Kết nối mô hình "3 nhà", chung tay vì một Việt Nam xanh

Ngày 11/6, tại TP.HCM, Liên minh Tái chế Bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam) tổ chức Hội nghị thường niên PRO Việt Nam, với chủ đề "Khoa học công nghệ - Chìa khóa thúc đẩy kinh tế tuần hoàn".

Hơn 64.000 tấn bao bì được thu gom và tái chế

Phát biểu tại buổi lễ, ông Lê Minh Ngân - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường - cho biết để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, luật và các văn bản hướng dẫn văn bản thi hành đã đề ra nội dung phân loại rác sinh hoạt tại hộ gia đình, cá nhân, định hướng cách thức quản lý, ứng xử với chất thải.

Cũng theo ông Ngân, việc thực hiện áp dụng thu phí rác sinh hoạt đã dựa trên khối lượng hoặc thể tích thay vì bình quân theo hộ gia đình hoặc đầu người. Điều này nhằm khuyến khích việc thu gom, phân loại để tăng cường tái chế chất thải.

Bên cạnh đó, Luật cũng quy định về EPR, buộc doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu sản phẩm có phát sinh chất thải phải chịu trách nhiệm trong toàn bộ vòng đời sản phẩm từ thu hồi, tái chế đến đóng góp tài chính vào thu gom, xử lý chất thải. Đặc biệt, bao bì nhựa sau khi đưa ra thị trường tiêu dùng phải được thu hồi, tái chế với tỉ lệ và quy cách bắt buộc.

"Các quy định này cho thấy công tác quản lý chất thải, bảo vệ môi trường của Việt Nam không chỉ dừng lại ở kiểm soát chất thải mà còn hướng đến thay đổi toàn diện cách tiếp cận về sản xuất và tiêu dùng, hướng đến nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn", ông Lê Minh Ngân nhấn mạnh.

Đặc biệt, Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào năm 2022 đã xác định rõ vai trò của đổi mới công nghệ, sản xuất xanh và sự tham gia của toàn xã hội trong việc tái tạo tài nguyên. Việc triển khai đề án cũng góp phần thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính.

Cũng tại hội nghị, ông Phạm Phú Ngọc Trai - Chủ tịch Liên minh Tái chế Bao bì Việt Nam - cho biết sau 6 năm hoạt động, từ vài trăm tấn bao bì được thu gom và tái chế ban đầu, con số này đã tăng lên hàng vạn tấn.

Trong đó, năm 2024, PRO Việt Nam và các đối tác đã thu gom và tái chế hơn 64.000 tấn bao bì sau tiêu dùng từ các loại vật liệu khác nhau như chai PET, lon nhôm UBC, hộp giấy đa lớp, bao bì nhựa dẻo, màng co, bao bì HDPE, bao bì PP… để thực thi nghĩa vụ trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR).

Theo ông Trai, những con số này không chỉ thể hiện kết quả mà còn tạo nền tảng vận hành ổn định và khả năng mở rộng quy mô cho mô hình kinh tế tuần hoàn.

"PRO Việt Nam luôn giữ vai trò tiên phong trong việc thực thi chính sách. Chúng tôi tự hào là tổ chức đầu tiên tại Việt Nam được Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) công nhận là đơn vị được ủy quyền chính thức thực hiện nghĩa vụ tái chế (EPR), ngay từ trước khi EPR chính thức có hiệu lực", ông Trai nhấn mạnh.

Song song với chính sách, PRO Việt Nam đã chủ động kết nối các địa phương, cơ sở thu gom tái chế trong nước. Đồng thời, ưu tiên triển khai các chương trình hỗ trợ người thu gom rác phi chính thức, giúp họ được đào tạo, kết nối và có thu nhập bền vững.

PRO Việt Nam tiên phong phát triển mô hình hợp tác "3 nhà"

Theo ông Trai, một dấu mốc quan trọng là lễ ký kết hợp tác chiến lược giữa PRO Việt Nam và ĐHQG TP.HCM. Đây không chỉ là hợp tác học thuật mà là nền tảng chiến lược lâu dài để xây dựng các chương trình nghiên cứu ứng dụng, đào tạo chuyên sâu và chuyển giao công nghệ, phục vụ triển khai hiệu quả chính sách trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) và phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn bao bì tại Việt Nam một cách thực tiễn, bền vững và dựa trên bằng chứng khoa học ứng dụng.

Trong thư gửi đến chương trình, ông Huỳnh Thành Đạt - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương - đánh giá hội nghị thực chất này đã khẳng định vai trò tiên phong của liên minh trong việc thực thi trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), phát triển mô hình hợp tác "ba nhà" là Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp, và kết nối hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phục vụ mục tiêu phát triển bền vững.

Tại chương trình, PGS.TS Vũ Hải Quân - Giám đốc ĐHQG TP.HCM - cho rằng mô hình "kinh tế tuần hoàn", với trọng tâm là giảm thiểu - tái sử dụng - tái chế, đang dần trở thành định hướng phát triển bắt buộc ở cả cấp độ quốc gia lẫn toàn cầu.

Trong xu thế đó, mối quan hệ giữa giáo dục đại học, doanh nghiệp và cộng đồng cần được tái định hình - không chỉ là chuyển giao tri thức, mà còn là cùng sáng tạo và cùng phụng sự.

Thứ nhất, ĐHQG TP.HCM và PRO Việt Nam sẽ hợp tác về đào tạo nguồn nhân lực xanh. Trong đó, cả hai đơn vị sẽ phát triển các chương trình đào tạo liên ngành, nhằm cung cấp nguồn nhân lực có hiểu biết toàn diện về môi trường, quản lý chất thải, tái chế bao bì, cũng như kỹ năng vận hành các mô hình kinh tế tuần hoàn.

Thứ hai là hợp tác nghiên cứu và phát triển công nghệ tái chế. Với hệ sinh thái nghiên cứu liên ngành mạnh mẽ, từ kỹ thuật, vật liệu, môi trường cho đến kinh tế, chính sách công, ĐHQG TP.HCM sẵn sàng đồng hành cùng PRO Việt Nam trong việc nghiên cứu vật liệu bao bì thân thiện, cải tiến quy trình tái chế, xây dựng các nền tảng số hỗ trợ phân loại và thu gom thông minh.

Thứ ba là về xây dựng chính sách và tư vấn khoa học, thông qua hợp tác với PRO Việt Nam, ĐHQG TP.HCM sẽ thúc đẩy các nghiên cứu chính sách liên quan đến thực thi "trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR)", đề xuất mô hình quản lý rác thải phù hợp với thực tiễn Việt Nam và hỗ trợ xây dựng các tiêu chuẩn khoa học cho lĩnh vực tái chế bao bì.

Thứ tư là về phục vụ cộng đồng và nâng cao nhận thức, cùng với PRO Việt Nam, ĐHQG TP.HCM sẽ triển khai các hoạt động truyền thông, chiến dịch cộng đồng, và chương trình giáo dục xanh tại các trường học, khu dân cư và doanh nghiệp.

"Tôi tin rằng sự hợp tác giữa ĐHQG TP.HCM và PRO Việt Nam sẽ là hình mẫu cho mô hình hợp tác 'nhà trường - doanh nghiệp - cộng đồng - chính sách' hướng đến một Việt Nam xanh hơn, sạch hơn và phát triển bền vững hơn", ông Quân nhấn mạnh.

Một số hình ảnh tại buổi triển lãm