TP.HCM hướng đến phát triển trung tâm logistics thông minh

Phát huy lợi thế về cảng biển

Dự thảo báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030) nhấn mạnh việc hợp nhất TP.HCM với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu là bước ngoặt chưa từng có trong lịch sử phát triển đô thị Việt Nam. Ba cực kinh tế năng động hội tụ thành một siêu đô thị - tài chính - công nghiệp - cảng biển.

Đồng thời đây là sự cấu hình lại toàn diện không gian phát triển, nơi ba cực kinh tế năng động bậc nhất cả nước hội tụ, với tầm nhìn mới là “siêu đô thị quốc tế” của Đông Nam Á, top 100 thành phố đáng sống nhất thế giới, nhằm thực hiện sứ mệnh tiên phong, dẫn dắt và lan tỏa phát triển cho cả nước.

Với thế mạnh là những địa phương phát triển hàng đầu, ba địa phương hợp nhất đã tạo nên một thực thể hành chính - kinh tế đặc biệt, bổ sung cho nhau khá hoàn chỉnh, tái cấu trúc không gian phát triển theo tư duy “một trung tâm, ba vùng, một đặc khu”, tối ưu hóa chia sẻ lợi thế so sánh của từng khu vực hội tụ các điều kiện để trở thành siêu đô thị đa trung tâm phát triển theo bốn hành lang, với năm trụ cột (trung tâm công nghiệp, logistics; trung tâm tài chính quốc tế; du lịch và công nghiệp văn hóa; trung tâm giáo dục - y tế - khoa học công nghệ). Trong đó, một trong năm trụ cột là phát triển trung tâm logistics thông minh được đặc biệt chú trọng.

Tuy nhiên, báo cáo dự thảo cũng nhận định, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ với lợi thế cảng biển nước sâu và du lịch biển, vẫn gặp khó khăn trong liên kết vùng và phát triển chuỗi giá trị, với quy mô dân số nhỏ, công nghiệp hỗ trợ còn thiếu, chưa phát triển bứt phá về thế mạnh kinh tế biển; cảng Cái Mép - Thị Vải có năng lực cạnh tranh quốc tế nhưng kết nối còn rời rạc, thiếu hệ sinh thái logistics hiện đại… Thực hiện các đột phá chiến lược mặc dù đạt được bước tiến quan trọng nhưng thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu hạ tầng đi trước một bước, nhất là phát triển hạ tầng giao thông vận tải kết nối liên vùng, hạ tầng số, khoa học, công nghệ và logistics.

Trong một diễn biến khác, mới đây, Bộ Xây dựng có văn bản trả lời gửi Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM phản hồi các kiến nghị của cử tri TP.HCM gửi tới sau kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV về các dự án cụm cảng Cái Mép- Thị Vải.

Theo kiến nghị, cử tri đánh giá cao chủ trương hợp nhất Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu vào TP.HCM, xem đây là sự kết hợp sức mạnh tổng hợp, tạo động lực phát triển vùng, đặc biệt trong vai trò trung tâm kinh tế, tài chính, công nghệ của cả nước.

Để tiếp tục phát huy thế mạnh của khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ về tiềm năng du lịch và cảng biển, cử tri kiến nghị Chính phủ sớm đầu tư phát triển cảng Cái Mép - Thị Vải thành cảng trung chuyển quốc tế. Đồng thời xây dựng cầu nối Cần Giờ - Vũng Tàu, tuyến đường sắt tốc độ cao kết nối TP.HCM - Bà Rịa - Bình Dương nhằm phát huy thế mạnh kết nối giao thông phục vụ xuất nhập khẩu và logistics.

Về kiến nghị sớm đầu tư phát triển cảng Cái Mép - Thị Vải thành cảng trung chuyển quốc tế, theo Bộ Xây dựng, khu bến Cái Mép (gồm khu bến Cái Mép Hạ và Cái Mép Hạ hạ lưu) được quy hoạch là cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế.
Cảng có bến cho tàu container từ 6.000-24.000 TEU hoặc lớn hơn khi đủ điều kiện; tàu tổng hợp, hàng lỏng/khí đến 150.000 tấn hoặc lớn hơn giảm tải phù hợp với điều kiện khai thác tuyến luồng hàng hải.

Để phát triển khu bến Cái Mép trở thành cảng trung chuyển quốc tế, Bộ Xây dựng ủng hộ việc cần sớm đầu tư, đưa vào khai thác khu bến Cái Mép Hạ và Cái Mép Hạ hạ lưu theo lộ trình quy hoạch chi tiết cảng biển được phê duyệt.

