50 năm văn học, nghệ thuật TP.HCM: Phát huy truyền thống, nối tiếp tương lai

Buổi tọa đàm không chỉ là dịp nhìn lại chặng đường nửa thế kỷ hình thành và phát triển văn hóa nghệ thuật của Thành phố mà còn là cơ hội để lắng nghe những đề xuất, hiến kế giá trị cho sự nghiệp phát triển văn hóa, nghệ thuật trong thời kỳ mới.

TP.HCM: Nơi có nền văn học, nghệ thuật năng động, sáng tạo

Phát biểu đề dẫn tọa đàm, ông Lê Hồng Sơn - Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM cho biết, tọa đàm là một trong những nội dung nằm trong chuỗi hoạt động tổng kết 50 năm văn học, nghệ thuật TP.HCM, sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975 - 30/4/2025); cũng là mốc thời điểm ý nghĩa để những người hoạt động trên lĩnh vực văn học, nghệ thuật cùng nhau nhìn lại và đánh giá chặng đường văn học, nghệ thuật nửa thế kỷ đã qua, bằng tất cả trách nhiệm, tình cảm và nhiệt huyết dành cho sự phát triển văn học, nghệ thuật của TP.HCM chặng đường kế tiếp.

“Trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, Đảng ta luôn nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò, sức mạnh của văn học nghệ thuật đối với sự phát triển bền vững của đất nước. Trong đó xác định rõ quan điểm văn học, nghệ thuật là một lĩnh vực rất quan trọng, đặc biệt tinh tế của văn hóa, thể hiện khát vọng chân - thiện - mỹ của con người, là một trong những động lực to lớn, trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội và sự phát triển toàn diện của con người Việt Nam" - Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM cho hay.

Sau 50 năm thống nhất đất nước, cùng với sự phát triển chung của cả nước, TP.HCM hiện đang là trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục của cả nước. Đặc biệt, Thành phố là nơi có nền văn hóa, văn học, nghệ thuật phát triển năng động, sáng tạo. Đảng bộ và chính quyền Thành phố luôn quan tâm và xem việc xây dựng, phát triển văn hóa, con người thành phố là xây dựng nền tảng tinh thần, từ đó làm động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội.

Hiện nay, TP.HCM đang đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả Kết luận số 84-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/8/2008 của Bộ Chính trị khóa X về “Tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới”; phát huy trí tuệ của các nhà khoa học, nhà quản lý và các chuyên gia văn hóa, văn nghệ sĩ nhằm cụ thể hóa các nội dung, nội hàm và phương hướng, giải pháp phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới gắn với thực tiễn tại TP.HCM.

“Thành ủy TP.HCM mong muốn, buổi tọa đàm sẽ là cơ hội để thành phố lắng nghe góp ý, hiến kế sâu sắc của các nhà khoa học, nhà quản lý và các chuyên gia văn hóa, văn nghệ sĩ. Từ đó, giúp thành phố cụ thể hóa các nội dung, nội hàm và phương hướng, giải pháp phát triển văn học, nghệ thuật (VHNT) trong thời kỳ mới, gắn với thực tiễn tại TP.HCM” - ông Lê Hồng Sơn nói.

Kể từ khi phát động, Ban tổ chức đã nhận được 86 tham luận, qua thẩm định, thống nhất chọn 65 tham luận để thực hiện kỷ yếu. Nội dung các tham luận là góc nhìn khác nhau đối với các nhóm chủ đề về thành tựu đạt được và giải pháp xây dựng, phát triển văn học, nghệ thuật thành phố sau 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Tạo cơ chế phát triển, quảng bá sản phẩm nghệ thuật của giới trẻ

Tại tọa đàm, các đại biểu đã tập trung trao đổi, thảo luận các vấn đề như: Thành tựu đạt được của văn học, nghệ thuật thành phố sau 50 năm thống nhất đất nước và phương hướng trong những năm tới; giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tăng cường nguồn lực xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật; giải pháp gắn kết giữa phát triển văn học, nghệ thuật với ngành du lịch, dịch vụ; hình thành các chương trình, sản phẩm văn hóa, du lịch xứng tầm, mang nét đặc trưng của TP.HCM.

