Vùng Đông Nam Bộ cần phát triển ứng dụng khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo

Sáng 5/5, Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ tổ chức Phiên họp lần thứ ba tại tỉnh Tây Ninh dưới sự chủ trì của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên; Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cùng dự chủ trì hội nghị.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, Hội nghị lần thứ nhất (ngày 18/7/2023) của Hội đồng đã công bố việc thành lập và thống nhất các nhiệm vụ trọng tâm của Hội đồng; Hội nghị lần 2 ngày 26/11/2023 đã tập trung góp ý vào quy hoạch của vùng Đông Nam Bộ. Hội nghị lần này sẽ tập trung bàn về việc tổ chức triển khai thực hiện Quy hoạch vừa được ban hành tại Quyết định số 370/QĐ-TTg ngày 4/5/2024.

Việc hoàn tất phê duyệt Quy hoạch trong thời điểm này có ý nghĩa quan trọng để cụ thể hóa tầm nhìn, quan điểm, mục tiêu tại Nghị quyết phát triển vùng và quy hoạch cấp quốc gia vào vùng; cụ thể hóa việc bố trí không gian phát triển các ngành quốc gia trên địa bàn; triển khai các dự án mang tính kết nối quan trọng giữa các tỉnh trong vùng, liên vùng và liên ngành; đẩy nhanh thực hiện các đột phá chiến lược nhằm phát huy tối đa lợi thế so sánh về vị trí địa lý, kinh tế của vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của cả vùng và các vùng lân cận.

Hội nghị cũng rà soát các công việc, nhiệm vụ ưu tiên triển khai thực hiện Quy hoạch, đánh giá khó khăn, thách thức, vướng mắc để xác định phương hướng, giải pháp khắc phục, triển khai hiệu quả Quy hoạch với mục tiêu đưa kinh tế-xã hội vùng Đông Nam Bộ tiếp tục phát triển nhanh, toàn diện, chất lượng và bền vững. Mỗi vùng với tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh khác nhau thì được giao các nhiệm vụ khác nhau, nhưng nhìn tổng thể, nhiệm vụ được giao của vùng Đông Nam Bộ cao hơn các vùng khác.

Trên tinh thần đó, Thủ tướng đề nghị các đồng chí bí thư, chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố, thành viên Hội đồng điều phối vùng, đại diện các bộ, ngành, cùng các đại biểu thảo luận, cho ý kiến về một số nội dung trọng tâm. Theo đó, làm sâu sắc hơn các giải pháp phát triển của Quy hoạch; lưu ý những nhóm giải pháp nào; đề xuất các giải pháp mang tính đột phá, các cơ chế, chính sách đặc thù cần sớm thí điểm triển khai; khai thông và tranh thủ các nguồn lực phục vụ phát triển vùng.

Đồng thời, thảo luận các vấn đề khó khăn, thách thức chủ yếu và kiến nghị phương hướng tháo gỡ, khắc phục (thể chế, cơ chế, chính sách, nguồn lực, nhân lực, tài chính…); các nhiệm vụ trọng tâm, cụ thể cần giao cho các bộ, ngành và địa phương vùng Đông Nam Bộ để thực hiện Quy hoạch với hiệu quả cao nhất; các vấn đề đặt ra trong công tác điều phối vùng khi Quy hoạch được phê duyệt; công tác phối hợp nội vùng, liên vùng, phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương.

Một số báo cáo và kiến nghị của TP.HCM

Báo cáo về tình hình triển khai thực hiện các dự án xây dựng tuyến đường Vành đai 4 TP.HCM, đồng chí Phan Văn Mãi, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP.HCM cho biết, theo Quyết định số 1454/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đường Vành đai 4 TP.HCM là tuyến vành đai cao tốc thuộc quy hoạch mạng lưới đường bộ quốc gia, có chiều dài khoảng 199 km, quy mô 8 làn xe, đầu tư trước năm 2030.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các địa phương đã tổ chức lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi các dự án của đường Vành đai 4 TP.HCM.

