Môi trường xanh: Xe máy điện thúc đẩy giao vận xanh 

Cty Cổ phần Xe điện Thông minh Selex (Selex) vừa công bố vòng đầu tư trái phiếu chuyển đổi trị giá 3 triệu đô la Mỹ với ADB Ventures - đơn vị đầu tư của Ngân hàng Phát triển Châu Á. Đây vừa là lời tái khẳng định mục tiêu chống lại biến đổi khí hậu vừa tạo động lực phát triển dòng xe máy điện không khói, không xả thải.

Tạp chí Khoa học Phổ thông - Sống Xanh đã có cuộc phỏng vấn TS Nguyễn Hữu Phước Nguyên, CEO của Selex Motors, xung quanh công nghệ sản xuất xe máy điện.

Vì sao ông chọn khởi sự và phát triển xe máy điện?

TS. Nguyễn Hữu Phước Nguyên

Khi tôi quyết định nghỉ việc ở Viettel và nghiên cứu xe điện để khởi nghiệp, tôi nghĩ đó là một cơ hội thúc đẩy phát triển bền vững không chỉ về mặt môi trường mà còn bền vững trong chất lượng và chiều sâu của phát triển. Chúng tôi mong muốn tận dụng cuộc cách mạng của xe điện để có cơ hội xây dựng một tập đoàn công nghệ có chiều sâu và có thể phát triển như Hyundai (Hàn Quốc).

Việt Nam cần những doanh nghiệp khởi nghiệp như vậy mới có thể “hóa rồng” và phát triển bền vững. Chúng tôi đã xây dựng ước mơ và tham vọng về một hệ sinh thái xe điện trong căn phòng bỏ hoang rộng 10m² .

Nhưng vì sao là xe máy điện được chọn là sản phẩm chủ đạo?

Giao thông thế giới đang đứng trước những thách thức lớn về ô nhiễm không khí, chi phí xăng dầu đắt đỏ và hiệu suất vận tải thấp. Bên cạnh đó các thế hệ xe hiện tại đã quá lạc hậu về công nghệ, không đáp ứng được các nhu cầu đa dạng, mới mẻ của người dùng đối với một phương tiện giao thông trong kỷ nguyên 4.0.

Điều này đã đưa nhân loại đến điểm đứt gãy thứ hai trong giao thông, mở ra thời đại của các phương tiện giao thông điện thông minh. Tôi giải thích thêm một chút, Điểm đứt gãy lần thứ nhất xảy ra cách đây hơn 100 năm, đánh dấu sự chuyển dịch từ xe ngựa lên xe động cơ đốt trong. Điểm đứt gãy thứ 2 là chuyển dịch từ xe động cơ đốt trong sang các phương tiện điện thông minh.

Việt Nam là một quốc gia xe máy, đứng thứ tư thế giới về lượng xe bán ra hằng năm và có hơn 50 triệu xe đang lưu hành. Hàng năm, lượng xe máy này “đốt" hơn 5 tỷ USD xăng dầu và thải ra một lượng khí CO2 khổng lồ, ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường và sức khỏe người dân.

Xe điện là xu thế tất yếu nhưng ở Việt Nam vẫn đang “loay hoay" tìm cách để trở thành phương tiện chủ đạo. Vấn đề lớn nhất của xe điện ở nước ta chính là sự bất tiện trong quá trình nạp năng lượng. Trung bình, người dùng đang phải mất thời gian quá lâu (3 - 8 giờ) để xe sạc đầy pin. Hơn hết, thị trường quá thiếu cơ sở hạ tầng cho việc nạp năng lượng xe điện.

Vậy hệ sinh thái của Selex Motors gồm những gì?

Selex Motors đã nghiên cứu, phát triển một hệ sinh thái cho giao thông điện gồm 4 thành phần chính: Xe máy điện thông minh; Pin có tính tương thích cao; Trạm đổi pin tự động; Nền tảng quản lý sử dụng công nghệ IoT

Trong đó, giải pháp đổi pin độc đáo được coi là trọng tâm của hệ sinh thái. Thay vì sạc pin mất 3 - 8 tiếng, khách hàng có thể đổi pin đã hết, lấy pin đầy tại các trạm đổi pin của Selex chỉ mất vài phút.

Đặc biệt Selex Motors đã đầu tư nghiên cứu và phát triển công nghệ bản quyền nhằm sản xuất ra loại pin có độ tính tương thích cao, sử dụng tốt cho 70% chủng loại xe máy điện đang lưu hành trên thị trường. Lợi thế này giúp khách hàng của rất nhiều hãng xe điện khác có thể chia sẻ cùng một mạng lưới đổi pin, mở ra cơ hội xây dựng hạ tầng năng lượng chung cho xe máy điện.

