Tác dụng của tổ yến với sức khỏe

Yến sào được làm từ nước bọt của các loài chim yến sống trong hang. Sợi yến lúc mới nhả có màu trắng, phơn phớt hồng, sau một thời gian biến thành màu trắng đục, do tác dụng của không khí. Mỗi sợi yến dài khoảng 35-45cm, dày khoảng 2,5mm, được chim yến quẹt đi quẹt lại trên vách đá, theo những vành tròn xoáy trôn ốc, thành tổ. Yến sào đã là món ăn ngon trong Y học cổ truyền Trung Quốc kể từ thời nhà Đường (618 - 907 SCN). Yến sào được nấu bằng phương pháp luộc cách thủy với đường phèn để làm món ăn, cụ thể là súp tổ yến.

Yến sào cũng đã được sử dụng như một loại thuốc bổ sức khỏe trong Y học cổ truyền do nó là một loại thuốc bổ trẻ hóa sức khỏe tổng quát đa năng và là món ăn biểu tượng cho địa vị xã hội trong các bữa tiệc. Chim yến mất khoảng 35 ngày để hoàn thành việc xây dựng tổ. Tổ trắng hầu như hoàn toàn được làm từ nước bọt, trong khi tổ đen bao gồm khoảng 45 - 55% lông vũ và lá khô nhỏ. Tổ đỏ hoặc tổ máu được cho là có lợi ích sức khỏe cao hơn và do đó, có giá cao hơn tổ trắng trên thị trường. Một số nhà nghiên cứu cho rằng màu đỏ có thể là do sự hấp thụ khoáng chất từ ​​thành tổ.

Yến sào: Tăng cường hệ miễn dịch, đẩy nhanh quá trình phục hồi

Thành phần chính của Yến sào là glycoprotein, canxi, natri, kali và carbohydrate. Yến sào có thể điều trị tình trạng suy dinh dưỡng, cải thiện tỷ lệ trao đổi chất, tăng cường hệ thống miễn dịch và trẻ hóa làn da. Hơn nữa, trong nghiên cứu hiện đại, Yến sào cũng thể hiện một số tác dụng như chống ung thư, chống lão hóa, làm tan đờm, giảm ho, chống lao, cải thiện giọng nói, chữa suy nhược cơ thể và suy nhược nói chung, và đẩy nhanh quá trình phục hồi sau bệnh tật và phẫu thuật.

Protein là thành phần chính trong Yến sào, thường được sử dụng để xây dựng các tế bào và mô và do đó thúc đẩy các chức năng trao đổi chất khác. Ngoài hàm lượng protein của Yến sào, carbohydrate tạo nên một phần chính khác trong thành phần của nó. Carbohydrate chính có trong Yến sào là axit sialic. Axit sialic tạo điều kiện cho sự phát triển của cấu trúc ganglioside trong não. Điều thú vị là việc tiêu thụ nó có thể tăng cường và cải thiện thần kinh và trí tuệ cho trẻ sơ sinh.

Một số thành phần chính và quan trọng khác trong Yến sào là các nguyên tố vi lượng thiết yếu như canxi, phốt pho, sắt, natri, kali, iốt và các axit amin thiết yếu. Dựa trên những nội dung này, Yến sào đóng vai trò là thực phẩm bổ dưỡng và phục hồi sức khỏe cao, phù hợp với mọi lứa tuổi và giới tính. Trong số 20 loại axit amin mà con người mong muốn, có 18 loại axit amin được phát hiện trong Yến sào. Trong đó bao gồm 9 axit amin thiết yếu (phenylalanine, valine, threonine, histidine, tryptophan, isoleucine, methionine, lysine và leucine) mà cơ thể con người cần cho sự phát triển và phục hồi mô. Trong số 9 axit amin thiết yếu, có 2 loại là lysine và tryptophan không có trong hầu hết các protein thực vật. Do đó, Yến sào có thể cung cấp một loại axit amin hoàn chỉnh cho người ăn chay vì nó được phân loại là thuần chay vì nó không phải là thịt hoặc máu động vật.

