Định vị TP.HCM thành “thiên đường ẩm thực”

Đây không chỉ là mở rộng về địa lý, mà là mở thêm một cánh cửa lớn để hợp nhất ẩm thực, văn hóa, thiên nhiên và trải nghiệm thành một hệ sinh thái du lịch hoàn chỉnh.

Trong lòng đô thị, những di sản kiến trúc độc đáo, hệ thống bảo tàng hiện đại, các khu chợ truyền thống, phố ẩm thực đường phố và những lễ hội sôi động tiếp tục là những điểm nhấn đặc trưng. Bên ngoài trung tâm, vùng nông nghiệp, làng nghề, đặc sản miệt vườn và hải sản của Bình Dương - Bà Rịa Vũng Tàu giúp TP.HCM mở rộng nguồn nguyên liệu, nâng tầm trải nghiệm ẩm thực và tạo ra các sản phẩm du lịch mới, đa dạng và hấp dẫn.

Tuy nhiên, sự phong phú hiện chưa được chuyển hóa thành hệ sinh thái ẩm thực hoàn chỉnh. Vệ sinh an toàn thực phẩm vẫn là vấn đề kéo dài nhiều năm. Mô hình hàng rong chưa được chuẩn hóa, thiếu không gian kinh doanh tập trung. Nhiều khu vực có tiềm năng phát triển ẩm thực - du lịch vẫn trong tình trạng manh mún, không tạo được trải nghiệm nhất quán cho du khách.

Hơn 681 tài nguyên du lịch của thành phố mới chỉ ở dạng liệt kê, chưa trở thành sản phẩm ẩm thực rõ ràng hoặc tuyến trải nghiệm cụ thể. Thiếu quy hoạch đồng bộ khiến ẩm thực TP.HCM dù “nhiều món ngon” nhưng chưa định hình được thương hiệu đủ mạnh trên bản đồ ẩm thực quốc tế.

Bứt tốc bằng sản phẩm mới

Trong tháng 8/2025, Sở Du lịch TP.HCM phối hợp các doanh nghiệp lữ hành tiến hành các đoàn khảo sát tại Bình Dương và Bà Rịa Vũng Tàu. Kết quả, 15 chương trình du lịch mới thuộc 5 nhóm sản phẩm đặc trưng được đề xuất: du lịch MICE, du lịch biển đảo - nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái, du lịch văn hóa - lịch sử, du lịch đô thị kết hợp mua sắm.

Tiếp đó trong tháng 9, Sở Du lịch triển khai khảo sát chuyên sâu và xây dựng thêm 21 tour du lịch ẩm thực, tạo ra chuỗi sản phẩm trải nghiệm đa tầng, từ đường phố - học nấu ăn - khám phá vườn - ẩm thực vùng biển.

Đến ngày 22/10, Sở Du lịch chính thức công bố Chương trình Du lịch Ẩm thực 2025, xác lập mục tiêu đưa TP.HCM trở thành “thiên đường ẩm thực hàng đầu Việt Nam và khu vực”.

Bà Bùi Thị Ngọc Hiếu, Phó Giám đốc Sở Du lịch TP.HCM, thông tin, thành phố định hướng phát triển du lịch ẩm thực thành nhóm sản phẩm chiến lược. Mỗi vùng sau sáp nhập đều có thế mạnh riêng, từ trái cây miệt vườn, món chay truyền thống, đến đặc sản vùng biển. Khi được kết nối đồng bộ, TP.HCM sẽ trở thành điểm đến trải nghiệm ẩm thực sống động và đặc sắc.

"Với sự đa dạng và giàu bản sắc của các chương trình du lịch ẩm thực, TP.HCM sẽ tiếp tục khẳng định vị thế là trung tâm du lịch quốc tế, một điểm đến không thể bỏ qua trên bản đồ du lịch thế giới", Phó Giám đốc Sở Du lịch TP.HCM nhấn mạnh.

Năm 2025, ngành du lịch TP.HCM đặt mục tiêu đón 10 triệu lượt khách quốc tế, doanh thu 290.000 tỷ đồng. Trong đó, ẩm thực được xem là “đòn bẩy” kích cầu chi tiêu, khi xu hướng du lịch trải nghiệm đang thay thế du lịch tham quan đơn thuần.