Đóng góp ý kiến tại tọa đàm, Đạo diễn, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Đạt, Giảng viên Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh TP.HCM cho biết, trong suốt 50 năm qua, bản sắc văn hóa, nghệ thuật truyền thống của Thành phố đã được làm giàu bằng nhiều giá trị mới đến từ quá trình đổi mới, hội nhập quốc tế. Sau năm 1975, TP.HCM trở thành trung tâm văn hóa, nghệ thuật lớn nhất cả nước, tập trung nhiều đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực này, đồng thời là nơi tổ chức đa dạng các hoạt động đào tạo, sáng tác, biểu diễn nghệ thuật trong và ngoài nước.

Theo ông Nguyễn Thanh Đạt, Thành phố còn là nơi nuôi dưỡng cộng đồng trẻ với tinh thần sáng tạo mạnh mẽ trong nghệ thuật. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận không nhỏ người trẻ chưa ý thức đầy đủ về vai trò của văn hóa nghệ thuật trong đời sống xã hội.

Từ đó, ông đề xuất TP.HCM mà trực tiếp là các Sở Văn hóa - Thể thao Thành phố cần có giải pháp khuyến khích giới trẻ phát triển khả năng sáng tạo và tư duy phản biện trong nghệ thuật. Song song đó, tạo cơ chế phát triển và quảng bá các sản phẩm nghệ thuật của giới trẻ.

“Nếu được định hướng đúng đắn và có sự đầu tư thích hợp, giới trẻ TP.HCM sẽ không chỉ là những người yêu nghệ thuật mà còn là những người sáng tạo, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền văn hóa nghệ thuật trong tương lai”, ông Nguyễn Thanh Đạt nói.

Chia sẻ về tình hình phát triển văn hóa, nghệ thuật của thành phố thời gian qua, NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM cho biết, thành phố thường xuyên tổ chức các cuộc thi sáng tác nhằm phát hiện, bồi dưỡng tài năng, khuyến khích, thúc đẩy hoạt động sáng tác với mục tiêu sáng tạo nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật đặc sắc, tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, ca ngợi quê hương đất nước, phản ánh công cuộc đổi mới, bảo vệ chủ quyền biển đảo, biên giới Tổ quốc.

Theo đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa - Thể thao TP.HCM, phần lớn văn nghệ sĩ thành phố đã phát huy vai trò, trách nhiệm trong hoạt động nghệ thuật, trong ứng xử xã hội và tiên phong trong nhiều phong trào, góp phần truyền cảm hứng tích cực đến cộng đồng. Nhiều tác phẩm sáng tác về đề tài chiến tranh cách mạng, về công cuộc xây dựng và phát triển của thành phố có sức sống lâu bền vượt thời gian, được nhiều thế hệ công chúng yêu thích.

Tại tọa đàm, NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy cũng nêu một số giải pháp triển khai đề án “Chiến lược phát triển ngành công nghiệp văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2035”. Theo đó, gắn mục tiêu phát triển công nghiệp văn hóa với định hướng xây dựng đô thị sáng tạo. TP.HCM đang đăng ký gia nhập Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO trên lĩnh vực điện ảnh… được nhìn nhận như mục tiêu phát triển của thành phố nhằm nâng tầm thành phố tới vị thế một đô thị toàn cầu, đóng góp cho phát triển bền vững của đất nước, của khu vực và thế giới.

Hội nhập, sáng tạo nhưng vẫn giữ gìn bản sắc dân tộc

Phát biểu tổng kết buổi tọa đàm, ông Nguyễn Mạnh Cường, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM nhận định, trong 50 năm qua văn học nghệ thuật của thành phố luôn gìn giữ, phát huy truyền thống tiên phong, đi đầu trong quá trình hội nhập sáng tạo nhưng vẫn đảm bảo sự gìn giữ bản sắc dân tộc, hình thành nét đặc trưng của văn hóa, văn học nghệ thuật thành phố và tạo ra được những thành tựu được đánh giá trên các mặt.

