Sốt là hiện tượng thân nhiệt tăng cao hơn bình thường, được quy ước khi thân nhiệt trên 380 C. Trẻ con nếu sốt quá cao có thể gây co giật, thậm chí có thể gây tổn thương não trầm trọng ở trẻ sơ sinh. Sốt chỉ là triệu chứng do nhiều nguyên nhân gây ra.
Các loại thuốc giảm đau hạ sốt
Để giảm đau hạ sốt, đặc biệt trị nhức đầu, thuốc thường được dùng là: aspirin và paracetamol. Trong 2 loại thuốc này, paracetamol được xem là tương đối an toàn. Aspirin giảm đau hạ nhiệt tốt nhưng lại gây nhiều tác dụng phụ, đặc biệt gây tổn hại niêm mạc dạ dày - tá tràng và tăng nguy cơ xuất huyết. Nên lưu ý không được dùng aspirin khi nghi ngờ sốt xuất huyết. Phụ nữ có thai và trẻ em cũng không nên dùng aspirin. Nên lựa chọn paracetamol nhưng cũng cần lưu ý paracetamol không phải hoàn toàn vô hại, dùng quá liều có thể hại gan. Không nên dùng paracetamol quá thường xuyên và phải dùng thật đúng liều.
Có hai loại thuốc giảm đau hạ sốt chứa dược chất paracetamol. Một là thuốc chỉ chứa paracetamol không thôi (trong công thức chỉ chứa paracetamol), đây có thể xem là thuốc giảm đau hạ nhiệt thông thường. Loại thuốc thứ hai là loại phải thật thận trọng trong sử dụng: đó là thuốc phối hợp đến ba dược chất: paracetamol, clorpheniramin(thuốc kháng histamin trị dị ứng) và phenylpropanolamin (thuốc có tác dụng co mạch, làm tan máu chống sung huyết ở niêm mạc mũi dùng để trị nghẹt mũi, sổ mũi). Thuốc loại thứ hai này có thể kể: Decolgen fort, Tiffy, Contac, Coldcap, Actifed... Nếu dùng thuốc trị cảm cúm, nhức đầu là loại phối hợp phải lưu ý xem thuốc có chứa thêm 2 dược chất ngoài paracetamol hay không.
Nếu thuốc có chứa thuốc kháng histamin nên tránh dùng đối với phụ nữ có thai đặc biệt 3 tháng đầu, cũng tránh dùng đối với người đòi hỏi sự tỉnh táo, tập trung như lái xe, vận hành máy móc vì thuốc kháng histamin gây buồn ngủ. Nếu thuốc có chứa chất comạch giảm sung huyết phải tránh dùng đối với người bị cao huyết áp, người bị cường tuyến giáp, vì huyết áp có thể tăng khi dùng thuốc. Người cao tuổi thường hay bịtăng huyết áp phải tránh dùng thuốc trị cảm cúm, nhức đầu có chứa chất co mạch giảm sung huyết là phenylpropanolamin (hay ephedrin, pseudoephedrin) đã kể ở trên.
Ngoài ra, người cao tuổi tuyệt đối không dùng thuốc dạng sủi bọt (kể cả các thuốc khác ngoài thuốc trị cảm cúm, nhức đầu), vì dạng thuốc sủi bọt luôn chứa tá dược rã sinh khí là natri bicarbonat hoặc natri carbonat (khi cho vào nước sẽ phản ứng với acid citric cũng là tá dược phóng thích khí CO2 gây sủibọt), tức thuốc sủi bọt luôn chứa natri có thể gây tăng huyết áp đối với người bị sẵn bệnh lý này và đang kiêng muối.
Đối với trẻ con còn quá nhỏ tuổi, tránh dùng thuốc trị giảm đau hạ sốt có chứa chất co mạch chống sung huyết cho các cháu, thậm chí không được dùng thuốc nhỏ mũi có chứa chất co mạch để nhỏ mũi. Thuốc này không chỉ có tác dụng làm co mạch ở niêm mạc mũi mà còn có tác dụng gây co mạch ở các nơi khác như gan, tim, thận... của trẻ, và trẻ con thì cơ thể chưa phát triển hoàn chỉnh để có thể chấp nhận được tình trạng này. Đối với trẻ bị sốt chỉ nên cho dùng paracetamol và nên dùng dạng thuốc lỏng có mùi vị thơm ngon để cho trẻ dễ uống.
Dùng thuốc giảm đau hạ sốt đúng cách
- Paracetamol chỉ trị triệu chứng sốt và đau nhức. Dùng thuốc sẽ hết sốt, đau nhức nhưng hết thuốc có thể sẽ sốt, đau nhức trở lại khi nguyên nhân bệnh lý gây sốt, đau nhức vẫn còn. Vì vậy, chỉ dùng thuốc paracetamol trong một thời gian thường 3 - 4 ngày, nếu sốt hay đau nhức tái diễn hoặc tăng thêm, rất cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.
- Liều thông thường hạ sốt cho trẻ là 10 - 15 mg/kg cân nặng, ngày uống 3 - 4 lần, và liều tối đa cho trẻ là không quá 60 mg/ kg/ngày. Đối với người lớn, mỗi lần uống 500 - 600 mg, ngày uống 3 lần, không nên quá 4 gram trong ngày. Riêng đối với người cao tuổi nên dùng liều thấp hơn do chức năng gan kém.
- Người thường xuyên uống rượu không nên dùng bừa bãi paracetamol, đặc biệt không nên uống thuốc gọi là “để ngừa nhức đầu, để uống rượu nhiều không say”! Paracetamol và rượu đều hại gan, sự kết hợp làm tăng độ nguy hại lên nhiều lần.
