Công trình này do Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC) phối hợp với BV Bệnh nhiệt đới và Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) thực hiện vào tháng 9/2022.
Nhóm nghiên cứu đã tiến hành chọn mẫu ngẫu nhiên có bảo đảm tính đại diện cao về độ tuổi (từ 0 đến trên 70 tuổi), giới tính và các khu vực địa lý khác nhau trên địa bàn TPHCM.
Tổng cộng 839 đối tượng đã được thu thập mẫu huyết thanh để tiến hành đo các kháng thể kháng protein N (anti-N protein) nhằm đánh giá tỷ lệ người dân đã từng nhiễm SARS-CoV-2 và tỷ lệ người dân có kháng thể kháng protein S (anti-Spike protein) nhằm đánh giá người dân đã có kháng thể phòng ngừa/bảo vệ do được chủng ngừa COVID-19 hoặc nhiễm bệnh trước đó.
Kết quả cho thấy: (1) 88,2% trong tổng số 839 mẫu thu nhận có kháng thể kháng N protein; (2) Đến 98,7% người dân đã có kháng thể kháng protein S từ nhiễm tự nhiên hoặc đã tiêm vắcxin.
Kháng thể kháng N protein là kháng thể chỉ xuất hiện từ việc nhiễm COVID-19 tự nhiên hoặc sau khi tiêm vắcxin bất hoạt Sinopharm. Tuy nhiên trên địa bàn TP.HCM, vắcxin Sinopharm được sử dụng rất hạn chế và vắcxin này không được sử dụng ở nhóm dưới 18 tuổi.
TP.HCM đã triển khai nhiều chiến dịch tiêm ngừa COVID-19 nhằm bảo vệ các đối tượng nguy cơ cao trước dịch bệnh như người cao tuổi, người mắc bệnh nền.
Tỷ lệ dương tính với kháng thể kháng N ở các nhóm tuổi khác nhau có phân bố khá tương đồng: giao động từ 86% đến 97% ở các nhóm tuổi từ dưới 5 đến dưới 70 tuổi. Riêng nhóm 70 tuổi trở lên, tỷ lệ này là 76%.
Kết quả này là tương đồng với kết quả nghiên cứu đánh giá đáp ứng miễn dịch ở nhân viên y tế Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM thực hiện vào thời điểm tháng 11/2022 (có 371 trong tổng số 400 nhân viên được khảo sát đã từng nhiễm SARS-CoV-2, chiếm tỷ lệ 93%).
Từ đây có thể kết luận rằng tính đến tháng 9/2022, 88% người dân TP.HCM đã từng nhiễm SARS-CoV-2. Dựa vào tình hình dịch tễ chung của TP.HCM và thời điểm mở cửa trường học là sau tết Nhâm Dần (tháng 3/2022), cùng lúc với sự xuất hiện của biến chủng Omicron, có thể nhận định làn sóng Omicron là tác nhân chính của việc nhiễm tự nhiên ở người dân trên địa bàn TP.HCM.
Đến 98,7% người dân đã có kháng thể kháng protein S (từ nhiễm tự nhiên hoặc do tiêm vắcxin). Tỷ lệ này cũng khá tương đồng ở tất cả các địa bàn được khảo sát của Thành phố.
Tỷ lệ cao người dân có kháng thể cho biết độ phủ của vắcxin cũng như vai trò của nhiễm tự nhiên trong việc tạo kháng thể kháng SARS-CoV-2 trong cộng đồng. Chỉ còn một tỷ lệ rất nhỏ (1,3%) người dân là không có kháng thể kháng protein S (nồng độ kháng thể ở mức dưới ngưỡng phát hiện của kỹ thuật xét nghiệm).
Khi phân tích nồng độ kháng thể kháng protein S ở nhóm tuổi 12 trở xuống kết quả cho thấy nhóm này có xu hướng thấp hơn so với các nhóm tuổi còn lại. Điều này cũng phù hợp với thực tế về độ phủ vắcxin ở nhóm này thấp hơn so với các nhóm tuổi còn lại.
Tuy nhiên mức ngưỡng nồng độ kháng thể dương tính là bao nhiêu để bảo đảm đạt mức độ bảo vệ trước biến chủng Omicron hiện nay các nhà khoa học trên thế giới vẫn đang tìm hiểu, chưa có đủ cơ sở khoa học để xác định.
Nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục khảo sát diễn tiến huyết thanh học cộng đồng trong đợt tháng 12/2022 và mối liên quan giữa dữ liệu về kháng thể với mức độ nặng của bệnh theo các nhóm tuổi trên địa bàn TP.HCM để có thể xem xét đánh giá thêm mức độ hiệu quả của miễn dịch cộng đồng đối với SARS-CoV-2.
Với kết quả khảo sát này, ngành y tế thành phố kêu gọi người dân Thành phố hãy cùng bảo vệ và duy trì miễn dịch cộng đồng đối với COVID-19 bằng cách cho người thân trong gia đình và trẻ em (từ 5 tuổi trở lên) đi tiêm vắcxin phòng COVID-19 nếu chưa tiêm, và tiêm nhắc lại, tiêm bổ sung đúng theo quy định.