Mở rộng không gian tour ẩm thực

21 tour du lịch ẩm thực mới với thời lượng linh hoạt từ một đến ba ngày được Sở Du lịch và các doanh nghiệp giới thiệu, mở rộng trải nghiệm từ truyền thống đến hiện đại, từ nội đô tới liên vùng Đông Nam Bộ.

Song song đó, Sở Du lịch cũng chuẩn bị tái bản Cẩm nang Du lịch Ẩm thực TP.HCM 2025, cập nhật các món ăn đặc trưng, địa điểm thưởng thức nổi bật và không gian ẩm thực mới ở các khu vực vừa mở rộng địa giới.

Trong lần công bố này, nhiều doanh nghiệp lữ hành cũng đã giới thiệu các chương trình được thiết kế dựa trên hệ thống dịch vụ ăn uống, mua sắm và điểm tham quan đặc trưng của thành phố mới sau sáp nhập. Có thể nói, nếu các "food tour" trước đây chỉ gói gọn trong những con phố ẩm thực thì chùm tour mới mở rộng phạm vi ra toàn vùng Đông Nam bộ.

Trong số đó, tour “Hành trình ẩm thực TP.HCM - Bình Dương - Vũng Tàu” (3 ngày 2 đêm, TST Tourist) gây chú ý khi kết hợp ẩm thực đặc trưng với các điểm tham quan văn hoá – giải trí. Du khách được thưởng thức phở Sâm Ngọc Linh, tham quan phim trường Windmill, chùa Bà Thiên Hậu, xuống biển thưởng thức bánh khọt Cô Ba Vũng Tàu, check-in Suối Bên Biển Café và kết thúc tại Bảo tàng Vũ khí cổ. Mỗi điểm đến được kết nối bằng một câu chuyện về món ăn, con người và văn hoá địa phương.

Với nhóm khách trẻ, tour “Food Tour theo cách Gen Z” của Chim Cánh Cụt Travel mang đến hành trình theo đúng “ngôn ngữ giới trẻ”: đi chợ Bến Thành chọn nguyên liệu, học nấu ăn tại Madame Lam và trải nghiệm đua xe Go Kart.

Tour “TP.HCM Hương sắc mới” (2 ngày 1 đêm) kết hợp Phở Hòa Pasteur - Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ - lẩu cá đuối và bánh khọt Vũng Tàu - tháp Tam Thắng, tạo trải nghiệm hài hòa giữa ẩm thực, sinh thái và văn hoá.

Trong khi đó, Saigontourist giới thiệu tour “Vespa Lê La - Local Street Eats”, đưa du khách dạo qua các con hẻm bằng Vespa cổ để thưởng thức bánh xèo, bánh mì, chè và hải sản nướng - những món ăn tạo nên “linh hồn” của ẩm thực đường phố TP.HCM.

Một số tour khác mở rộng trải nghiệm theo hướng chuyên đề. “From Farm to Bar” tại Bà Rịa - Vũng Tàu đưa du khách đến trang trại cacao, thử làm chocolate thủ công và thưởng thức buffet cacao. Tour “Khám phá Hikari Tokyu Bình Dương” lại nhấn mạnh yếu tố xanh với mô hình aquaponics, compost rác hữu cơ, sử dụng năng lượng mặt trời, kết hợp lớp nấu ăn tại M.O.M Cooking Class.

Loạt sản phẩm mới cho thấy xu hướng du lịch ẩm thực tại TP.HCM đã vượt ra khỏi phạm vi một món ăn hay một khu phố, trở thành hành trình trải nghiệm văn hóa - giáo dục - sinh thái, trong đó du khách được quan sát, học hỏi và trực tiếp tham gia vào hoạt động chế biến, gắn với lối sống bền vững.

