"TP.HCM cụ thể hóa Nghị quyết 57: Đột phá thể chế - Kết nối 3 Nhà - Khơi nguồn sáng tạo:Bài 1 - TP.HCM tiên phong hành động hiện thực hóa khát vọng

Nghị quyết 57 - Đột phá thể chế từ tầm nhìn chiến lược

Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW (Nghị quyết 57) là một hướng đi chiến lược đã được xác lập: khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực chủ yếu thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững.

Nghị quyết xác định, thể chế là một trong những nội dung trọng tâm, cốt lõi, là điều kiện tiên quyết, cần phải hoàn thiện và đi trước một bước. Đặc biệt, việc đổi mới tư duy xây dựng pháp luật bảo đảm yêu cầu quản lý và khuyến khích đổi mới sáng tạo, loại bỏ tư duy "không quản được thì cấm".

Đồng thời, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện thể chế; xoá bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển; đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Đặc biệt, trao cơ hội có cách tiếp cận mở, vận dụng sáng tạo, cho phép thí điểm, thử nghiệm đối với những vấn đề thực tiễn mới đặt ra. Chấp nhận rủi ro, đầu tư mạo hiểm và độ trễ trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Đây có thể nói là một định hướng, tầm nhìn chiến lược cực kỳ quan trọng, là cơ hội mở để các bộ, ngành, địa phương cụ thể hóa, triển khai, đề xuất những cơ chế, chính sách mới có tính sáng tạo, đột phá để “cởi trói” cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số phát triển là đòn bẩy cho phát triển kinh tế - xã hội.

Tại TP.HCM, tinh thần đó sớm được cụ thể hóa bằng những mục tiêu, chương trình hành động chiến lược. Thành phố chủ động đặt mục tiêu đến giai đoạn 2025-2030 trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo quốc tế, với nền kinh tế số chiếm từ 30-40% GRDP và tổng chi xã hội cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2 - 3% GRDP, bố trí ít nhất 4 - 5% tổng chi ngân sách hằng năm cho khoa học, công nghệ, chuyển đổi số. Đây không chỉ là con số kỹ thuật mà là cam kết thể chế hóa Nghị quyết 57 bằng kết quả đo đếm được, minh chứng cho tinh thần “hành động thực chất, hiệu quả cụ thể” mà Tổng Bí thư đã yêu cầu.

Để đạt được mục tiêu lớn, Thành phố xác định giải pháp về cơ chế, chính sách là một trong ba giải pháp đột phá. Trọng tâm là thiết lập các Khu thử nghiệm (sandbox) theo chuẩn quốc tế với cơ chế đặc thù để thu hút các nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực công nghệ cao. Song song đó, Thành phố sẽ đẩy mạnh các mô hình hợp tác Công - Tư và Công - Công để huy động tối đa nguồn lực cho khoa học công nghệ. Mấu chốt của giải pháp này là phát triển các tổ chức nghiên cứu mạnh, được trao quyền tự chủ và có chính sách đãi ngộ đặc biệt để thu hút và giữ chân nhân tài, tạo thành bệ phóng vững chắc cho sự phát triển.

Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 vừa diễn ra, Thành phố cũng đã khẳng định rõ định hướng: “Phát triển nhanh và bền vững trên nền tảng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đi đầu trong xây dựng cơ chế, chính sách vượt trội để phát huy tiềm năng, lợi thế của Thành phố”. Đây chính là bước chuyển từ chủ trương Trung ương thành chương trình hành động cụ thể của TP.HCM.

Tư duy thể chế mở, “cởi trói” sáng tạo

Nhiều năm nay TP.HCM luôn xứng danh là một trong những địa phương tiên phong, đi trước, đón đầu của cả nước. Bằng chứng là TP.HCM luôn sớm đưa ra những cơ chế, chính sách mới đón đầu, giải quyết những khó khăn, vướng mắc gặp phải trong thực tiễn tạo động lực phát triển.

Trong đó, Thành phố đã sớm ban hành nhiều văn bản “cởi trói” khoa học công nghệ, tạo động lực cho hệ sinh thái khởi nghiệp. Đáng chú ý có Nghị quyết 20/2024/NQ-HĐND ngày 14/11/2024 của Hội đồng nhân dân TP.HCM quy định về việc hỗ trợ thử nghiệm có kiểm soát các giải pháp công nghệ mới; Nghị quyết 20/2023/NQ-HĐND về lĩnh vực ưu tiên, tiêu chí và mức hỗ trợ dự án đổi mới sáng tạo; Nghị quyết 31/2024/NQ-HĐND về miễn thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phát sinh trên địa bàn;...