Theo Đông y, Yến sào có vị ngọt, tính bình, không độc, lợi vào 3 kinh Phế, Vị và Thận; có tác dụng tư âm nhuận phế, bổ tỳ ích khí; chủ trị các chứng hư tổn (cơ thể suy yếu), ho, ho ra máu, hen suyễn, nôn ra máu, đau dạ dày, lỵ lâu ngày... Thường được dùng làm thức ăn hay thuốc bổ dưỡng cho những người mới ốm dậy, cơ thể gầy yếu, người cao tuổi, trẻ em suy dinh dưỡng, phụ nữ sau sinh bị băng huyết; hỗ trợ và điều trị bệnh đường hô hấp và tiêu hóa.

Cách sử dụng Yến sào

• Chữa chứng "phế hư táo nhiệt", dẫn tới tình trạng đờm nghẽn tắc, gây khó thở, hen suyễn ở người cao tuổi: Yến sào 6g, đường phèn 15g, trái lê 1 quả. Yến sào ngâm nước cho nở ra; trái lê cắt miếng, cho vào nồi, thêm nước, nấu chín nhừ; cho đường phèn vào hòa tan, đun sôi lại là được.
• Chữa vị khí hư nhược, vị âm bất túc, dẫn tới những chứng trạng như khó nuốt, nghẹn, ăn vào nôn ngược trở lại, đại tiện khó (táo bón): Yến sào 8-10g, hấp cách thủy; sữa tươi 200ml, đun sôi; 2 thứ trộn đều, ăn như canh.
• Bổ nguyên khí, chữa chứng vã mồ hôi (tự hãn), tăng cường sức đề kháng: Yến sào 6g, hoàng kỳ 20g, sắc uống, ngày 2 lần.
• Chữa chứng "âm hư phế táo" hoặc "phế lao khái thấu", dẫn tới các chứng trạng như khó thở, ho, đại tiện táo kết: Ngân nhĩ (mộc nhĩ trắng) 6g, Yến sào 3g, đường phèn 10g; mộc nhĩ và Yến sào ngâm nước cho nở ra, sau cho vào nồi, thêm nước, nấu chín nhừ; cho đường phèn vào hòa tan, đun sôi lại là được; mỗi ngày ăn 1 lần vào buổi sáng.
• Bổ tỳ vị, cải thiện chức năng tiêu hóa: Yến sào 8g, nhân sâm 4g; cho vào bát gốm, thêm chút nước, hấp cách thủy, chia ra ăn dần.

Lưu ý khi dùng Yến sào để bồi bổ

Khi dùng Yến sào để bồi bổ, không dùng cho những người mắc các chứng "phế vị hư hàn" (phế, vị suy nhược thể hư hàn), "đàm thấp đình trệ" và đang có "biểu tà" (đang mắc các chứng bệnh ngoại cảm) ăn yến không những không thể hấp thu được chất dinh dưỡng mà còn làm bệnh ngày càng nghiêm trọng hơn. Những người cảm mạo, sốt nhức đầu, đau bụng do lạnh hoặc đầy bụng, ho nhiều đàm loãng. Những người có triệu chứng viêm da, viêm phế quản cấp, viêm nhiễm tiết niệu, sốt thực nhiệt không nên dùng Yến sào.

Với những người trẻ khỏe mạnh có khả năng hấp thụ tốt, việc ăn tổ yến hằng ngày có thể sẽ không quá ảnh hưởng. Song với những người cao tuổi, việc sử dụng liên tục tổ yến sẽ tác động xấu đến hệ thống tiêu hóa. Những người gầy yếu, cơ thể xanh xao, tỳ vị hoạt động yếu, không hấp thu được thực phẩm, dưỡng chất. Khi bồi bổ, cần sử dụng Yến sào với liều nhỏ (từ 6 - 10g), trong thời gian dài (Đông y gọi đó là "hoãn bổ", bổ từ từ). Yến sào rất giàu giá trị dinh dưỡng. Khi cơ thể không thể hấp thụ hết dưỡng chất có trong yến sẽ dễ gây lạnh bụng, tiêu chảy vì yến có tính hàn. Dùng tổ yến phải lâu dài mới thấy được hết công dụng của tổ yến.

