Chương trình “Về nguồn Côn Đảo”: Kết nối lịch sử với trải nghiệm xanh cho thế hệ trẻ

“Địa chỉ đỏ” và “Điểm đến xanh”

Côn Đảo là khu di tích quốc gia đặc biệt, nơi ghi dấu sự hy sinh anh dũng của hàng vạn chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước trong suốt chiều dài đấu tranh giành độc lập. Không chỉ mang giá trị lịch sử, nơi đây còn sở hữu hệ sinh thái rừng - biển phong phú, được định hướng trở thành “đảo xanh, thông minh”, gắn kết hài hòa giữa bảo tồn và phát triển.

Trong bối cảnh đó, chương trình “Về nguồn Côn Đảo” được Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM đề xuất thiết kế theo mô hình “1 chương trình - 3 mục tiêu - 4 liên kết” gồm:

Về nguồn: Giáo dục truyền thống yêu nước và lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ thông qua tham quan di tích, viếng nghĩa trang Hàng Dương, Nhà tù Côn Đảo, đền tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ.

Nghiên cứu – khảo sát: Tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận thực tiễn di sản, sinh thái, mô hình phát triển bền vững trên đảo.

Du lịch trải nghiệm: Tổ chức các hoạt động nhóm, trekking, teambuilding, trải nghiệm sinh thái, gắn kết cộng đồng sinh viên.

Bốn mối liên kết xuyên suốt chương trình gồm: Chính quyền – Nhà trường – Doanh nghiệp – Cộng đồng, đảm bảo sự phối hợp đồng bộ từ tổ chức, kinh phí đến dịch vụ và bảo tồn sinh thái. Trong đó, chính quyền điều phối, ban hành chính sách ưu đãi, bảo đảm an toàn hạ tầng. Nhà trường lồng ghép vào kế haochj đào tạo và nghiên cứu. Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ vận tải, lưu trú, du lịch xanh với chi phí ưu đãi. Cộng đồng tham gia cung ứng dịch vụ, sản phẩm địa phương, gắn với bảo tồn.

Chương trình dự kiến sẽ được bố trí linh hoạt theo kế hoạch năm học, ưu tiên các tháng 3 đến tháng 5 và tháng 9 đến tháng 11, khi thời tiết ổn định, tránh cao điểm mùa gió chướng đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người tham gia.

Nội dung Chương trình được thiết kế tích hợp tham quan - học tập - trải nghiệm. Sinh viên sẽ viếng Nghĩa rtang Hàng Dương, dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ; tìm hiểu hệ thống Nhà tù Côn Đảo (Trại Phú Hải, Trại Phú Tường với Chuồng cọp Pháp, Chuồng cọp Mỹ) Bảo tàng Côn Đảo, Miếu bà Phi Yến và Chùa Núi Một.

Ngoài ra người tham gia còn được khảo sát thực tế sinh thái thông qua việc tổ chức các tuyến trekking tại Vườn Quốc gia Côn Đảo (rừng Ông Đụng - Bãi Cát Lớn, đường mòn Núi Thành Giá), trải nghiệm rùa biển đẻ trứng ở Hòn Bảy Cạnh, nghiên cứu san hô và thảm co biển khu vực Hòn Cau, Hòn Tre Lớn.

Bên cạnh đó, còn có các hoạt động nghiên cứu mô hình kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững; các hoạt động đội nhóm và trải nghiệm biển đảo.

Xã hội hóa, tạo cơ chế bền vững

Về cách thức tổ chức theo đề xuất, Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh sẽ ban hành kế hoạch hằng năm, bố trí nguồn kinh phí, đưa chương trình vào nhiệm vụ chính trị - giáo dục truyền thống của Thành phố.

Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố chủ trì, phối hợp với UBND Đặc khu Côn Đảo, Sở Du lịch, Sở Tài chính, Trường Đại học Sư phạm TP.HCM và các trường đại học, cao đẳng khác nghiên cứu xây dựng mô hình.

Sở Tài chính tham mưu phương án tài chính tổng thể, bảo đảm triển khai mô hình theo hướng kết hợp công tư (PPP), sử dụng một phần ngân sách Thành phố, đồng thời vận động xã hội hóa, đầu tư đồng hành từ doanh nghiệp.

Cụ thể, đề xuất cho thấy, chương trình sẽ được triển khai theo cơ chế đối tác công - tư, trong đó ngân sách thành phố hỗ trợ một phần chi phí, các doanh nghiệp du lịch - hàng không - lưu trú cùng tham gia, còn sinh viên và nhà trường cũng đồng chi trả ở mức hợp lý.

Chính quyền đặc khu Côn Đảo giữ vai trò điều phối, liên kết với các doanh nghiệp du lịch và cơ sở đào tạo để bảo đảm đầy đủ điều kiện hậu cần, phương tiện vận chuyển, lưu trú, y tế. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế hỗ trợ, chính sách ưu đãi về chi phí cho các đoàn sinh viên, qua đó khuyến khích sự tham gia đông đảo và bền vững.

Tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 34 đến 68 tỷ đồng/năm cho quy mô mỗi năm từ 5.000 đến 10.000 sinh viên. Cơ cấu vốn: doanh nghiệp 51%, Nhà nước 30%, nhà trường và người học đồng chi trả 19%.

Mang lại 3 giá trị then chốt

Theo Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM, với hơn 636.000 sinh viên đang học tập tại TP.HCM (chiếm gần 30% cả nước), việc tổ chức một Chương trình thường niên “Về nguồn Côn Đảo” là hết sức cần thiết. Đây sẽ là cầu nối giữa giáo dục chính trị tư tưởng với trải nghiệm thực tiễn, giúp sinh viên hun đúc tình yêu quê hương, tinh thần trách nhiệm công dân, đồng thời rèn luyện kỹ năng xã hội.

Việc triển khai Chương trình dự kiến sẽ góp phần nâng cao hình ảnh Côn Đảo trở thành trung tâm du lịch văn hóa - lịch sử có quản trị hiện đại, gắn với mô hình phát triển xanh và thông minh. Thông qua cơ chế quản lý đồng bộ, ứng dụng nền tảng số trong điều hành và giám sát, cũng như việc chuẩn hóa các dịch vụ vận chuyển, lưu trú, hướng dẫn, thuyết minh di tích, Côn Đảo sẽ từng bước định vị là “đảo học tập và tri ân xanh”, kết hợp hài hòa giữ chức năng tưởng niệm, giáo dục và trải nghiệm sinh thái.

Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM khẳng định nếu được thông qua Chương trình sẽ mang lại ba kết quả then chốt.

Thứ nhất, nâng cao vị thế và hình ảnh Côn Đảo trong chiến lược phát triển du lịch Văn hóa - Lịch sử bền vững của TP.HCM và vùng Đông Nam Bộ. Thứ hai, bảo đảm giáo dục truyền thống Chính trị - Lịch sử gắn với trải nghiệm thực tiễn cho thế hệ sinh viên, giảng viên mỗi năm. Thứ ba, là thiết lập cơ chế tài chính bền vững dựa trên huy động vốn xã hội và áp dụng nguyên tắc kinh tế tuần hoàn, góp phần làm hình mẫu cho các địa phương khác có điều kiện tương đồng.