Chuyển đổi số trong ngành thủy lợi, không thể 'mạnh ai nấy làm'

Ngày 17/10, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) và Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp tổ chức Diễn đàn "Khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý, vận hành công trình thủy lợi thực hiện theo Nghị quyết 57".

AI dự báo sớm nguy cơ xâm nhập mặn

Tại diễn đàn, ông Nguyễn Mạnh Hùng - Trưởng phòng Quản lý vận hành và tưới tiêu, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi - cho biết thời gian qua, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý vận hành công trình thuỷ lợi đã mang lại nhiều lợi ích.

Trong đó, việc cung cấp thường xuyên những bản tin dự báo nguồn nước, chất lượng nước theo tuần/tháng/vụ cho các vùng, hệ thống công trình thủy lợi giúp các địa phương chủ động kế hoạch cấp nước, điều tiết tưới tiêu, giảm thiểu rủi ro hạn hán, xâm nhập mặn và nâng cao hiệu quả sử dụng nước.

Bên cạnh đó, chất lượng dự báo về hạn hán, xâm nhập mặn tăng tạo cơ sở cho việc chủ động thực hiện các giải pháp phòng, chống hiệu quả. Công trình thủy lợi được vận hành linh hoạt thích ứng nhanh với biến động thời tiết và nhu cầu sử dụng nước.

Tuy nhiên, ông Hùng cũng nhận định còn nhiều tồn tại, hạn chế. Hiện nay, phần lớn công trình thuỷ lợi đều vận hành theo hướng truyền thống, mô hình mô phỏng, cảnh báo, ra quyết định còn thiếu, dữ liệu phân tán, thiếu đồng bộ, nhất là thách thức biến đổi khí hậu.

Còn theo TS Lê Ngọc Hiếu - Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, việc đưa thông tin cảnh báo lên các nền tảng số từ năm 2020 là một bước tiến tích cực, góp phần giảm thiểu thiệt hại cho sản xuất nông nghiệp thông qua việc bố trí mùa vụ hợp lý và cung cấp thông tin chỉ đạo điều hành.

"Dự báo theo mùa được xem là yếu tố then chốt, giúp xác định được thời gian xuất hiện mặn, xuất hiện nước ngọt. Vào các tháng 2-3, khi chân triều đạt đỉnh, tình trạng xâm nhập mặn khiến nguồn nước không thể sử dụng được", ông Hiếu chia sẻ.

Hiện nay, nhờ ứng dụng cơ chế truyền tin hiện đại qua ứng dụng, hệ thống của Viện đã phục vụ cho chính quyền hai cấp trong việc tra cứu rủi ro mặn, ranh giới xâm nhập mặn theo thời gian thực, cập nhật như vị trí và quy mô các công trình thủy lợi tại vùng ĐBSCL.

Cần nền tảng quản lý tập trung và đồng bộ

Ông Nguyễn Thanh Tùng - Chi Cục trưởng Chi cục Thủy lợi Cà Mau - cho biết để ứng dụng chuyển đổi số, tỉnh đã thành lập Trung tâm Quan trắc, tích hợp dữ liệu từ các lĩnh vực thủy lợi và thủy sản, hướng tới xây dựng hệ thống xử lý và sử dụng dữ liệu dùng chung toàn ngành. Tuy nhiên, trong quá trình vận hành, địa phương gặp nhiều khó khăn do sự không tương thích giữa các thiết bị.

Theo ông Tùng, hiện nay, một số thiết bị do các tổ chức quốc tế tài trợ sau một thời gian sử dụng đã xuống cấp, hư hỏng đầu dò, buộc phải nhập khẩu linh kiện thay thế với chi phí bảo trì cao. Ngoài ra, sự khác biệt giữa thiết bị trong nước và quốc tế khiến việc đồng bộ, tích hợp dữ liệu gặp nhiều trở ngại.

"Để hệ thống vận hành ổn định, nhiều hạng mục buộc phải thay thế hoàn toàn bằng thiết bị ngoại, làm tăng đáng kể chi phí đầu tư. Dữ liệu từ các trạm quan trắc này truyền về máy chủ đặt ở nước ngoài, gây khó khăn cho công tác quản lý, khai thác và chủ động điều hành tại địa phương", ông Tùng nói.

Từ thực tế đó, lãnh đạo Chi cục Thủy lợi Cà Mau kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường quan tâm hỗ trợ nâng cấp các cống, đồng thời đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật để tích hợp và vận hành hiệu quả hệ thống điều khiển vận hành tự động (SCADA). Đây là điều kiện quan trọng giúp tỉnh Cà Mau vừa cải thiện năng lực quản lý nguồn nước, nâng cao hiệu quả sản xuất, phù hợp với mục tiêu của Đề án phòng chống sạt lở, sụt lún vùng ĐBSCL.

Tại diễn đàn, GS.TS Lê Mạnh Hùng - Chủ tịch Hội Khoa học và Kỹ thuật Thủy lợi TP.HCM - nhấn mạnh rằng chuyển đổi số là xu thế tất yếu và là yêu cầu cấp bách hiện nay. Tuy nhiên, theo ông, vấn đề đặt ra không chỉ là phải làm, mà quan trọng hơn là làm như thế nào, làm đến đâu và bằng nguồn lực nào. Nhiều địa phương có quyết tâm triển khai nhưng vẫn gặp khó do thiếu cơ chế tài chính hoặc chưa có định hướng cụ thể từ Trung ương.

Ông Hùng đề xuất ngành thủy lợi cần tiếp tục hoàn thiện nền tảng quản lý tập trung, đảm bảo đồng bộ từ phần cứng đến phần mềm, từ định mức kỹ thuật đến khung quản trị tài chính.

“

“Không thể để mỗi địa phương, mỗi đơn vị lại dùng một loại thiết bị, một phần mềm khác nhau. Quản lý ngành mà phải mở quá nhiều ứng dụng, hệ thống riêng rẽ là bất cập lớn”.

GS.TS Lê Mạnh Hùng - Chủ tịch Hội Khoa học và Kỹ thuật Thủy lợi TP.HCM.

Phát biểu kết thúc diễn đàn, ông Nguyễn Tùng Phong - Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi - cho biết trong thời gian tới, Cục sẽ phối hợp với Cục Chuyển đổi số xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, hoàn thiện cơ sở dữ liệu đầy đủ, chính xác và sẵn sàng chia sẻ hai chiều giữa trung ương và địa phương. Bên cạnh đó, các ngành, các cấp và địa phương cần phối hợp đồng bộ để hình thành hệ thống thủy lợi thông minh, thích ứng và phát triển bền vững trong thời đại số.