TP.HCM xóa điểm nghẽn giấy tờ tùy thân cho trẻ có hoàn cảnh đặc biệt

Ngày 21/11, Ban Văn hóa - Xã hội HĐND TP.HCM phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Tư Pháp, Công An Thành phố, Hội bảo vệ Quyền trẻ em Thành phố và Công Đoàn viên chức Thành phố tổ chức tọa đàm với chủ đề “Thực trạng và giải pháp công tác cấp giấy khai sinh, mã số định danh, đăng ký cư trú và thẻ căn cước cho trẻ em, thanh thiếu niên có hoàn cảnh đặc biệt”.

Tại buổi tọa đàm, các đại biểu và chuyên gia đã tập trung phân tích thực trạng và những khó khăn cụ thể trong công tác cấp giấy tờ cho trẻ em và thanh thiếu niên có hoàn cảnh đặc biệt.

Đối tượng này bao gồm trẻ mồ côi, trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em di cư và trẻ em từ các gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Việc cấp giấy khai sinh, mã số định danh, đăng ký cư trú và thẻ căn cước cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt vẫn còn gặp nhiều trở ngại.

Thiệt thòi khi không có giấy tờ tùy thân

TS Lê Văn Công - Phó Trưởng Khoa Công tác xã hội, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG TP.HCM đã trình bày kết quả khảo sát tại 41 cơ sở xã hội ngoài công lập. Qua đó cho thấy nguyên nhân phổ biến khiến trẻ gặp khó khăn trong việc làm giấy tờ tùy thân là do không có giấy chứng sinh hoặc giấy khai sinh.

Theo đó, trẻ em tại các cơ sở xã hội không có giấy tờ tùy thân vì thiếu giấy chứng sinh. Do điều kiện kinh tế của cha mẹ, trẻ không sinh tại bệnh viện, hoặc không đóng viện phí nên không có giấy chứng sanh. Đây là giấy tờ pháp lý đầu tiên làm cơ sở xác lập quyền công dân và quốc tịch.

Nhiều trường hợp mất giấy hoặc không có giấy chứng sanh, không làm được khai sinh. Bên cạnh đó do cơ sở y tế chưa cấp giấy chứng sinh cho người mẹ, sau khi mẹ bỏ trẻ hoặc đi tù. Các cơ sở xã hội thường không có giấy chứng sinh để làm giấy khai sinh.

Người mẹ không có giấy tờ tùy thân nên không làm giấy chứng sinh được, trẻ bị mẹ bỏ khi vào trung tâm không thực hiện đăng ký khai sinh cho trẻ… Điều này khiến các em bị thiệt thòi, nhất là khi đăng ký đi học, tiếp cận dịch vụ y tế (mua bảo hiểm y tế, khám chữa bệnh).

“Trẻ em không có giấy khai sinh rơi vào trạng thái vô định, không được công nhận về pháp lý, lớn lên không thể làm căn cước và các giấy tờ khác”, TS Lê Văn Công nhấn mạnh.

Ông Huỳnh Thanh Nhân - Phó Chủ tịch HĐND TP.HCM cũng cho biết, khi không có giấy tờ tùy thân, các em không được hưởng các quyền lợi an sinh xã hội cơ bản như bảo hiểm y tế, giáo dục… sự bảo vệ của chính quyền. Đồng thời, có nguy cơ rơi vào các vấn nạn như lao động sớm, bị buôn bán, sa vào tệ nạn, bị khống chế làm việc vi phạm pháp luật.

"Do đó việc làm giấy tờ tùy thân cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt là trách nhiệm của chúng ta. Không để đứa trẻ nào bị bỏ lại phía sau, mỗi em đều quyền hưởng thụ các chính sách về an sinh xã hội, tiếp cận quyền bình đẳng, bảo vệ, chăm sóc và giáo dục", ông Huỳnh Thanh Nhân nhấn mạnh.

Tìm cách xóa bỏ điểm nghẽn giấy tờ tùy thân cho trẻ

Theo ông Cao Thanh Bình - Trưởng Ban Văn hóa - Xã hội Hội đồng nhân dân Thành phố, thành phố đang tập trung tìm kiếm giải pháp cho những vấn đề cấp bách trong việc đảm bảo quyền lợi của trẻ em. Đặc biệt là các em thuộc nhóm nguy cơ hoặc đang sinh sống tại các cơ sở trợ giúp xã hội, lớp học tình thương.

Qua đánh giá thực trạng, Ban tổ chức tổng hợp các khó khăn, vướng mắc và đề xuất nhóm giải pháp cụ thể nhằm giải quyết hồ sơ còn tồn đọng, hướng tới việc thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ pháp lý cho các nhóm đối tượng này.

Các đơn vị liên quan cũng đã phối hợp xây dựng một cơ chế kết nối hiệu quả giữa cơ quan công an, tư pháp, y tế, giáo dục… để xác minh, cấp giấy tờ tùy thân cho trẻ em tốt hơn. Từ cơ chế này, một quy trình chuẩn đã ra đời, làm mẫu cho các đơn vị thực hiện.

Cũng theo ông Bình, tọa đàm còn là diễn đàn để lãnh đạo, quản lý, các nhà khoa học và những người làm việc trong lĩnh vực tư pháp, hộ tịch… chia sẻ kinh nghiệm, nghiên cứu, thảo luận tìm ra các giải pháp thiết thực. Từ đó nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan chức năng, đảm bảo việc cấp giấy tờ tùy thân cho trẻ em và thanh thiếu niên có hoàn cảnh đặc biệt được thực hiện một cách hiệu quả, toàn diện.

“Tọa đàm là bước đi quan trọng nhằm hiện thực hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đảm bảo quyền lợi cơ bản cho trẻ em và thanh thiếu niên. Sự kiện cũng góp phần nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trên địa bàn Thành phố trong việc chăm lo cho nhóm đối tượng yếu thế, hướng tới mục tiêu phát triển toàn diện và bền vững”, ông Cao Thanh Bình nhấn mạnh.

Theo khảo sát tổng số trẻ em, thanh niên (16 - 18 tuổi) có hoàn cảnh đặc biệt và nguy cơ trong các cơ sở trợ giúp trẻ em, lớp học tình thương trên địa bàn Thành phố là 575 trường hợp. Qua rà soát, đang thực tế cư trú trên địa bàn Thành phố là 444 trường hợp (chiếm khoảng 77%).

Đến sáng 21/11, các đơn vị đã hỗ trợ cấp giấy khai sinh cho 417/444 trường hợp, còn 27 trường hợp chưa được cấp giấy khai sinh. Đây đều là những trường hợp còn nhiều vướng mắc chưa thể giải quyết. Tuy nhiên, 21 trường hợp đang được các đơn vị hoàn tất hồ sơ trong tháng 12. Còn 6 trường hợp phải chờ xin ý kiến từ cơ quan trung ương.

Điều này cho thấy sự nỗ lực và thành tựu bước đầu của TP.HCM trong việc cấp giấy tờ cho các trẻ. Ông Đặng Hoa Nam - Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ LĐ-TB-XH, đánh giá cao trách nhiệm và nỗ lực của lãnh đạo TP.HCM cùng các ban ngành và tổ chức liên quan trong việc vượt qua các rào cản pháp lý và thiếu đồng bộ để bảo vệ quyền trẻ em.