Vì sao giải ngân đầu tư công năm 2025 dự báo sẽ tăng?

Theo báo cáo mới nhất của Công ty chứng khoán MBS (MBS Research), 2025 là năm Việt Nam có thể kỳ vọng tăng trưởng đầu tư công đạt mức 18% so với cùng kỳ.

Dự báo tăng trưởng 18%

Thống kê từ Bloomberg và MBS Research cho biết, tính đến cuối năm 2024, nợ công/GDP của Việt Nam đạt mức 37%, thấp hơn mức trần nợ công 60% mà Quốc hội đưa ra. Mức này cũng thấp hơn nhiều so với tỷ lệ nợ công/GDP của những nước đã phát triển như Mỹ, Thái Lan. Trong khi đó, Việt Nam đề ra mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 khoảng 8%. Đây là mức thách thức và đòi hỏi Việt Nam phải tăng cường giải ngân đầu tư công hơn nữa bởi đầu tư công ước góp khoảng 1,1% cho tăng trưởng. Bên cạnh đó, năm 2025 là thời điểm cuối cùng của chu kỳ đầu tư công trung hạn 2021-2025. Nguồn vốn đầu tư công buộc phải giải ngân mạnh, tương tự như thời điểm năm 2020 nên theo MBS, mức tăng trưởng giải ngân đầu tư công ước đạt 18% so với cùng kỳ và đạt tỉ lệ thực hiện khoảng 90-95% kế hoạch là hoàn toàn khả thi.

Lý do để thị trường kỳ vọng vào tăng trưởng đầu tư công còn bởi những vướng mắc về pháp lý và thiếu hụt nguyên vật liệu đã có hướng giải quyết. Cụ thể, Luật Đầu tư công (sửa đổi) có hiệu lực từ tháng 1/2025 hướng tới việc đẩy nhanh quá trình thực hiện vốn đầu tư công tại các Bộ ngành và địa phương. Những thay đổi này cộng với việc người đứng đầu địa phương hoặc các Bộ ngành có quyền ra chủ trương đầu tư những dự án có vốn đầu tư dưới 10.000 tỷ đồng sẽ giúp đẩy nhanh quá trình triển khai dự án, giảm bớt áp lực cho các cơ quan trung ương. Bên cạnh đó, việc cho phép tách quá trình đền bù và giải phóng mặt bằng (GPMB) thành dự án độc lập không chỉ giúp giảm áp lực về vốn cho chủ đầu tư mà còn giúp giảm thời gian triển khai GPMB cho dự án.

Bên cạnh đó, Quốc hội cũng thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều chỉnh của Luật Đầu tư đã tháo gỡ một số rào cản như xoá bỏ hạn chế các lĩnh vực đầu tư theo hình thức PPP, tăng tỷ lệ vốn tham gia của Nhà nước từ 50% lên 70%... Tất cả nhằm khuyến khích vốn tư nhân tham gia vào các dự án đầu tư công.

Năm 2024, một số dự án quan trọng đã bị chậm tiến độ do tình trạng thiếu cát xây dựng. Theo Bộ Giao thông Vận tải, các dự án như Vành đai 3 TP.HCM và cao tốc Cần Thơ – Cà Mau đã bị chậm tiến độ từ 5% - 15% so với kế hoạch ban đầu. Nguyên nhân do thiếu hụt cát. Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết thêm, nhu cầu cát tự nhiên tại Đồng bằng sông Cửu Long trong giai đoạn 2023 – 2026 dự báo sẽ đạt 80 triệu m³, tập trung cao nhất vào năm 2025 để phục vụ công tác san lấp nền cho tuyến cao tốc Bắc – Nam. Trong khi đó, nguồn cung được cấp phép khai thác chỉ giới hạn ở mức 26 triệu m³. Nghĩa là nguồn cung chỉ đáp ứng khoảng 30% tổng nhu cầu, dẫn đến việc chậm tiến độ ở một số hạng mục xây dựng.

Giải pháp để khắc phục tình trạng này là cơ quan chức năng cho phép các nhà thầu được dùng cát biển thay thế cát tự nhiên. Nhờ bổ sung nguồn cung cát biển, tổng lượng cát dự kiến tăng 60% so với cùng kỳ, đạt gần 11 triệu m³, đáp ứng khoảng 45% nhu cầu của các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Do đó, từ năm 2025, MBS kỳ vọng, các dự án như Vành đai 3, cao tốc Cần Thơ – Cà Mau có thể hoàn thành giải phóng mặt bằng và tuân thủ tiến độ.

Dự án nào là trọng điểm?

Theo kế hoạch của Chính phủ, trong năm nay các mục tiêu quan trọng của giải ngân đầu tư công là hoàn thành 3.000 km cao tốc Bắc – Nam và vận hành sân bay Long Thành (GD1). Điều này hứa hẹn tác động tích cực đến tiến độ giải ngân và xây dựng các dự án.

Về tiến độ, theo báo của của MBS, cao tốc Bắc – Nam có thể hoàn tất và đi vào vận hành toàn bộ vào năm 2025 trong bối cảnh trung bình đã hoàn tất khoảng trên 70% khối lượng xây dựng với một số các dự án đạt tiến độ xây dựng cao. Điển hình như dự án Hàm Nghi – Vũng Áng (80%) , Vũng Áng - Bùng (90%). Nhờ những vướng mắc liên quan đến đền bù, giải phóng mặt bằng được giải quyết và tỷ lệ bàn giao mặt bằng tại địa phương đã đạt 100%, các dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam có thể vận hành toàn bộ ngay trong quý 4/2025. Riêng sân bay Long Thành đang trong quá trình xây dựng và trang thiết bị, phân mái cho nhà ga T3. Dự kiến vào quý 2/2025, đây sẽ trở thành nhà ga vận hành thương mại đầu tiên.

Cùng với dự án Cao tốc Bắc Nam, Sân bay Long Thành, các dự án khác như đường Vành đai 4, đường Vành đai 3 cũng đang được đầu tư. Riêng dự án Đường sắt cao tốc Bắc Nam sẽ là dự án trọng điểm và được triển khai muộn hơn, từ giai đoạn 2026-2027.

MBS đánh giá, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công đã giúp nâng cao hạ tầng giao thông tại các địa phương, qua đó thúc đẩy tăng trưởng ngành logicstic cũng như tác đọng tích cực tới các ngành cung cấp nguyên vật liệu cho xây dựng như đá xây dựng, cát và thép.