Thứ nhất, văn nghệ thuật thành phố đã tiếp tục phát huy tốt các giá trị truyền thống văn hóa, văn học dân tộc cách mạng, thừa hưởng lực lượng sáng tác của các văn nghệ sĩ trong Tiểu ban Văn nghệ khu Sài Gòn - Gia Định (T4) . Sau ngày giải phóng, tiếp tục sáng tác, hoạt động nghệ thuật, tạo ra những tác phẩm giá trị để lại ấn tượng sâu sắc về nội dung và nghệ thuật trình diễn được khán giả nồng nhiệt đón nhận.

Thứ hai, hiện văn học, nghệ thuật đang đi vào giai đoạn phát triển mạnh về số lượng tác phẩm và số lượng người hoạt động trong văn học, nghệ thuật. Cùng với đó, việc ứng dụng công nghệ hiện đại và truyền thông đa phương tiện trong quảng bá sản phẩm văn học, tác phẩm nghệ thuật cũng được phát triển mạnh mẽ đã đưa tác phẩm đến với công chúng nhanh hơn, gần hơn, góp phần đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của nhân dân, từ đó hình thành một thị trường hàng hóa và dịch vụ về sản phẩm văn học nghệ thuật tại thành phố.

Thứ ba, hoạt động của Liên hiệp Hội, các Hội Văn học và phong trào văn hóa văn nghệ quần chúng diễn ra sôi nổi, phong phú và đa dạng. Liên hiệp và các Hội Văn học nghệ thuật phát huy tốt vai trò, là đầu mối tập hợp, đoàn kết đội ngũ của văn nghệ sĩ và các hội chuyên ngành trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của thành phố. Nhiều câu lạc bộ văn học nghệ thuật ra đời, góp phần cổ vũ, động viên quần chúng sáng tạo, khai thác, truyền bá các giá trị nghệ thuật cổ truyền và thưởng thức văn học nghệ thuật, nâng cao đời sống tinh thần của người dân.

Tuy nhiên, dù đạt nhiều thành tựu, công tác xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật TP.HCM vẫn còn một số hạn chế, khó khăn. Theo đồng chí Nguyễn Mạnh Cường, nhận thức của các cấp ủy, chính quyền về vị trí, vai trò tầm quan trọng của văn hóa tiếp tục được khẳng định, tuy nhiên, có lúc, việc xây dựng, phát triển văn hóa, văn học, nghệ thuật chưa được tập trung đúng mức.

“Các tác phẩm văn học, nghệ thuật ngày càng nhiều song còn ít tác phẩm văn học, nghệ thuật lớn, tầm cỡ và giá trị. Việc sáng tác còn theo lối mòn, chưa có sự bứt phá đổi mới mạnh mẽ; những tác phẩm mới chưa phản ánh được hiện thực xã hội một cách tiêu biểu, chưa chạm đến cảm xúc chung của cộng đồng.

Số tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị của thành phố được giới thiệu ra nước ngoài còn hạn chế. Việc vận hành hoạt động văn học, nghệ thuật của các cơ quan công lập còn theo lối cũ, chưa chú trọng công tác truyền thông, còn theo cách truyền thông cũ hoặc thiếu kinh phí để thực hiện truyền thông hiệu quả…” - ông Nguyễn Mạnh Cường bày tỏ.

Ông Nguyễn Mạnh Cường cũng cho biết, Ban tổ chức tiếp thu các ý kiến đề xuất, phản ánh, đóng góp của quý đại biểu trong buổi tọa đàm để tham mưu Thành ủy, Ban Thường vụ Thành ủy trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và trực tiếp có những định hướng kịp thời đối với hoạt động văn hóa, văn nghệ, nhằm tiếp tục thúc đẩy, tạo điều kiện để các hoạt động văn học, nghệ thuật thành phố ngày càng phát triển đạt hiệu quả thực chất và có chiều sâu.