UBND TP.HCM đã cùng Bộ Giao thông vận tải và UBND các tỉnh (Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Bà Rịa - Vũng Tàu) tổ chức nhiều cuộc họp về triển khai thực hiện dự án. Theo ý kiến của các địa phương, quá trình nghiên cứu, hoàn thiện hồ sơ đang gặp một số khó khăn, vướng mắc: Chưa có cơ chế cho địa phương được sử dụng nguồn vốn ngân sách địa phương để thực hiện đầu tư các dự án đường Vành đai 4 (thuộc nhiệm vụ chi từ ngân sách Trung ương); Cơ chế được sử dụng ngân sách địa phương này hỗ trợ địa phương khác thực hiện hoạt động đầu tư công của dự án (cầu Thủ Biên giữa tỉnh Đồng Nai và tỉnh Bình Dương, cầu giữa tỉnh Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu); nguồn vốn nhà nước tham gia các dự án lớn, trong khi nguồn vốn ngân sách địa phương đang khó khăn, khó cân đối, bố trí để tham gia dự án; Tỷ lệ vốn ngân sách tham gia hỗ trợ dự án trên 50% tổng mức đầu tư dự án; Cần một số cơ chế, chính sách đặc thù trong quá trình triển khai thực hiện để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.

UBND TP.HCM kiến nghị Thủ tướng Chính phủ: Chấp thuận chủ trương giao UBND TP.HCM chủ trì, phối hợp Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông vận tải và UBND các tỉnh (Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Dương, Long An) xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng cho các dự án xây dựng đường Vành đai 4 TP.HCM và báo cáo, xin ý kiến Hội đồng điều phối Vùng Đông Nam Bộ để hoàn chỉnh, trước khi báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, trình cấp thẩm quyền ban hành làm cơ sở triển khai thực hiện nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án.

Theo đồng chí Phan Văn Mãi, hiện ngân sách Trung ương hỗ trợ các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu 50% chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng, khoảng 10.041 tỷ đồng và xin bố trí vốn trong giai đoạn 2021 - 2025 (trong đó: tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu khoảng 1.718 tỷ đồng; tỉnh Đồng Nai khoảng 3.925 tỷ đồng; tỉnh Bình Dương khoảng 4.398 tỷ đồng). Riêng tỉnh Long An, ngân sách Trung ương hỗ trợ 75% tổng mức vốn ngân sách tham gia dự án, khoảng 28.458 tỷ đồng và xin bố trí vốn trong giai đoạn 2021 - 2025 khoảng 6.700 tỷ đồng (30% chi phí giải phóng mặt bằng). Phần còn lại (khoảng 21.758 tỷ đồng), TP.HCM đề nghị bố trí trong giai đoạn 2026-2030.

Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết các kiến nghị của TP.HCM và các địa phương hợp lý nhưng có khó khăn về ngân sách. Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, kế hoạch vốn Trung ương giai đoạn 2026 - 2030 chưa được Quốc hội phê duyệt nên rất khó xác định. Cần xác định chắc chắn phải đầu tư dự án Vành đai 4, do đó cần mạnh dạn đầu tư.

Vùng Đông Nam Bộ cần tập trung cho các động lực mới là chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số

Kết luận hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc hoàn tất phê duyệt quy hoạch vùng Đông Nam Bộ trong thời điểm này có ý nghĩa quan trọng để: Cụ thể hóa tầm nhìn, quan điểm, mục tiêu tại Nghị quyết phát triển vùng và quy hoạch cấp quốc gia vào vùng; Cụ thể hóa việc bố trí không gian phát triển các ngành quốc gia trên địa bàn; Triển khai các dự án mang tính kết nối quan trọng giữa các tỉnh trong vùng, liên vùng và liên ngành; Đẩy nhanh thực hiện các đột phá chiến lược nhằm phát huy tối đa lợi thế so sánh về vị trí địa kinh tế của vùng, thúc đẩy phát triển KT-XH của cả vùng và các vùng lân cận.

Từ kết quả phát triển KT-XH thời gian qua đã khẳng định rõ nét hơn vị trí, vai trò quan trọng của vùng Đông Nam Bộ, là vùng kinh tế năng động, đi đầu trong đổi mới, sáng tạo và phát triển, và là vùng đầu tàu kinh tế lớn nhất cả nước.