Chúng tôi hướng tới tạo một cuộc “cách mạng xanh" trong lĩnh vực giao vận, qua đó tạo nền tảng cho việc phổ cập xe điện ở Việt Nam.

Hiện nay, khả năng sản xuất của Selex Motors như thế nào? Giá thành của xe?

Chúng tôi hiện tại làm chủ toàn bộ quá trình sản xuất của xe điện, làm chủ toàn bộ nghiên cứu phát triển sản phẩm với 10 bằng sáng chế đã được cấp và đang được cấp; 5 thiết kế kiểu dáng công nghiệp; 4 nhãn hiệu được cấp.... Toàn bộ thiết kế công nghệ lõi mà toàn bộ quá trình sản xuất do công ty làm chủ.

Chúng tôi cũng đã thiết kế và xây dựng nhà máy sản xuất xe máy điện và pack pin lithium-ion với công suất lên đến 20.000 xe và 100.000 pack pin/năm. Bên cạnh đó chuỗi cung ứng cho các sản phẩm của công ty với 70% thành phần được cung cấp nội địa.

Chúng tôi cũng thúc đẩy xây dựng hệ sinh thái trong chuỗi cung ứng cho xe máy điện và pin.

Giá xe hiện tại chúng tôi đang bán với giá là khoảng 23 triệu đồng/chiếc chưa VAT. Đây là một giá xe rất cạnh tranh bởi vì công ty làm chủ rất sâu về mặt nghiên cứu phát triển, công nghệ cũng như sản xuất, giúp tối ưu về giá thành; thậm chí cạnh tranh được với các công ty nước ngoài.

Cuối tháng 11/2022, Selex Motors đã cho ra mắt xe máy điện Selex Camel, được giới thiệu là “mẫu xe máy điện bán tải đầu tiên ở Đông Nam Á”, made in Vietnam và chuyên dùng để giao hàng. Hệ sinh thái pin của dòng xe máy điện này khá ưu việt. Ông có thể nói thêm về dòng xe điện này?

Đây là dòng xe điện khá tối ưu và toàn diện cho ngành giao thông - vận tải vào thời điểm hiện tại, không chỉ ở Việt Nam mà ở Đông Nam Á và thậm chí trên thế giới. Chúng tôi đã phát triển dòng sản phẩm như câu hỏi đã đề cập dành cho phân khúc độc đáo này vì lĩnh vực này cần giải pháp về xe điện và phương cách đổi pin. Giải quyết hai vấn đề cốt lõi để xe điện cất cánh là sự tiện lợi trong nạp năng lượng và giá thành xe.

Dòng xe điện tối ưu về chi phí vận hành là giảm từ 30 - 45% chi phí nhiên liệu tính trên cùng một quãng đường đi được so với xăng; giảm 50% chi phí bảo dưỡng, sửa chữa. Thời gian nạp pin rất quan trọng, chỉ trong vòng 2 phút; thay vì mất vài tiếng đồng hồ; thậm chí nhanh gấp nhiều lần so với mua xăng truyền thống. Việc đổi pin được thực hiện một cách tiện lợi qua ứng dụng trên điện thoại thông minh giúp tài xế định vị được các trạm đổi pin.

Xe đổi pin trong vòng 2 phút cho 150km. Đây là một đột phá quan trọng và then chốt để thúc đẩy thị trường xe điện, đưa xe điện tiện lợi như xe xăng và khách hàng không phải lo lắng về vấn đề nạp năng lượng.

Hiện tại, hệ thống đổi pin của Selex đã có hơn 30 điểm tại Hà Nội và hơn 20 điểm tại TPHCM, phục vụ tốt nhất cho công tác giao hàng vốn cần lưu thông liên tục trên đường. Các trạm đổi pin đều tự động như cây ATM hay cây bán nước tự động.

Bên cạnh đó, dòng xe này cũng được tối ưu về khả năng giao vận. Xe được thiết kế tối ưu cho cả chở hàng và chở người; đặc biệt là chở hàng. Xe có thể chở hàng nặng với thể tích và khối lượng gấp 1,5 lần so với các dòng xe máy xăng hiện tại. Thùng xe có thể tháo lắp dễ dàng và lắp yên vào được dành cho chở người.

Selex Motors nâng cao hiệu suất giao hàng qua thiết kế chuyên biệt và công nghệ IoT tích hợp trên ứng dụng điện thoại, giúp quản lý tối ưu về vận hành, dịch vụ dựa trên những dữ liệu thu thập được từ thực tiễn thông qua hệ sinh thái.

Các cơ quan quản lý của nhà nước có thể quản lý và theo dõi tập trung về mặt giao thông.

