Sản xuất thiết bị y tế Việt Nam công nghệ cao vẫn gặp khó

Ngày 16/8, Sở Y tế TP.HCM phối hợp với nhiều đơn vị sản xuất trang thiết bị y tế tổ chức hội thảo “Doanh nghiệp trong nước sản xuất thiết bị y tế công nghệ cao - Thời cơ và thách thức”.

Chia sẻ tại hội thảo, bà Trần Thị Ngọc Thúy, Giám đốc Công ty Cổ phần nhà máy Wembley Medical, cũng cho biết, thị trường thiết bị y tế Việt Nam đang có sự cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà sản xuất trong và ngoài nước. Các doanh nghiệp sản xuất thiết bị y tế trong nước số lượng còn rất hạn chế.

“Ví dụ, chúng tôi quyết định đặt hàng dây chuyền sản xuất kim luồn an toàn của Ý, là dây chuyền sản xuất kim luồn an toàn đầu tiên tại Việt Nam và khu vực Đông Nam Á, đòi hỏi những tiêu chí khắt khe về nguyên vật liệu sử dụng cho từng chi tiết sản phẩm và phải tinh tế. Đặc biệt là đầu kim được công ty thiết kế và sản xuất bởi một công ty của Nhật Bản, phải đặt hàng, thanh toán trước một năm để đảm bảo kim sẽ xâm nhập nhẹ nhàng, không đau, thời gian lưu kim lên đến 96 giờ.

Mục tiêu phục vụ tốt nhất đã được quan tâm nhưng rõ ràng về bài toán kinh tế sẽ là nhiều khó khăn cho doanh nghiệp. Mức vốn đầu tư vì thế có thể sẽ tăng gấp 3 lần, chi phí nguyên vật liệu cũng sẽ tăng cao mâu thuẫn với giá thành hạ mà công ty phải đạt được,” bà Ngọc Thúy cho biết.

Doanh nghiệp sản xuất trang thiết bị y tế cũng gặp nhiều khó khăn như do tiến bộ nhanh của khoa học - kỹ thuật, dòng đời ổn định của sản phẩm ngày càng ngắn đi, tạo áp lực về nghiên cứu (RD) cho doanh nghiệp.

“Doanh nghiệp sản xuất thiết bị y tế phải đầu tư lớn cho thiết bị, máy móc, nhà xưởng… để kịp thời đáp ứng các yêu cầu về kĩ thuật, chất lượng sản phẩm ngày một tăng cao của các bệnh viện, cơ sở khám chữa bệnh. Nhưng giá thành sản phẩm vẫn phải đảm bảo thấp, cạnh tranh được với hàng nhập khẩu…,” một doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất vật tư y tế chia sẻ.

Trong khi đó, ông Trương Hùng, Phó Chủ tịch Hội Thiết bị Y tế TP.HCM, chia sẻ, doanh nghiệp trong nước sản xuất thiết bị y tế công nghệ cao gặp nhiều khó khăn khi muốn đưa sản phẩm vào bệnh viện.

“Nhiều nhà máy trong nước đã ngưng sản xuất hoặc dự định bán nhà máy. Đây là bước lùi bất lợi cho các doanh nghiệp trong nước. Do đó, cần có chính sách ưu đãi công bằng hợp lý trong các khâu cung cấp hàng hóa cho các bệnh viện từ doanh nghiệp sản xuất trong nước,” Ông Hùng nói.

Doanh nghiệp sản xuất trong nước cũng gặp khó khăn trong việc nhập khẩu nguyên vật liệu do trong nước phần nào chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn chất lượng.

Bên cạnh đó, khi nghiên cứu sản xuất ra được sản phẩm công nghệ cao, việc xin giấy phép lưu hành lại gặp rào cản do thời gian xét duyệt cấp phép giấy phép lưu hành tương đối lâu. Với doanh nghiệp sản xuất trong nước sản phẩm từ khi nghiên cứu đến khi đầy đủ điều kiện để nộp hồ sơ phải chờ từ 2 đến 3 năm để cấp phép, sản phẩm có khi đã bị lỡ nhịp thị trường.

Ngoài ra, doanh nghiệp còn đề xuất hiện có nhiều chính sách ưu đãi cho các sản phẩm trang bị y tế sản xuất trong nước. Tuy nhiên, thực tế khi tham gia đấu thầu, do chưa có văn bản hướng dẫn chi tiết về danh mục hồ sơ chứng minh tỷ lệ nội địa hóa cùng với đó là sự thiếu thống nhất giữa các cơ quan ban ngành, đã gây khó khăn cho các nhà sản xuất khi nộp hồ sơ để chứng minh là hàng hóa sản xuất trong nước để được hưởng ưu đãi. Chính sách khuyến khích mua hàng trang bị y tế sản xuất trong nước nên cụ thể hơn.

Vai trò quan trọng của an ninh y tế tại chỗ

Hiện nay, cả nước có hơn 1300 bệnh viện, cơ sở khám chữa bệnh phục vụ cho hơn 100 triệu dân, trong khi tình trạng dân số gia tăng và già hóa vẫn diễn ra nhanh chóng, gánh nặng bệnh tật ngày càng tăng, sự gia tăng của bảo hiểm y tế, tình trạng du lịch y tế… Điều này đặt ra nhu cầu thiết bị y tế, vật tư tiêu hao ngày càng tăng. Đây vừa là thời cơ vừa là thách thức đối với ngành Y tế và ngành Dược Việt Nam.