Các trụ cột để TP.HCM bứt phá thành “thiên đường ẩm thực”

Thứ nhất, TP.HCM cần xây dựng một bộ tiêu chuẩn dành riêng cho từng mô hình kinh doanh ẩm thực như hàng rong, chợ ẩm thực, phố ẩm thực hay food court. Song song đó, thành phố phải tổ chức lại không gian kinh doanh, ứng dụng công nghệ để kiểm soát an toàn thực phẩm và phân loại khu vực theo đặc trưng văn hóa - lịch sử, dựa trên 681 tài nguyên du lịch hiện hữu sau mở rộng địa giới.

Việc phát triển các trung tâm sơ chế, chế biến và bếp trung tâm sẽ giúp giảm rủi ro vệ sinh, đặc biệt đối với mô hình hàng rong. Liên kết vùng với Bình Dương, Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu không chỉ đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định mà còn góp phần hình thành chuỗi cung ứng ẩm thực bền vững. Hệ thống truy xuất nguồn gốc cần được triển khai rộng, trở thành “chuẩn bắt buộc” của ngành.

Thứ hai, TP.HCM nên lựa chọn một số món ăn đặc trưng như cơm tấm, hủ tiếu, bánh mì… để xây dựng thành biểu tượng ẩm thực. Việc ban hành bộ nhận diện ẩm thực TP.HCM sẽ giúp thống nhất hình ảnh quảng bá và tăng tính nhận diện trên bản đồ du lịch quốc tế. Các sự kiện như festival ẩm thực quốc tế, tuần lễ ẩm thực liên vùng sẽ góp phần lan tỏa hình ảnh một đô thị sáng tạo, cởi mở và giàu bản sắc.

Thứ ba, thành phố có thể phát triển các sản phẩm du lịch ẩm thực liên kết vùng. Một hành trình độc đáo có thể hình thành từ trục TP.HCM - Bình Dương - Bà Rịa - Vũng Tàu: TP.HCM với văn hóa ẩm thực đường phố; Bình Dương với làng nghề và đặc sản vùng ven; Bà Rịa - Vũng Tàu với hải sản và ẩm thực biển. Những tuyến tour 1 - 2 ngày, kết hợp chợ đêm, phố ẩm thực 24/7, tour “vườn - bếp - bàn ăn”… sẽ tạo dòng chảy trải nghiệm liền mạch và đủ hấp dẫn để níu chân du khách.

Cuối cùng, hệ sinh thái ẩm thực chỉ có thể phát triển khi cộng đồng doanh nghiệp và người làm nội dung cùng tham gia. Doanh nghiệp F&B có thể đổi mới sản phẩm từ nguồn nguyên liệu vùng ven; startup công nghệ hỗ trợ quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc; reviewer và food blogger đóng vai trò quảng bá có trách nhiệm, tránh tạo hiệu ứng quá tải hoặc xu hướng thổi phồng nhất thời.

Các trụ cột này, khi vận hành đồng bộ, sẽ giúp TP.HCM không chỉ đa dạng hoá sản phẩm ẩm thực mà còn nâng chuẩn chất lượng, tạo dấu ấn khác biệt để tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành “thiên đường ẩm thực” của khu vực.

Tận dụng thế mạnh ẩm thực đường phố

Song song với cơ hội bứt phá trở thành “thiên đường ẩm thực”, TP.HCM đang đối mặt thách thức lớn về an toàn thực phẩm, đặc biệt sau một số vụ ngộ độc liên quan đến món ăn đường phố thời gian gần đây.

Tiến sĩ Daisy Kanagasapapathy (Đại học RMIT Việt Nam) nhận định, các sự cố này “đã đặt món bánh mì Việt Nam dưới nhiều áp lực và khơi dậy các thảo luận về an toàn thực phẩm, niềm tin du lịch và tương lai của ẩm thực đường phố”.

Đối với phần lớn du khách quốc tế, hành trình khám phá Việt Nam thường bắt đầu bằng ẩm thực trước khi đến với cảnh quan. Từ phở, cà phê sữa đá, nem rán, bún chả đến bánh mì - những món ăn này đã trở thành “đại sứ” văn hóa đặc trưng nhất. Lễ hội Bánh mì TP.HCM tổ chức đầu năm 2025 thu hút hàng nghìn du khách và truyền thông quốc tế, cho thấy sức lan tỏa của một món ăn đường phố tưởng như giản dị.

