Truy xuất nguồn gốc từng con cua, quả sầu riêng... bằng blockchain

Sáng 30/5, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM chủ trì, phối hợp cùng Trung tâm Khởi nghiệp Sáng tạo TP.HCM (SIHUB), Công ty Cổ phần Công nghệ Checkee tổ chức Hội thảo "Chuyển đổi số trong quản lý chuỗi cung ứng và hướng tới phát triển bền vững".

Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ Chương trình "Tuyển chọn Dự án Đổi mới Sáng tạo Trong lĩnh vực Phát triển Bền vững trên địa bàn TP.HCM".

Nông dân cũng ứng dụng công nghệ số

Phát biểu khai mạc, ông Trần Ninh Đông - quyền trưởng phòng Quản lý sở hữu trí tuệ và đổi mới sáng tạo (Sở KH&CN TP.HCM) đã nhấn mạnh về tầm quan trọng của lĩnh vực phát triển bền vững trong hoạt động chuyển đổi số hiện nay.

Chuỗi cung ứng đang trở thành một trong những lĩnh vực đổi mới quan trọng. Việc áp dụng chuyển đổi số giúp nâng cao tính minh bạch, tối ưu hóa quy trình và giảm thiểu tác động tới môi trường, từ đó góp phần đạt được các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo ông Trần Ngọc Trung - Trưởng đại diện khu vực phía nam của Trung tâm mã số, mã vạch Quốc gia, một trong những động lực quan trọng thúc đẩy hoạt động truy xuất nguồn gốc tại Việt Nam là nhu cầu chống gian lận xuất xứ hàng hóa.

Hoạt động này càng được đẩy mạnh trong bối cảnh gia tăng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng và sự phát triển của thương mại điện tử.

Truy xuất nguồn gốc còn là yêu cầu bắt buộc trong xuất khẩu sang nhiều thị trường lớn như Trung Quốc, Trung Đông...

Ngoài ra, hai chương trình lớn là Chuyển đổi số quốc gia và Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) cũng góp phần thúc đẩy nhu cầu truy xuất nguồn gốc từ người tiêu dùng lẫn doanh nghiệp.

Theo ông Trung, hiện nay nhiều doanh nghiệp trong nước, kể cả các hộ nông dân đã bắt đầu tiếp cận, ứng dụng công nghệ số như AI, Blockchain, IoT... trong truy xuất nguồn gốc.

Một số mô hình đáng chú ý đã triển khai thành công như gắn mã QR, RFID trên từng cây cà phê, trái sầu riêng... hay thậm chí truy xuất nguồn gốc, định danh từng con cua bằng công nghệ blockchain. "Trước đây không ai nghĩ có thể làm được điều này", ông Trung nhấn mạnh.

Còn các đơn vị như chợ đầu mối, siêu thị Co.opmart, GO!… là những đối tác then chốt, giúp cơ quan quản lý lan tỏa hoạt động truy xuất trong toàn chuỗi cung ứng – từ sản xuất, phân phối đến tiêu dùng.

Khi một cửa hàng đã có truy xuất nguồn gốc, buộc các cửa hàng khác phải triển khai để cạnh tranh. Bên cạnh đó, việc tiếp cận với các siêu thị để phủ toàn bộ chuỗi – từ sản xuất, bán buôn, bán lẻ đến xuất khẩu cũng tạo ra một mô hình đầy đủ về truy xuất nguồn gốc.

"Thực tế, TP.HCM đã triển khai truy xuất nguồn gốc với thịt heo, trứng và đang mở rộng sang nấm, rau lá. Các sản phẩm khi vào chợ đầu mối đều phải có mã truy xuất rõ ràng", ông Trung chia sẻ.

Phần lớn doanh nghiệp Việt vẫn sử dụng quy trình quản lý thủ công

Dù đang phát triển nhanh chóng, có nhiều điểm sáng nhưng ông Trung cho rằng chuyển đổi số trong quản lý chuỗi cung ứng tại Việt Nam vẫn còn chậm hơn so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Singapore... Hiện Việt Nam đang có hơn 100 đơn vị cung cấp giải pháp truy xuất nguồn gốc, song chỉ có khoảng bốn đơn vị đã kết nối được với Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc quốc gia.

Còn theo ông Phạm Văn Quân - chuyên gia chuyển đổi số quốc gia, Giám đốc công ty cổ phần công nghệ Checkee, doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện chiếm hơn 95% doanh nghiệp tại Việt Nam và phần lớn vẫn sử dụng quy trình quản lý thủ công. Về chuỗi cung ứng, ngành nông sản, thủy sản và logistics nội địa còn thiếu tính kết nối và công nghệ giám sát hiện đại.

Do đó, ông Quân cho rằng để quá trình chuyển đổi số tại các doanh nghiệp đạt hiệu quả mong muốn, cần triển khai 5 bước, gồm: Đánh giá hiện trạng số hóa; xây dựng lộ trình chuyển đổi số; lựa chọn công nghệ/phần mềm phù hợp; đào tạo và chuyển đổi nhân lực; đo lường và cải tiến liên tục.

"Doanh nghiệp nào không nhanh chóng đánh giá hiện trạng số hóa, xây dựng lộ trình công nghệ phù hợp và chú trọng đào tạo nhân lực sẽ bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên chuyển đổi số", ông Quân nhấn mạnh.

Không chỉ vậy, việc ứng dụng công nghệ IoT, Blockchain và AI đã tạo nên một cuộc cách mạng chuyển đổi số, giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ, các startup nâng cao năng lực quản lý, tối ưu chi phí và nắm bắt cơ hội phát triển toàn cầu.

"Với sự hỗ trợ chính sách, đầu tư công nghệ, và nâng cao nhận thức, Việt Nam có thể rút ngắn khoảng cách số trong lĩnh vực chuỗi cung ứng trong 5–10 năm tới", ông Quân khẳng định.

Còn theo TS Phạm Thị Hồng Phượng - Giám đốc Trung tâm Đổi mới xanh, Viện nghiên cứu ứng dụng và đổi mới sáng tạo doanh nghiệp, các doanh nghiệp cần đặt phát triển bền vững vào chiến lược cốt lõi, không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là lợi thế cạnh tranh lâu dài. Trong đó, công nghệ chính là đòn bẩy giúp doanh nghiệp đạt mục tiêu hiệu quả.