Bộ Xây dựng cho hay hiện nay Bộ Tài chính và TP.HCM đang thẩm định hồ sơ đề xuất chủ trương đầu tư dự án khu bến Cái Mép Hạ và Cái Mép Hạ hạ lưu để phê duyệt và trình cấp thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư. Bộ Xây dựng cũng đã có văn bản tham gia ý kiến thẩm định.

Tập trung phát triển siêu cảng số và hệ thống logistics tích hợp

Trong dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030) cũng đặt ra một trong những nhiệm vụ, phương hướng trọng tâm 2025-2030 - TP. HCM sẽ quy hoạch phát triển các khu mậu dịch thương mại tự do thế hệ mới, gắn với phát triển các trung tâm logistics thông minh, các cụm cảng trung chuyển quốc tế và sân bay hàng hóa. Đầu tư nâng cấp, phân công chức năng, chuyển đổi mô hình hệ thống cảng vệ tinh, các cảng dọc sông Sài Gòn và cụm cảng cạn (ICD) tạo thành chuỗi logistics hiệu quả có tính liên vùng.

Theo quy hoạch mới đề xuất, cầu cảng Gemalink sẽ được kéo dài từ 510 m lên 900 m, đủ sức tiếp nhận đồng thời hai tàu 250.000 DWT. Tuyến cầu cảng này sẽ được nối liền với cảng Cái Mép Hạ, tạo thành tuyến bến liên hoàn từ SSIT - Gemalink - Cái Mép Hạ, dài 3,5 km vào năm 2030. Nếu tính từ CMIT đến Cái Mép Hạ, tổng chiều dài tuyến bến đạt khoảng 11 km, giúp tối ưu khai thác và tăng năng lực tiếp nhận tàu lớn. Khi toàn bộ khu vực từ CMIT đến Cái Mép Hạ được phát triển hoàn chỉnh, tuyến bến có thể đạt chiều dài khoảng 22 km, lớn hơn cả cảng Singapore. Khi đó, Cái Mép - Thị Vải sẽ sở hữu lợi thế vượt trội về quy mô tiếp nhận tàu mà không cảng nào trên thế giới có được.

Trong khi đó, ngày 25/9, Cảng Quốc tế Cái Mép (CMIT) cũng đã ghi dấu mốc lịch sử quan trọng khi đón thành công tàu M/v JADE, chính thức khai trương tuyến dịch vụ ZIM Mediterranean Premium – ZMPlus nâng cấp. Đây là tuyến dịch vụ hàng hải trực tiếp và độc quyền đầu tiên kết nối Việt Nam với khu vực Địa Trung Hải. CMIT có vị trí chiến lược tại TP. Hồ Chí Minh, là một trong những cảng container hiện đại và hiệu quả nhất, mang đến cho các hãng tàu và khách hàng giải pháp tiếp cận nhanh chóng và trực tiếp đến các thị trường chính ở châu Á, châu Âu và châu Mỹ.

Cùng với ZMPlus và 7 tuyến dịch vụ khác đang được khai thác hàng tuần tại CMIT, khách hàng được kết nối rộng khắp toàn cầu bao gồm các thị trường lớn tại Hoa Kỳ, châu Âu – Địa Trung Hải, Trung Đông và nội Á.

Trong hai năm qua, CMIT đã trở thành cảng trung chuyển khu vực Đông Nam Á của ZIM và góp phần đưa Cái Mép tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành trung tâm trung chuyển quốc tế của khu vực, theo định hướng của Chính phủ.

Để góp phần góp phần xây dựng cụm cảng Cái Mép – TP. Hồ Chí Minh trở thành cụm cảng thông minh, hiệu quả và bền vững, bà Bernadette Chan – Tổng Giám Đốc cảng CMIT cho biết:“CMIT đã luôn tiên phong áp dụng các công nghệ quản trị và vận hành cảng hiện đại. Trước nhu cầu khai thác ngày càng gia tăng, chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số nhằm tối ưu hiệu quả vận hành, mang đến chất lượng dịch vụ vượt trội hơn nữa cho khách hàng. Song song đó, CMIT duy trì và thực hành cải tiến liên tục thông qua các công cụ cải tiến như LEAN và Kaizen, hướng đến nâng cao năng suất, an toàn và tính bền vững trong mọi hoạt động. Đặc biệt, để gia tăng năng lực khai thác và kết nối trong khu vực, CMIT đang tăng cường hợp tác với các cảng liền kề như bến thủy nội địa Hưng Thái và cảng TCTT nhằm tối ưu năng lực xếp dỡ tàu và sà lan, nâng cao chất lượng dịch vụ cho khách hàng”.