Tuy nhiên, khi biểu tượng ấy gặp sự cố như vụ hơn 300 ca ngộ độc liên quan đến bánh mì vừa qua tác động không chỉ dừng lại ở một món ăn. Niềm tin vào hệ sinh thái ẩm thực đường phố bị ảnh hưởng, du khách có xu hướng tránh hàng rong và lựa chọn các chuỗi nhà hàng lớn hơn, khiến thu nhập của nhiều hộ kinh doanh nhỏ bị sụt giảm.

Thực tế này cho thấy để xây dựng hình ảnh “thiên đường ẩm thực”, TP.HCM không chỉ cần mở rộng sản phẩm du lịch mà còn phải khôi phục niềm tin đối với ẩm thực đường phố - một tài sản văn hóa và du lịch quan trọng của đô thị.

Theo Tiến sĩ Daisy, Việt Nam đang có điều kiện thuận lợi để nâng cao tiêu chuẩn an toàn thực phẩm nhờ sự phát triển của công nghệ số, logistics thông minh và các mô hình công nghệ thực phẩm.

Đối với nhóm hàng quán nhỏ lẻ - vốn chiếm tỷ trọng lớn và mang tính đặc trưng, việc áp dụng những giải pháp chi phí thấp nhưng nhất quán có thể tạo chuyển biến rõ rệt, như: Trưng bày tem xác nhận “Quầy hàng an toàn” do cơ quan chức năng cấp; Che kín nguyên liệu, tách dụng cụ chế biến đồ sống - đồ chín; Đeo găng tay, sử dụng lưới chụp tóc; ưu tiên khăn giấy dùng một lần; Không bảo quản qua đêm các nguyên liệu nhạy cảm như pate, sốt; Tham gia các lớp tập huấn ngắn hạn về vệ sinh an toàn thực phẩm; Tăng cường minh bạch bằng cách chia sẻ quy trình chế biến trên mạng xã hội. Các biện pháp này tuy đơn giản nhưng thể hiện sự cam kết của hộ kinh doanh, góp phần củng cố niềm tin của du khách và người tiêu dùng.

Khi TP.HCM và các điểm đến khác phục hồi sau sự cố ngộ độc bánh mì, đây có thể trở thành chất xúc tác cho sự chuyển mình. Hãy hình dung những Lễ hội Bánh mì trong tương lai không chỉ tôn vinh hương vị mà còn đề cao tiêu chuẩn vệ sinh, nơi các quầy hàng tự hào giới thiệu cả truyền thống lẫn công nghệ. Các tour ẩm thực có thể đưa du khách đến các quầy hàng đã được “xác nhận an toàn”, kết hợp kể chuyện văn hóa với minh bạch.

Bản sắc ẩm thực Việt Nam, từ phở đến bánh mì là một trong những tài sản du lịch quý giá nhất. Việc bảo vệ đòi hỏi sự cân bằng: giữ gìn tính chân thật trong khi chấp nhận các chuẩn an toàn. Bằng cách kết hợp các biện pháp vệ sinh chi phí thấp với đổi mới công nghệ thực phẩm, Việt Nam có thể đảm bảo văn hóa ẩm thực đường phố của mình vừa nổi tiếng, vừa được tin tưởng trên toàn cầu.

Với sự đa dạng văn hóa, nguồn nguyên liệu phong phú và hệ thống tài nguyên du lịch mở rộng, TP.HCM có đầy đủ điều kiện để trở thành một trung tâm ẩm thực hàng đầu. Điều thành phố cần lúc này là quy hoạch thống nhất, chuẩn hoá mô hình kinh doanh, liên kết vùng và xây dựng thương hiệu ẩm thực rõ ràng.

Khi làm được, TP.HCM có thể tiến xa hơn vị thế “thành phố có nhiều món ngon”, trở thành điểm đến ẩm thực nổi bật của châu Á, nơi du khách tìm đến để khám phá cả văn hóa, thiên nhiên lẫn trải nghiệm ẩm thực độc đáo.