Trong hội thảo khoa học về phát triển kinh tế Xanh do Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM tổ chức, ông đã từng chia sẻ rằng, TP.HCM có ước tính hơn 500.000 tài xế sử dụng xe hai bánh và hoạt động trong lĩnh vực vận tải (shipper). Nếu mỗi người trong số đó sử dụng xe điện, lượng giảm phát thải sẽ là bao nhiêu?

Theo các số liệu, một tài xế như thế mỗi ngày đi được trung bình khoảng 150km. Như vậy, mỗi năm, lượng phát thải ra khoảng 4 tấn CO2 hoặc khí thải tương đương CO2. Với lượng khí thải này, chúng ta cần khoảng 200 cây xanh để trung hòa lượng khí thải này mỗi năm. Và với 500.000 tài xế sử dụng xe hai bánh, lượng khí thải ra là khoảng 2 triệu tấn/năm.

Vì vậy, nếu chúng ta có những giải pháp hỗ trợ lượng shipper này có thể coi là một mũi tên trúng nhiều đích như giảm thải carbon hiệu quả nhất vì đây là đối tượng đi lại gấp 5 lần người bình thường. Chuyển đổi sang xe điện cũng nâng cao thu nhập cho nhóm đối tượng này, mang yếu tố an sinh xã hội.

Đây là nhóm đối tượng có vai trò quan trọng trong hệ thống giao thông của nội đô. Việc chuyển đổi sang xe máy điện sẽ tạo nên sự lan tỏa, từ đấy chuyển đổi sang các đối tượng khác như người dùng cá nhân.

Chúng tôi có nhiều chính sách hỗ trợ shipper trong chính sách giá như mua xe máy điện được giảm 3 triệu đồng; các gói đổi pin giảm đến 50% và giúp các shipper mỗi năm tiết kiệm khoảng 12 triệu đồng; chưa kể là tiết kiệm được từ tiền xăng. Như vậy một năm, ước tính một shipper khi chuyển đổi sang xe điện có thể tiết kiệm được khoảng 24 triệu đồng.

Bên cạnh đó chúng tôi cũng hợp tác với các công ty thương mại điện tử, công ty giao vận để hỗ trợ tài xế mua trả góp, tiếp cận tài chính dễ dàng hơn…

Selex Motors là start-up "Make in Vietnam" với tất cả các thành phần trong hệ sinh thái được nghiên cứu và sản xuất từ A-Z tại Việt Nam. Ông chia sẻ thêm về các thành viên sáng lập Selex Motor.

Selex Motors được thành lập vào năm 2018 từ ý tưởng của tôi, sau đó có 02 đồng sáng lập khác là TS. Nguyễn Trọng Hải (Chief Mechanical Engineer) và anh Nguyễn Đình Quảng (Chief Software Engineer).

TS Hải cũng lấy bằng Tiến sĩ ngành Cơ khí từ trường Đại học Michigan - một trong những trường đại học hàng đầu của Hoa Kỳ, đặc biệt trong lĩnh vực cơ khí và công nghiệp ôtô. Sau nhiều năm ở nước ngoài, cả hai về nước với cùng một mục tiêu thúc đẩy sự phát triển bền vững của Việt Nam thông qua ứng dụng các công nghệ tiên tiến.

Trong khi đó, anh Quảng vốn là chuyên gia hệ thống IoT với nhiều năm kinh nghiệm phát triển các hệ thống quốc phòng cho doanh nghiệp Israel.

Trên hành trình kinh tế xanh, giảm phát thải, xu hướng phát triển của Selex Motors tiếp theo sẽ như thế nào ?

Kinh tế xanh và phát triển bền vững là một xu thế không thể tránh khỏi. Chúng ta phải làm sớm và làm ngay, trong đó xe điện có thể là một trong những trọng tâm.

Nhìn từ thực tế, Việt Nam là thị trường xe máy lớn thứ 4 trên thế giới và có rất nhiều tiềm năng để chuyển đổi sang xe điện. Đặc biệt, Việt Nam có dân số trẻ ngày càng tăng và là những người quan tâm đến các công nghệ tiên tiến, tiết kiệm nhiên liệu và nhận thức về môi trường.

Đầu tiên, chúng tôi tập trung vào thúc đẩy giao vận xanh, bảo vệ môi trường đồng thời hiệu quả về mặt kinh tế, an sinh xã hội cũng như sự lan tỏa trong cộng đồng. Selex Motors kỳ vọng trong thời gian tới sẽ xây dựng hạ tầng năng lượng, đặc biệt giải pháp đổi pin của Selex. Mục tiêu là trong năm 2023, chúng tôi sẽ phát triển 100 điểm đổi pin ở TPHCM để không chỉ xe điện của Selex và của các hãng khác cũng có thể dùng được. Nhờ vào công nghệ bản quyền, pin của chúng tôi có thể tương thích đến 70% các dòng xe máy điện trên thị trường.

Cảm ơn TS Nguyễn Hữu Phước Nguyên