"TP.HCM cụ thể hóa Nghị quyết 57: Đột phá thể chế - Kết nối 3 Nhà - Khơi nguồn sáng tạo"Bài 2 - Mô hình "3 Nhà": Khi thể chế, tri thức và doanh nghiệp cùng khơi nguồn sáng tạo tổng lực cho TP.HCM

Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đưa ra quan điểm chỉ đạo rõ: Phải tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, sự tham gia tích cực của doanh nhân, doanh nghiệp và Nhân dân đối với phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Trong đó, người dân và doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực, động lực chính; nhà khoa học là nhân tố then chốt; Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Kết nối “3 Nhà” là nền tảng cho hệ sinh thái sáng tạo

Từ đây có thể thấy vị trí của từng chủ thể Nhà nước, Nhà khoa học, Doanh nghiệp (3 Nhà) trong tiến trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được Bộ Chính trị đặt rất quan trọng mà các bộ, ngành, địa phương cụ thể hóa triển khai.

Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM, nhiệm kỳ 2025-2030 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã dự và chỉ đạo Thành phố phải đưa tinh thần của các nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị vào thực tiễn phát triển đô thị đặc biệt. Trong đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW là "kim chỉ nam" để xây dựng TP.HCM thành trung tâm đổi mới sáng tạo, hạt nhân của nền kinh tế tri thức, đẩy nhanh kinh tế số, chính quyền số và xã hội số, hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp, công nghệ cao, tài chính số.

Từ những định hướng, chỉ đạo của Bộ Chính trị, của Tổng Bí thư Tô Lâm, bằng sự chủ động, năng động, sáng tạo TP.HCM là địa phương sớm tiên phong hiện thực hóa.

Tiêu biểu như việc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM cùng ĐHQG TP.HCM đã sớm phối hợp xây dựng đề án Trung tâm Đổi mới sáng tạo và Khởi nghiệp quốc tế theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương thực hiện Nghị quyết số 57.

Mới đây, ngày 28/10, Đoàn công tác của UBND TP.HCM đã có buổi làm việc với ĐHQG TP.HCM để trao đổi, định hướng hợp tác thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (HCMC Innovation Hub) đặt tại phường Đông Hòa, TP.HCM, phát huy hiệu quả mô hình “3 Nhà”.

Điều này cho thấy tầm nhìn lớn và quyết tâm hợp tác giữa TP.HCM và ĐHQG TP.HCM, thể hiện vai trò tiên phong của TP.HCM trong phát triển kinh tế tri thức, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm hàng đầu khu vực Đông Nam Á.

Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia đang được xây dựng theo mô hình “3 nhà - Một tầm nhìn - Một hành động” theo tinh thần đồng kiến tạo, trong đó Nhà nước kiến tạo thể chế và đặt hàng; ĐHQG TP.HCM cung cấp giải pháp công nghệ lõi và nhân lực xuất sắc; Doanh nghiệp đầu tư, thương mại hóa và lan tỏa sản phẩm. Mô hình này được nhiều doanh nghiệp như như GIBC, VinaCapital, Intel,... hưởng ứng, xem đây là mô hình hợp tác chiến lược, phát huy hiệu quả.

Không chỉ có vậy, trước đó, ngày 24/5, ĐHQG TP.HCM cũng tổ chức buổi ra mắt chương trình "Nghị quyết số 57-NQ/TW: Từ tầm nhìn đến thực thi Mô hình hợp tác Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp", theo đó ký kết hợp tác với 10 doanh nghiệp hợp tác 6 lĩnh vực ưu tiên. Mô hình hợp tác này được ĐHQG TP.HCM xác định là tam giác chiến lược, cốt lõi trong hệ sinh thái quốc gia đổi mới sáng tạo.

Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 vừa qua, Đảng bộ Thành phố xác định phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt. Trong đó, tiếp tục đặt ra nhiệm vụ xuyên suốt đột phá thể chế; thúc đẩy sự kết hợp, hội tụ giữa các viện nghiên cứu, trường đại học - cộng đồng doanh nghiệp - các quỹ đầu tư mạo hiểm, tạo thành hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ cao.

