Giáo dục

Giáo dục đại học là nòng cốt phát triển nhân lực trình độ cao

Võ Liên • 24/10/2025 - 18:45

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc khẳng định giáo dục đại học là nòng cốt phát triển nhân lực trình độ cao, thúc đẩy nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

Ngày 24/10, tại TP.HCM, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Giáo dục và Đào tạo, ĐHQG TP.HCM phối hợp tổ chức hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề "Hiện đại hóa, nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài, dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo".

hoi-thao(1).jpg — Các đại biểu chủ trì hội thảo.

Thiếu hụt nhân tài trong lĩnh vực công nghệ chiến lược

Tại hội thảo, bà Trần Ánh Nguyệt, chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Thế giới (World Bank) tại Việt Nam - nhận định Việt Nam đã đặt nguồn nhân lực, giáo dục đại học ngang hàng với khoa học và công nghệ như ưu tiên hàng đầu quốc gia nhằm thúc đẩy phát triển và tăng trưởng kinh tế. Trong đó, Nghị quyết 71 khẳng định các cơ sở giáo dục đại học là nền tảng chủ chốt để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và nhân tài, cũng như thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Theo bà Nguyệt, các ngành sản xuất và dịch vụ công nghệ cao hiện cần từ 28% đến 90% nhân lực có trình độ đại học trở lên. Thế nhưng, Việt Nam lại đang thiếu hụt nghiêm trọng nhân tài trong 11 lĩnh vực công nghệ chiến lược.

Thực tế cho thấy, hơn 60% nhân tài Việt Nam được đào tạo trong các lĩnh vực này đang làm việc ở nước ngoài, phản ánh bài toán nan giải về chính sách đãi ngộ và môi trường làm việc trong nước.

Do đó, bà Trần Ánh Nguyệt đề xuất cần có chiến lược tập trung thu hút và giữ chân giảng viên, nhà nghiên cứu xuất sắc. Các biện pháp đề xuất bao gồm chương trình "giảng viên xuất sắc" để mời gọi chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia quốc tế (thông qua vị trí giáo sư thỉnh giảng và trao đổi), đồng tài trợ cho các nghiên cứu sinh sau tiến sĩ, và hỗ trợ hào phóng để giảng viên trẻ trong nước theo học chương trình tiến sĩ hoặc sau tiến sĩ với đảm bảo bố trí vị trí công tác sau khi trở về.

Bên cạnh đó, các lộ trình phát triển sự nghiệp, như áp dụng chức danh giáo sư hướng ứng dụng và các khoản tài trợ nghiên cứu cạnh tranh sẽ góp phần thu hút nhân tài quay về Việt Nam và giữ họ gắn bó trong môi trường đại học.

"Các sáng kiến này nhằm nâng cao trình độ đội ngũ giảng viên, tiến tới mục tiêu 100% giảng viên đại học có bằng tiến sĩ, mở rộng lực lượng các nhà nghiên cứu, và tạo ra nguồn kỹ năng trình độ cao mà các ngành công nghiệp mới nổi đang đòi hỏi", bà Nguyệt chia sẻ.

“Ba nhà” cùng bắt tay để đào tạo đúng nhu cầu thực tế

Chia sẻ về giải pháp thu hút nhân tài, đặc biệt là đội ngũ giảng viên, nhà khoa học, GS.TS Mai Thanh Phong - Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa, ĐHQG TP.HCM - cho rằng đây không phải là vấn đề mới, nhưng là bài toán đòi hỏi sự linh hoạt trong điều kiện cụ thể.

gsts-mai-thanh-phong-5(1).jpg — GS.TS Mai Thanh Phong - Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa, ĐHQG TP.HCM - chia sẻ tại hội thảo.

Theo GS.TS Mai Thanh Phong, trước hết phải tạo ra môi trường làm việc tích cực, nơi các nhà khoa học có thể phát huy tối đa năng lực, sáng tạo với niềm đam mê nghiên cứu. Từ thực tiễn, ông Phong cho biết nhà trường tập trung vào ba nhóm giải pháp chính: xây dựng cơ chế đãi ngộ; nâng cao thu nhập; xây dựng môi trường làm việc hấp dẫn.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Đinh Hồng Kỳ - Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Xanh TP.HCM - cho rằng thực tế hiện nay nhu cầu thay đổi trong khoa học công nghệ và sản xuất kinh doanh diễn ra liên tục, khiến các doanh nghiệp luôn phải "chạy đua" với tốc độ phát triển của thế giới.

"Khi phát triển lĩnh vực mới, việc tuyển dụng sinh viên vừa tốt nghiệp trong nước gặp nhiều khó khăn. Sinh viên có nền tảng kiến thức cơ bản nhưng còn thiếu kỹ năng và khả năng ứng dụng thực tế, trong khi doanh nghiệp phải mất nhiều thời gian để đào tạo lại", ông Kỳ chia sẻ.

Từ thực tiễn đó, ông nhấn mạnh sự cần thiết của mô hình kết hợp "ba nhà" - Nhà nước, nhà trường và nhà doanh nghiệp, đặc biệt là giữa trường đại học công - tư với doanh nghiệp để đào tạo nhân lực theo đúng nhu cầu đặt hàng thực tế.

"Muốn làm được điều này, đội ngũ giảng viên trong các trường đại học cũng phải hiểu rõ và cập nhật cách đào tạo gắn với yêu cầu của doanh nghiệp, thay vì chỉ dừng ở lý thuyết", ông Kỳ nói.

Ông Nguyễn Văn Phúc - Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo - phát biểu.

Tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Phúc - Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo - cho rằng giáo dục đại học là nòng cốt phát triển nhân lực trình độ cao, nhân tài, thúc đẩy nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. Đặc biệt là phát huy vai trò của ĐHQG, đại học vùng, các trường đại học lớn, tiên phong trong đào tạo chất lượng cao, nhân tài, dẫn dắt hệ thống giáo dục đại học phát triển.

Từ kết quả hội thảo, Bộ Giáo dục và Đào tạo ghi nhận các ý kiến đóng góp của các đại biểu. Bộ sẽ nghiên cứu kỹ để tham mưu cho Đảng, Nhà nước đưa ra các đường lối chính sách phù hợp để phát triển giáo dục đại học trong yêu cầu mới của đất nước, phấn đấu đến năm 2045 vươn lên trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao.