Ngày 14/03/2024, PGS.TS.BS Lâm Việt Trung, Phó Giám đốc, Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết, theo thống kê của y văn, hơn 100 năm qua, thế giới ghi nhận khoảng 160 ca thoát vị hoành trên thai phụ. Trong đó, 47% bị chẩn đoán sai.

“Thông thường, do tình trạng mang thai, các tạng có xu hướng đi lên, thông qua lỗ thoát vị từ ổ bụng lên vùng ngực. Các tạng thoát vị có thể gây nghẹt, bị hoại tử; đe dọa tính mạng cả mẹ lẫn con,” PGS.TS.BS Lâm Việt Trung cho biết.

Nữ bệnh nhân được điều trị thành công là thai phụ N.T.M.T (21 tuổi, ngụ Đồng Tháp). Trước đó, bệnh nhân T. được bệnh viện tuyến dưới chuyển đến Bệnh viện Chợ Rẫy với một chẩn đoán “tình trạng ngoại khoa nặng trên thai phụ 33 tuần, mang thai con đầu lòng” chứ không phải vì bệnh lý của sản khoa.

Sản phụ suy hô hấp, tụt huyết áp vì thoát vị hoành

Bệnh nhân nhập khoa Cấp cứu, Bệnh viện Chợ Rẫy trong tình trạng đang mang thai 33 tuần, suy hô hấp, tụt huyết áp, có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng của mẹ và thai nhi.

Trước tình trạng nguy cấp của thai phụ, bệnh viện đã kích hoạt quy trình báo động đỏ tổ chức hội chấn liên chuyên khoa ngay tại khoa Cấp cứu: Chẩn đoán Hình ảnh, khoa Ngoại Tiêu hóa, khoa Ngoại Lồng ngực, khoa Gây mê Hồi sức...

Song song đó, Bệnh viện Chợ Rẫy cũng tiến hành hội chẩn liên viện với chuyên khoa Sản của Bệnh viện Hùng Vương nhằm tìm ra phương án tốt nhất để có thể kịp thời cứu sống cả mẹ và bé.

Với sự hội chẩn chuyên sâu, các bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy xác định đây là trường hợp bị thoát vị hoành trái bẩm sinh nghẹt kiểu Bochdalek. Sản phụ bị thoát vị hoàn toàn dạ dày, toàn bộ ruột non và đại tràng ngang lách, tụy lên tận phổi trái trên bệnh nhân đang mang thai 33 tuần.

Cùng với sự tư vấn hội chẩn của Bệnh viện Hùng Vương, ekip hội chẩn của Bệnh viện Chợ Rẫy đã quyết định sử dụng thuốc hỗ trợ não và hỗ trợ trưởng thành phổi để đảm bảo em bé có diễn biến tốt hơn về hô hấp cũng như giảm các di chứng về sau, đặt sonde giải áp dạ dày để cải thiện tình trạng căng cứng thiếu máu của khối thoát vị. Đồng thời, dùng kháng sinh mạnh liều cao để hỗ trợ về mặt nhiễm trùng phổi cho thai phụ.

Sử dụng nội soi điều trị thoát vị hoành cho thai phụ

Bệnh nhân được phẫu thuật cấp cứu khẩn ngay trong đêm. Ca mổ diễn ra trong 4h, hoàn toàn bằng phẫu thuật nội soi nhằm hạn chế kích thích đến tử cung để bảo tồn thai nhi đủ thời gian tác dụng của thuốc hỗ trợ trưởng thành phổi.

Ekip đã thành công giải áp cho khối thoát vị hoành, toàn bộ dạ dày, toàn bộ ruột non, đại tràng lách và đuôi tụy, các tạng thoát vị chưa có dấu hiệu hoại tử, chỉ có một phần của mặt trước dạ dày bị bầm máu và được khâu tăng cường, khâu phục hồi lại cơ hoành trái cũng như đặt lưới chống dính 2 mặt ngăn sự tái phát, đặt dẫn lưu màng phổi hỗ trợ phổi trái.

Sau phẫu thuật, bệnh nhân được chuyển đến khoa Hồi sức Cấp cứu trong trạng thái còn suy hô hấp nặng, thở máy và tiên lượng phải đặt ECMO. Đồng thời, thai nhi có dấu hiệu của suy thai sau 36 giờ. Đối diện với tình huống đã được dự đoán trước đó, Bệnh viện Chợ Rẫy đã khẩn trương hội chẩn lại với Bệnh viện Hùng Vương.