Phụ nữ mang thai chỉ nên dùng tổ yến khi bào thai được 5 tháng tuổi trở lên. Vì lúc này thai nhi đã ổn định và mẹ với bé đều cần bổ sung nhiều dưỡng chất vào giai đoạn này. Trẻ em lớn hơn 7 tháng tuổi, tốt nhất là trên 1 tuổi, ba mẹ mới nên cho con ăn Yến sào. Vì nếu cho con ăn lúc bé quá lại không tốt chút nào, bởi lúc đó hệ tiêu hóa của con chưa phát triển hoàn thiện, trẻ không thể hấp thu hết chất dinh dưỡng có trong yến được.

Bên cạnh đó, việc chưng yến quá lâu hay dùng tùy tiện vào các thời điểm trong ngày cũng là một trong những sai lầm khi dùng tổ yến mà người dùng hiện nay đang mắc phải. Khiến công dụng của tổ yến bị hạn chế, thậm chí là phản tác dụng.

Phân biệt Yến sào thật - giả

Hiện nay, trên thị trường có 3 loại tổ yến:

• Yến tự nhiên (yến đảo): Loại tổ yến này được đánh giá có giá trị cao nhất so với các loại khác bởi sản lượng ít và quá trình khai thác yến đảo rất nguy hiểm.
• Yến nhà: Được nuôi bởi các nhà đầu tư trong các nhà yến, chim yến được dẫn về sinh sống, xây tổ và thu hoạch. Mặc dù được gọi là yến nuôi nhưng loại yến này ở Việt Nam vẫn giữ được tính hoang dã trong quá trình sống và xây tổ. Do đó, hàm lượng chất dinh dưỡng trong tổ yến này không kém so với yến đảo.
• Yến giả: Đây là các sản phẩm tổ yến giả hoặc được pha trộn từ các chất như rong biển, gelatin bì heo, da cá, nấm, tảo,… rất tinh vi. Việc sử dụng những sản phẩm tổ yến giả này có thể gây nguy hiểm cho người tiêu dùng.

Đặc trưng nổi bật của tổ yến thật đó là sự chồng chéo, gắn liền nhau của nhiều lớp sợi trông như xơ mướp, các sợi yến đan xen vào nhau có thể tạo thành hình vòng cung. Trong khi đó, tổ yến giả được làm từ hỗn hợp đường và tinh bột, vì vậy sợi yến trông không tự nhiên và không chân thực. Các sợi yến giả được đan xen vào nhau chặt chẽ và mềm mịn hơn rất nhiều so với tổ yến thật.

Một số cách phân biệt

• Nếm thử và kiểm tra vị ngọt của Yến sào: chỉ cần lấy 1 sợi yến nhỏ rồi tiến hành nếm thử. Nếu sợi yến không quá ngọt, cảm giác vị như lòng trắng trứng đó là yến thật. Nếu Yến sào có vị quá ngọt, chắc chắn đây là yến kém chất lượng đã được trộn đường vào để tạo độ kết dính.
• Soi tổ yến dưới ánh nắng mặt trời: Yến sào thật trước ánh sáng mặt trời, sợi yến có màu trắng đục và ánh sáng xuyên qua được. Còn đối với Yến sào giả khi đưa ra trước ánh sáng, sợi yến sẽ có hiện tượng phản quang và có màu trắng trong suốt.
• Nhận biết qua độ nở của yến: Trung bình, tổ yến thật sẽ nở gấp 6 lần khi được ngâm trong nước. Khi chưng từ 30 đến 40 phút sau khi nở, sợi yến thật không bao giờ bị tan mất. Ngược lại, tổ yến giả, sau khi được xử lý, sẽ chỉ nở rất ít do đã bao phủ bởi các tạp chất nên bị chai sần và không thể nở.