Có thể thấy, thời gian qua Thành phố đã kiên trì triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp trọng tâm, xây dựng nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, nổi trội. Trong đó mô hình “3 Nhà” là một điểm sáng và với định hướng nhiệm kỳ mới mô hình này sẽ là tiền đề để Thành phố tiếp tục nghiên cứu, từng bước nhân rộng nếu phát huy hiệu quả.

Mô hình cho tương lai

Theo định hướng chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị sơ kết tình hình triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW trong quý III/2025 và giải pháp trọng tâm cuối năm 2025 vừa diễn ra vào ngày 15/10: Phải xác định việc tháo gỡ điểm nghẽn thể chế là nhiệm vụ đột phá hàng đầu. Trong đó, thể chế về sở hữu trí tuệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu để kết nối hiệu quả viện, trường với thị trường; thể chế về hợp tác công - tư để huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội, đồng thời, phải có cơ chế đủ mạnh để bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Đồng thời, Tổng Bí thư chỉ đạo phải kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khơi thông mạnh mẽ nguồn lực xã hội, xác định doanh nghiệp là trung tâm. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, dẫn dắt, đặt hàng; doanh nghiệp là chủ thể chính trong đầu tư, nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa kết quả khoa học, công nghệ, đưa mô hình hợp tác “3 Nhà” đi vào thực chất, hiệu quả.

Theo GS.TS Võ Xuân Vinh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh, Đại học Kinh tế TP.HCM, để phát triển nhanh và bền vững, Việt Nam không thể chỉ dựa vào nguồn lực truyền thống mà phải lấy khoa học - công nghệ và nhân lực chất lượng cao làm nền tảng. Trong đó, mô hình hợp tác 3 nhà: Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp chính là cấu trúc vận hành hiệu quả để chuyển hóa tri thức thành giá trị kinh tế và xã hội”, GS.TS Võ Xuân Vinh nhấn mạnh.

Cũng theo GS.TS Võ Xuân Vinh, doanh nghiệp là cầu nối quan trọng, nơi các kết quả nghiên cứu, công nghệ mới được thử nghiệm và ứng dụng vào thực tiễn. Trường đại học và viện nghiên cứu đóng vai trò trung tâm sáng tạo, nơi hình thành ý tưởng, công nghệ và nguồn nhân lực. Còn Nhà nước là “nhạc trưởng” kiến tạo môi trường, cơ chế và chính sách để sự hợp tác ấy diễn ra thông suốt và có lợi cho cả ba bên.

GS.TS Võ Xuân Vinh cho rằng, để mô hình này phát huy hiệu quả, cần ba yếu tố đồng hành. Trong đó, cơ chế tài chính linh hoạt cho các dự án hợp tác công - tư trong nghiên cứu. Chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư R&D như một khoản chi chiến lược. Đặc biệt, sự tin tưởng và kết nối thực chất giữa ba bên, bởi chỉ khi “niềm tin” trở thành chất keo gắn kết, “3 nhà” mới cùng tạo ra sức bật cho đổi mới sáng tạo Việt.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Lê Trung Hiếu - Nhà sáng lập Bambi Hana - nhìn nhận mô hình 3 nhà như chìa khóa để hiện thực hóa tinh thần của Nghị quyết 57 về phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Theo ông, muốn sản phẩm nghiên cứu đi vào đời sống, doanh nghiệp cần môi trường chính sách thông thoáng và nhất quán từ Nhà nước; cần đội ngũ nhân lực chất lượng được đào tạo bài bản từ các trường, viện. Ngược lại, doanh nghiệp cũng chủ động đặt hàng, đồng hành xuyên suốt với nhà trường và Nhà nước, thay vì chỉ đợi kết quả hoàn thiện.

“Khi ba bên cùng tham gia từ đầu, từ nghiên cứu, thử nghiệm đến thương mại hóa, chi phí giảm, thời gian rút ngắn và khả năng thành công cao hơn nhiều. Với doanh nghiệp nhỏ như Bambi Hana, mô hình này càng quan trọng, vì nó tạo nên một ‘hệ sinh thái hỗ trợ’ giúp ý tưởng vượt qua thung lũng chết để trở thành sản phẩm có thị trường”, ông Hiếu chia sẻ.