Bên cạnh đó, TPHCM cũng phát huy tinh thần năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm nên luôn có đóng góp về những thí điểm thể chế rất quan trọng. Trong đó, đã đóng góp để Quốc hội ban hành Nghị quyết 98/2023/QH15 về việc thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù góp phần cho TP.HCM vượt qua nhiều thách thức cam go, tiếp tục tăng trưởng, đóng góp nhiều hơn cho cả nước.

Song song với đó, Thành phố cũng vận hành các chương trình như Quỹ Đổi mới sáng tạo TP.HCM, SIHUB, chương trình SpeedUp… để tạo cầu nối giữa viện-trường và doanh nghiệp, tạo điều kiện cho kết quả nghiên cứu được thử nghiệm và thương mại hóa.

Kết quả bước đầu được ghi nhận, hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Thành phố từng bước đi vào chiều sâu phục vụ phát triển các ngành công nghiệp chủ lực, đồng thời hỗ trợ kinh tế chia sẻ, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn. Công tác chuyển đổi số đạt nhiều bước tiến, từng bước hình thành hạ tầng số hiện đại, thúc đẩy xây dựng đô thị thông minh và chính quyền số. Thúc đẩy và quy tụ các doanh nghiệp khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm; trong đó, TP.HCM thuộc top 5 hệ sinh thái khởi nghiệp, đứng thứ 2 về Fintech của Đông Nam Á và xếp hạng 110 toàn cầu về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Cơ chế đủ mạnh để dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm

Theo kết luận của Tổng bí thư Tô Lâm tại Hội nghị Sơ kết tình hình triển khai Nghị quyết 57 ngày 15/10 vừa qua: Việc “tháo gỡ điểm nghẽn thể chế” là nhiệm vụ đột phá hàng đầu. Và yêu cầu phải có cơ chế đủ mạnh để bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Đúng tinh thần ấy, TP.HCM đã sớm chủ động đề xuất hàng loạt sáng kiến mang tính mở đường. Chính sách, cơ chế đặc thù cho phép Thành phố trở thành “phòng thí nghiệm thể chế” của cả nước nơi các ý tưởng có thể được thử nghiệm, đánh giá và nhân rộng.

Nhiều sáng kiến đang được đề xuất, triển khai: thí điểm sandbox trong quản lý khoa học - công nghệ, chuyển đổi số và tài chính công nghệ; hợp tác với trường Đại học Quốc gia TP.HCM (ĐHQG-HCM) cụ thể hóa mô hình “3 Nhà”; Hình thành liên kết vùng khoa học - công nghệ giữa TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu như một trục sáng tạo mới của phía Nam. Những chính sách, cơ chế mới ấy đang từng bước tạo hiệu ứng.

Trong thực tế, nhiều mô hình hợp tác từ trước đó đã mang lại kết quả tích cực: doanh nghiệp công nghệ phối hợp với viện, trường nghiên cứu để chuyển giao sản phẩm; các quỹ đầu tư mạo hiểm được khuyến khích tham gia vào đổi mới sáng tạo; và hệ sinh thái khởi nghiệp của Thành phố tiếp tục mở rộng, với hàng trăm startup công nghệ ra đời mỗi năm.

Những thành tựu này được phản ánh qua Triển lãm Sản phẩm Công nghệ Chiến lược Quốc gia tổ chức nhân Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM, nơi trưng bày hơn 650 sản phẩm thuộc 11 nhóm công nghệ chiến lược, từ trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, năng lượng đến y tế và giáo dục thông minh.

Nhìn từ thực tiễn, đột phá về thể chế, chính sách không phải là một khung pháp lý đóng, mà là một cách tư duy mở. Chính quyền Thành phố chủ động đề xuất, chịu trách nhiệm, và cùng các bộ, ngành tháo gỡ từng nút thắt để khoa học – công nghệ trở thành động lực thực sự. Nó đang và sẽ là nền tảng để TP.HCM bứt phá trong kỷ nguyên mới.

“

"Với quyết tâm chính trị, sự đồng hành của doanh nghiệp và sự tham gia của người dân, chúng tôi tin rằng TP.HCM sẽ thực hiện thành công các giải pháp đột phá, trở thành một trung tâm khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo của khu vực và quốc tế như mục tiêu chiến lược Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã giao cho Thành phố".

Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM.