toàn cầu.

Đề tài “Phát triển Kinh tế số: Định hướng và giải pháp chính sách” vì thế không chỉ là một công trình khoa học xuất sắc, mà còn là đóng góp thiết thực cho hành trình chuyển đổi số quốc gia, hướng tới mục tiêu xây dựng một nền kinh tế hiện đại, bền vững và hội nhập.