Thi tốt nghiệp THPT 2023: Đề thi môn Văn hay nhưng không mới

Sáng 28/6, hơn 1 triệu thí sinh cả nước chính thức bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT 2023 với môn thi đầu tiên bằng hình thức tự luận, môn Ngữ văn với thời gian làm bài là 120 phút.

Đề thi môn Ngữ văn có hai phần: đọc hiểu và làm văn. Phần đọc hiểu là đoạn trích "Đi qua cơn giông" (Anh Ngọc) có 3 câu chiếm 3.0 điểm. Phần làm văn (7.0 điểm), đề thi có 2 câu, phần nghị luận xã hội đặt vấn đề về suy nghĩ sự cần thiết phải biết cân bằng cảm xúc trong cuộc sống và yêu cầu thí sinh phân tích một đoạn trích trong tác phẩm Vợ nhặt (nhà văn Kim Lân). 

Theo đánh giá của nhiều thí sinh, đề thi môn Ngữ văn năm nay vừa sức và dễ dàng đạt mức điểm từ trung bình đến khá. 

Ghi nhận của phóng viên Tạp chí Khoa học phổ thông tại điểm thi Trưởng THCS Hà Huy Tập (quận 12, TP.HCM), nhóm học sinh trường THCS-THPT Hoa Lư (quận 12) thi tại điểm thi ra về tỏ ra phấn khởi. Các em cho biết đã được giáo viên bộ môn ôn kỹ truyện "Vợ nhặt" nên vào thi "trúng tủ". Các em đoán sẽ đạt được ít nhất là 6 - 7 điểm cho môn Ngữ văn.

Tuy nhiên, tại điểm thi tốt nghiệp THPT tại Trường THPT Tạ Quang Bửu (Quận 8, TP.HCM), nhiều thí sinh cho biết bị "tủ đè" khi chỉ ôn thi qua loa tác phẩm "Vợ nhặt". Tuy nhiên các em cho biết đề thi cũng khá dễ nên tự tin đạt từ mức điểm trung bình trở lên.

TS. Nguyễn Thị Quốc Minh (khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG TP.HCM) nhận xét đề thi THPT 2023 môn Ngữ văn năm nay có cả hai phần ưu điểm và nhược điểm.

Theo TS. Quốc Minh, ưu điểm của đề thi môn Ngữ văn là đề hay, thống nhất với đề minh họa, có những câu hỏi để phân loại học sinh rất tốt. Điều này đảm bảo cho những học sinh không chuyên Văn, không giỏi Văn vẫn có thể đạt điểm trung bình (cách xác định thể loại, chỉ ra hình ảnh miêu tả cơn giông trong mùa hè không phải là điều xa lạ hay khó khăn với học sinh); còn những học sinh khá giỏi môn Văn thì sẽ có “đất” để đột phá, thể hiện năng lực. Chẳng hạn, câu 4 phần 1, câu 1 phần 2, ý 2 của câu 2 phần 2 thì học sinh có tư duy tốt, cách lập luận tốt mới giải quyết tốt vấn đề này được.

“Tôi nghĩ rằng người ra đáp án, cũng như những người chấm bài cũng phải rất là cẩn trọng và ‘cân não’ bởi bài học về lẽ sống cho bản thân hay câu chuyện cân bằng cảm xúc, cách nhìn cuộc sống,... chưa bao giờ là câu chuyện dễ dàng thống nhất ở tất cả mọi người”, TS. Quốc Minh chia sẻ.

Bên cạnh đó, theo TS. Quốc Minh, nhược điểm của đề thi tốt nghiệp THPT 2023 môn Ngữ văn là ở phần câu nghị luận văn học bởi đoạn trích này là chưa “đắt” và không kết nối nhiều với nội dung trong phần đọc hiểu và nghị luận xã hội, không gắn nhiều với chủ đề của truyện “niềm khao khát tình yêu và mái ấm gia đình”.

Về mặt hình thức, đề cũng khá dài, mới nhìn vào thì hơi ngộp và nếu so sánh với đề minh họa thì đề minh họa có vẻ gần gũi với học sinh hơn (đề minh họa hỏi về tinh thần vượt khó trong học tập). Các câu ở phần đọc hiểu nên có điểm thành phần để học sinh phân bố thời gian làm cho phù hợp. “Tất nhiên sẽ chẳng có đề nào dễ nếu học sinh không chịu học hoặc kém tư duy và ngược lại”, TS. Quốc Minh chia sẻ.

TS. Hà Thị Kim Phượng, giáo viên Ngữ Văn, Trường THPT Gia Định (Q.Bình Thạnh, TP.HCM) cũng nhận xét, đề thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn năm nay không có nhiều thay đổi. Về cơ bản, đề thi vẫn giữ nguyên định dạng đề, cách hỏi, cách yêu cầu thí sinh ở các câu hỏi giống đề thi tham khảo và chính thức của kỳ thi các năm trước.
Theo TS. Hà Thị Kim Phượng, phần Đọc hiểu có 4 câu hỏi là vừa sức đối với học sinh THPT.  Cách đặt câu hỏi của năm nay tuy về cơ bản không mới nhưng hay, vẫn có thể phân loại được các em ở câu 4. Phần đọc hiểu ổn.

Đối với phần Làm văn, câu nghị luận xã hội yêu cầu thí sinh viết đoạn văn 200 chữ trình bày suy nghĩ về sự cần thiết phải biết cân bằng trong cuộc sống là câu hỏi hay nhưng tương đối khó bởi sự cân bằng cuộc sống được đặt ra theo quan điểm của mỗi người là khác nhau. Tuy nhiên, đây cũng là câu hỏi khá gợi mở, học sinh có thể định hướng nội dung viết theo quan điểm riêng mình miễn có thể thuyết phục được giám khảo. Dự đoán sẽ có nhiều bài hay với cách nhìn đa dạng về sự cân bằng trong cuộc sống.
Đối với câu nghị luận xã hội yêu cầu phân tích và nhận xét một đoạn trích trong truyện ngắn 'Vợ nhặt', TS. Hà Thị Kim Phượng cho rằng về cơ bản cách chọn ngữ liệu và đưa yêu cầu cũng giống mọi năm. Đề có yêu cầu chính, đồng thời có yêu cầu phụ phía sau phân loại thí sinh. Đề này không khó vì đây là đoạn quan trọng và hay trong truyện ngắn, học sinh đều đã được học kỹ nên dễ nắm và giải quyết tốt. Với kiểu đề này, tính an toàn rõ nét nhưng tính phân loại chưa cao, nhất là yêu cầu phụ chưa thực sự làm tốt được chức năng phân loại thí sinh. Tuy nhiên, ở góc độ thí sinh, các em đọc đề dễ chịu, không áp lực và vì thế sẽ có nhiều ý triển khai.

"Nhìn tổng thể thấy đề thi môn Ngữ văn vừa sức với thí sinh. Ngữ liệu an toàn, đảm bảo tính giáo dục, tính thẩm mỹ. Phổ điểm các em làm bài nếu được ôn kỹ, học kỹ có thể sẽ từ 7 điểm trở lên", TS. Hà Thị Kim Phượng nhận định.

Sau khi thi môn Ngữ văn, các thí sinh sẽ thi môn Toán (90 phút) vào buổi chiều nay. Ngày 29/6, buổi sáng thí sinh sẽ thi bài thi tổ hợp Khoa học tự nhiên hoặc bài thi Khoa học xã hội, buổi chiều thí sinh sẽ thi môn Ngoại ngữ.