Theo BS.CKII Nguyễn Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM, nhiệm vụ quan trọng của ngành Thiết bị Y tế và ngành Dược Việt Nam là đảm bảo cung ứng thường xuyên và đầy đủ thiết bị, vật tư và thuốc có chất lượng đến tận tay người sử dụng đồng thời phải đảm bảo sử dụng hợp lý, an toàn và hiệu quả.

Tuy nhiên, sản xuất thuốc và trang thiết bị y tế trong nước thời gian qua gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt, khi đại dịch Covid-19 xuất hiện, nguồn nguyên liệu sản xuất trong nước thiếu hụt, không chỉ thuốc điều trị bệnh mà ngay cả khẩu trang y tế sản xuất cũng không đủ cung ứng cho nhu cầu của cộng đồng.

“An ninh y tế tại chỗ đóng vai trò rất lớn trong việc đảm bảo các nhu cầu thiết yếu, chăm sóc sức khỏe cộng đồng, ứng phó với các dịch bệnh có thể xảy ra. Ngành thiết bị y tế nước ta rất cần những giải pháp đổi mới và ứng dụng khoa học công nghệ vào nghiên cứu, vận hành và sản xuất nhằm cung cấp kịp thời, chất lượng và cạnh tranh trong toàn chuỗi cung ứng,” BS.CKII Hoài Nam nhấn mạnh.

TP.HCM có hệ thống cơ sở khám chữa bệnh lớn nhất cả nước. Cụ thể, theo BS.CKII Hoài Nam, hiện hệ thống y tế của Thành phố hơn 130 bệnh viện, 51 bệnh viện trực thuộc Sở Y tế TP.HCM, 12 bệnh viện Bộ - Ngành, còn lại là các bệnh viện Quận/Huyện và bệnh viện tư nhân. Lượng bệnh nhân điều trị ngoại và nội trú hơn 6 triệu lượt trong năm 2023...

Với quy mô vô cùng lớn như vậy việc từng bước chủ động sản xuất và cung ứng thiết bị, vật tư y tế trong công tác khám bệnh, chữa bệnh cho bệnh cho người dân kịp thời và chất lượng đóng một vai trò rất quan trọng.

Phát biểu tại hội thảo, theo PGS.TS.BS Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TP.HCM, hiện nhiều doanh nghiệp sản xuất vật tư y tế Việt Nam chủ yếu đưa quy trình, dây truyền hay công nghệ từ nước ngoài về. Ông hy vọng rằng, thời gian tới, các đơn vị này cần tăng cường “Việt hóa” quy trình sản xuất, nguyên vật liệu…

“TP.HCM đang định hướng xây dựng khu công nghiệp y sinh học chất lượng cao. Bên cạnh đó, ngành y tế khuyến khích các doanh nghiệp trong nước tăng cường sản xuất thuốc và trang thiết bị y tế kỹ thuật cao, tham gia đấu thầu, đưa sản phẩm vào các bệnh viện. Người bệnh sẽ được sử dụng sản phẩm do chính các doanh nghiệp Việt Nam sản xuất với chất lượng ngang hàng nhập khẩu,” PGS.TS.BS Tăng Chí Thượng nói.

Ông cũng đề nghị, trong tương lai, nơi sản xuất trang bị y tế cần kết nối với các bệnh viện, để nghiên cứu các sản phẩm xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của bệnh viện, với chất lượng tốt mà giá cả phù hợp...

Ưu đãi cho các sản phẩm công nghệ cao được sản xuất tại Việt Nam

Từ năm 2017 cho đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều chỉ thị về tăng cường sử dụng vật tư, hàng hóa sản xuất trong nước; đặc biệt chính sách ưu đãi đối với hàng hóa, đặc biệt những sản phẩm công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, hình thành từ kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của doanh nghiệp, … được sản xuất tại Việt Nam.

Ngày 4/3/2024, UBND TP.HCM đã ban hành Quyết định số 657/QĐ-UBND phê duyệt Đề án phát triển công nghiệp Dược TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó sẽ hình thành và phát triển Khu Công nghiệp chuyên ngành Y Dược với các nhà máy sản xuất dược phẩm, dược liệu, các sản phẩm phụ trợ; đặc biệt là sản xuất thiết bị, vật tư y tế.

Đây chính là cơ hội và thách thức rất lớn cho các Doanh nghiệp Việt Nam cùng tham gia nghiên cứu, sản xuất thiết bị y tế công nghệ cao với các Doanh nghiệp quốc tế hoặc có vốn đầu tư nước ngoài. Để làm được điều đó Ngành Thiết bị y tế Việt Nam rất cần đến những giải pháp đổi mới sáng tạo, cập nhật và ứng dụng khoa học công nghệ vào việc nghiên cứu, quản lý, vận hành và sản xuất nhằm đảm bảo cung cấp một cách kịp thời, chất lượng và cạnh tranh cao trong toàn chuỗi cung ứng.

Hiện nay, tại khu Công nghệ cao TP. Thủ Đức (TP.HCM) có 12 doanh nghiệp đang sản xuất thuốc và vật tư y tế cung cấp cho TP.HCM nói riêng, cả nước và phục vụ xuất khẩu nói chung.

Sau khi được thông qua vào năm 2023, Luật Đấu thầu đã có nhiều chính sách ưu đãi cho sản xuất trong nước với ứng dụng công nghệ cao. Những sản phẩm công nghệ cao được sản xuất ra khi đấu thầu vào các bệnh viện có thể sẽ luôn gặp nhiều khó khăn nhưng với chất lượng tốt, giá cả hợp lý, việc đấu thầu vào các cơ sở y tế của doanh nghiệp chắc chắn sẽ có nhiều thuận lợi.