Sỏi thận tiết niệu chiếm 30 - 35% bệnh lý thận tiết niệu, trong đó sỏi niệu quản chiếm 25 - 30%. Gần đây nhờ ứng dụng của tiến bộ khoa học kỹ thuật, các phương pháp điều trị sỏi đã có những tiến bộ vượt bậc, mang lại hiệu quả cao, người bệnh phục hồi sức khỏe nhanh chóng. Các phương pháp như tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi nội soi, niệu quản nội soi, lấy sỏi thận qua da, phẫu thuật nội soi lấy sỏi… Tỷ lệ bệnh nhân phải mổ mở ngày càng thấp (dưới 10%).
Tán sỏi niệu quản nội soi hiện được ứng dụng và triển khai rộng rãi, là phương pháp có kết quả điều trị cao. Nguồn năng lượng tán sỏi có thể là khí nén, siêu âm và laser. Mỗi nguồn năng lượng có những ưu điểm và hạn chế riêng. Dùng laser ưu việt hơn hẳn, do laser có thể phá hủy được mọi loại sỏi (không phụ thuộc vào độ cứng và kích thước sỏi), những trường hợp có polyp bọc quanh sỏi, dùng laser đốt polyp, sau đó tán sỏi.
Bệnh nhân (BN) được tán sỏi có ở các độ tuổi khác nhau, đa số ở tuổi trung niên, cao tuổi nhất là 82 tuổi. Ở nữ, cao tuổi, máy tán sỏi dễ tiếp cận hơn, do niệu đạo nữ ngắn và có thể tuổi cao niệu quản giãn rộng hơn. Kết quả tán sỏi: tỷ lệ thành công cao, đạt 90%, nếu máy soi tiếp cận được sỏi thì tỷ lệ có thể đạt tới 95%. Đặt máy qua lỗ niệu quản khó khăn khá thường gặp, về sau 100% các BN đều được đặt nong lỗ niệu quản trước, có 1 trường hợp không đặt được máy do lỗ niệu quản hẹp. 1 trường hợp hẹp niệu quản 1/3 dưới không đặt máy nội soi được, sau đó đặt sond JJ 3 tuần, BN được kiểm tra lại sau 1 tháng hết sỏi, do sỏi kích thước không lớn, sau khi đặt sond JJ làm nong đoạn hẹp niệu quản và niệu quản sau đó sỏi tự ra được. 1 BN có tiền sử mổ thay động mạch chủ chậu 2 lần, làm co kéo và biến đổi đường đi của niệu quản nên máy không tiếp cận được sỏi, BN được chuyển mổ mở.
Laser phá vỡ mọi loại sỏi, nhóm nghiên cứu tán những sỏi kích thước trên 2 cm đã thành công. Sỏi 1/3 dưới tán thuận lợi hơn do tạo được trường tán rộng, hình ảnh rõ và sỏi vỡ sẽ theo nước rửa ra ngoài dễ hơn. BN có ứ nước thận độ III, phía dưới sỏi thường có polyp, dùng laser đốt sạch polyp, bộc lộ sỏi để tán. Đây là ưu điểm vượt trội của tán laser so với khí nén và siêu âm.
Có 3 trường hợp sỏi 1/3 trên niệu quản (chiếm 3,75%) sỏi chạy lên bể thận; 2 trường hợp trong khi tán, sỏi bị đẩy lên thận; 1 trường hợp khi đặt máy soi, do phải bơm nước để đưa máy lên, sỏi bị đẩy lên thận, BN được đặt sond JJ và chuyển tán sỏi ngoài cơ thể sỏi vỡ vụn. Có 1 trường hợp bị thủng niệu quản, chiếm 1,25 %, tỷ lệ này cao hơn so với các tác giả, biến chứng này gặp ngay ở những ca đầu tiên. BN có 2 viên sỏi to nối nhau ở 1/3 dưới niệu quản và sỏi khảm niêm mạc, do chưa có nhiều kinh nghiệm, những sỏi to phải tách được sỏi ra khỏi thành niệu quản trước và tán từ ngoài vào trung tâm viên sỏi để không bị thủng niệu quản. Có 1 trường hợp sỏi to 1/3 dưới niệu quản, BN bị tiểu đường type II, có suy thận, BN được tán sỏi, sau tán hết sỏi, chức năng thận trở lại bình thường. Có 1 trường hợp bị tiểu máu nhiều sau tán, dùng thuốc không đỡ, do BN này mức độ tổn thương niệu quản không nhiều trong tán, BN được rút sonde JJ, sau ổn định. Có thể do sonde JJ làm tổn thương niêm mạc niệu quản hoặc bể thận gây chảy máu.
Tóm lại, tán sỏi niệu quản nội soi ống cứng bằng laser là phương pháp điều trị ít xâm lấn, hiệu quả cao. Tỷ lệ thành công đạt 90%, nếu tiếp cận được sỏi có thể đạt tới 95%. Laser có thể phá vỡ mọi loại sỏi, không phụ thuộc vào độ cứng và kích thước. Sỏi 1/3 giữa và 1/3 dưới tán tốt hơn. BN sau tán phục hồi sức khỏe nhanh chóng, ra viện sau 2 - 4 ngày. Trong tương lai, tán sỏi niệu quản nội soi bằng laser sẽ được sử dụng rộng rãi, phổ biến hơn do những tính năng ưu việt hơn so với các nguồn năng lượng hiện nay đang dùng như khí nén, siêu âm.