BS Lê Thị Ngọc Hà, Bệnh viện Hùng Vương, chia sẻ: “Qua đánh giá tim thai, chúng tôi nhận thấy em bé đang bị suy nên đã tiến hành hồi sức thai, nhưng không hiệu quả. Trên một em bé có cân nặng khoảng 2kg, tuổi thai 33 tuần, thuốc hỗ trợ não và tăng trưởng phổi cho em bé đã đủ tác dụng; tình trạng người mẹ đủ để phẫu thuật bắt con; do vậy chúng tôi quyết định tiến hành phẫu thuật bắt thai, thành công cứu sống một bé gái nặng 2 ký. Em bé được đưa về tiếp tục theo dõi tại phòng dưỡng nhi của Bệnh viện Hùng Vương.”

Người mẹ tiếp tục nằm hồi sức ở khoa Hồi sức Cấp cứu, Bệnh viện Chợ Rẫy. Sau một ngày, tình trạng hô hấp của người mẹ cải thiện rõ, phổi nở tốt, có thể rút nội khí quản và các chỉ số sinh hiệu đã hồi phục tốt. Sau 6 ngày điều trị dưới sự phối hợp của khoa Hồi sức Cấp cứu và khoa Ngoại Tiêu hóa, bệnh nhân đã được xuất viện.

Hai mẹ con khỏe mạnh, xuất viện sau ca nội soi điều trị thoát vị hoành

Đánh giá tình trạng của bệnh nhân khi đến tái khám sau 1 tháng, ThS.BS Trần Vũ Đức, khoa Ngoại Tiêu hóa, Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết, bệnh nhân đã ăn uống tốt, đi tiêu tốt, không đau bụng, các vết mổ đã cắt chỉ và lành tốt. Kết quả CTScan ngực - bụng kiểm tra cho thấy 2 phổi nở tốt, vòm hoành trái tròn đều, các tạng trong ổ bụng nằm đúng vị trí, nội soi dạ dày không viêm, loét. Riêng em bé cũng khỏe mạnh, bú sữa bình tốt và lên cân đều.

Đánh giá về trường hợp này, ThS.BS Trần Vũ Đức chia sẻ, bệnh nhân là thai phụ con so 33 tuần, bị thoát vị hoành bẩm sinh kiểu Bochdalek nghẹt hiếm gặp và cũng là lần đầu tiên gặp trên thai phụ tại Bệnh viện Chợ Rẫy. Chính vì vậy, trong quá trình hội chẩn, ekip đã rất đắn đo vì các khối thoát vị này nếu để lâu, khả năng hoại tử sẽ rất cao, gây ảnh hưởng và rất khó để cứu được người mẹ, ngược lại nếu phẫu thuật ngay để cứu sống người mẹ, sẽ khó giữ được thai nhi.

Vì vậy, sau khi tiến hành hội chẩn khẩn đa chuyên khoa, đồng thời phối hợp với Bệnh viện Hùng Vương để đưa ra phương án tốt nhất cũng như dự phòng các tình huống có thể xảy ra. Vì vậy, khi các tình huống xảy ra, ekip đã có sự chuẩn bị nên việc cứu sống được cả mẹ lẫn con cũng là sự may mắn, nỗ lực của ekip của 2 bệnh viện.

Tham gia trong ekip điều trị và theo dõi cho bệnh nhân, BS.CKII. Trần Thanh Linh - Trưởng khoa Hồi sức Cấp cứu, Bệnh viện Chợ Rẫy, chia sẻ: “Khó khăn lớn nhất giai đoạn đầu sau mổ là ngoài việc hồi sức tối ưu để đảm bảo tính mạng thai phụ, ekip còn phải bảo vệ thai nhi không bị ảnh hưởng bởi tình trạng suy hô hấp của người mẹ. Đồng thời, cần theo dõi sát, phát hiện sớm tình trạng suy thai để quyết định thời điểm chấm dứt thai kỳ kịp lúc, cứu được con.

Và sau khi bé được cứu sống, chúng ta cũng phải đảm bảo thai phụ có thể được rút nội khí quản sớm và động viên làm sao để người mẹ thấy rằng con mình đã được cứu sống thành công. Bởi đó chính là điều khích lệ tinh thần lớn lao giúp bệnh nhân vượt qua giai đoạn khó khăn đó.”