Quyết định chọn phương thức nào để tốt nhất với mục đích xét tốt nghiệp và các trường ĐH, CĐ dùng kết quả làm một trong căn cứ để xét tuyển vào ĐH. Bộ giáo dục và đào tạo đã tham khảo ý kiến rất nhiều, đã tìm hiểu và phần lớn các chuyên gia đều đồng ý với phương án thi trắc nghiệm, đánh giá được số lớn, hàng triệu em và đánh giá toàn diện, không học tủ, học lệch. Thi tự luận chỉ đánh giá được một số vấn đề, giáo viên dạy chỉ tập trung vào các vấn đề đó, không chú ý đến các vấn đề khác nên phải chấn chỉnh.
Bên cạnh đó, theo kinh nghiệm quốc tế, các nước như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản... đều thực hiện như vậy. Các nền giáo dục tiên tiến đều áp dụng phương thức đánh giá trắc nghiệm khách quan, không phải đưa câu hỏi “vu vơ”. Tuy nhiên, phải chuẩn hóa. Trong khi đó, thi tự luận chưa chắc đã chuẩn hóa được. Nếu áp dụng để thi học sinh giỏi trong mảng đó, có thể áp dụng thi tự luận nhưng đây áp dụng đại trà với số lượng học sinh lớn, phải công khai, minh bạch nên áp dụng thi trắc nghiệm.
Trước đây, đã mất rất nhiều thời gian và tiền bạc cho việc coi thi, chấm thi, gian lận... rất tốn kém, nên đây là phương thức quá độ trong việc tiến tới một phương thức tối ưu nhất. Bộ đã cân nhắc rất kỹ, lắng nghe rất nhiều, thậm chí mời chuyên gia đến Bộ để lấy ý kiến và cuối cùng đưa ra phương pháp này. Hiện nay ở các trường phổ thông, đạ phần đều thấy rất tốt. Bộ đã chuẩn bị rất nhiều năm, đã thi nhiều môn trắc nghiệm và đã thí điểm ở ĐHQG Hà Nội một số năm. Đây là từng bước để khách quan các vấn đề thi cử.
Theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, quá trình đổi mới thi cử đã trải qua thời gian dài. Từ năm 1975, 1990 đến năm 2005, thi “ba chung” và mới đây là thi THPT quốc gia. Mỗi kỳ thi, mỗi phương thức thi đều có nhiều ưu điểm và hạn chế. Trước năm 2015 chủ yếu thi “ba chung”, có nhiều kinh nghiệm, nhưng theo Nghị quyết 29 về đổi mới toàn diện giáo dục, thi tốt nghiệp, thi ĐH, CĐ phải nhẹ nhàng, đỡ áp lực, đỡ tốn kém...
Việc thi “ba chung”, cuối tháng 6 thi tốt nghiệp, đầu tháng 7 thi ĐH, CĐ sau đó có 3 - 4 cuộc thi về CĐ nên rất nhiêu khê và tốn kém. Nên Chính phủ đã yêu cầu phải đổi mới kỳ thi. Năm 2015, kỳ thi đã khá thành công. Trong đó, chỉ có việc rút hồ sơ nộp hồ sơ vào hơi “rối loạn” nhưng không làm cho kỳ thi không tốt.
Đến kỳ thi 2016, tỉnh nào thi tỉnh đấy. Sau đó, Bộ đã rút kinh nghiệm và thấy xã hội đánh giá tốt, nhưng còn hạn chế. Do đó, năm nay Bộ cải tiến chỉ có một cụm thi, sử dụng đề thi của Bộ. Việc đổi mới, mỗi năm sẽ hoàn thiện dần. Đến năm 2016 có bước chuyển rất lớn là thi trắc nghiệm. Sắp tới là thi tổ hợp, học gì thi nấy, tập trung lớp 12 rất nhẹ nhàng. Do đó, đề thi cũng dần hoàn thiện theo. Vì vậy, để đáp ứng được Nghị quyết 29, đáp ứng yêu cầu quốc tế, không phải 1- 2 năm có thể hoàn thiện được nhưng đạt tính ổn định về cơ bản.
Thông thường, phương án thi được công bố sau Tết Nguyên đán. Nhưng năm nay, Bộ đã công bố từ tháng 8 năm trước, ngay sau đó có cả 14 đề thi minh họa. Như vậy, không thể nói là vội vã.