“Vùng Đông Nam Bộ cần phải tăng tốc, đột phá, tiên phong, liên kết chặt chẽ, thực chất và hiệu quả. Trong đó, cơ chế chính sách phải thông thoáng đổi mới hiện đại, hạ tầng chiến lược phải tiến nhanh lên hiện đại, quản trị phải thông minh phù hợp với xu thế phát triển mới. Đồng thời, phát triển ứng dụng khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo, làm mới các động lực cũ là đầu tư xuất khẩu tiêu dùng và tập trung cho các động lực mới là chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số. Đẩy mạnh đồng bộ 3 đột phá chiến lược là đột phá về hạ tầng, nguồn nhân lực, nhất là đột phá về thể chế. Nguồn lực thực hiện bao gồm cả nguồn lực trung ương, địa phương, xã hội, nguồn lực hợp tác công tư, và các nguồn lực khác để lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư để dẫn dắt và phát triển.”, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh.

Để nâng cao hiệu quả công tác tổ chức thực hiện quy hoạch vùng thời gian tới nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, phát triển Đông Nam Bộ trở thành trung tâm kinh tế năng động của cả nước và khu vực, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu, bám sát chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; đảm bảo tính tuân thủ và đồng bộ trong tổ chức thực hiện quy hoạch; phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia, ngành, lĩnh vực, vùng, địa phương; bám sát tình hình thực tiễn của vùng, địa phương, khu vực, thế giới, nhất là tiềm năng, thế mạnh của vùng và liên vùng; bám sát nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của người dân, doanh nghiệp; Nâng cao hiệu quả công tác điều phối, phát triển và liên kết vùng.

Về nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, cần khẩn trương xây dựng Kế hoạch thực hiện quy hoạch vùng trên tinh thần “thông thoáng về chính sách, thông suốt về hạ tầng và thông minh về quản trị”. Tập trung cơ cấu lại các ngành kinh tế theo hướng hiện đại, ưu tiên phát triển các ngành, lĩnh vực có thế mạnh; ưu tiên đầu tư các dự án động lực, trọng điểm có tác động trực tiếp đến phát triển KT-XH, có tính lan tỏa lớn, có tính kết nối quốc tế, liên vùng và hướng biển, các dự án hạ tầng giao thông mới vùng Đông Nam Bộ như cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành, TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành, đô thị thông minh và khuyến khích đầu tư các dự án vào những lĩnh vực mới nổi như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, bán dẫn, hydrogen…

Tập trung đào tạo phát triển nguồn nhân lực, thu hút nhân tài, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo nhất là nhân lực bán dẫn, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ. Chú trọng phát triển văn hóa, xã hội, con người, nâng cao chất lượng cuộc sống, môi trường sống lành mạnh cho người dân. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, chuẩn bị tốt các dự án trọng điểm, quan trọng để mời gọi các nhà đầu tư, nhất là các nhà đầu tư chiến lược và đẩy mạnh các hoạt động điều phối Vùng…

Đồng chí Phạm Minh Chính cũng đề nghị các địa phương vùng Đông Nam Bộ, triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 24-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển KT-XH, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030 và Nghị quyết số 154/NQ-CP của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết số 24; đoàn kết, đồng lòng, hỗ trợ lẫn nhau, cùng nhau giải quyết các vấn đề của Vùng, liên tỉnh, thành trong Vùng. Nghiên cứu việc xây dựng các quỹ, cơ chế để hỗ trợ các dự án lớn, quan trọng của vùng Đông Nam Bộ.

Về các dự án giao thông kết nối vùng Đông Nam Bộ, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu tập trung cho các dự án trọng điểm như Cảng hàng không quốc tế Long Thành, Vành đai 3 TP.HCM, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Vành đai 4 TP.HCM, cao tốc TP.HCM - Mộc Bài, cao tốc Chơn Thành - Gia Nghĩa, cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, các dự án kết nối đồng bộ với cảng hàng không quốc tế Long Thành…