Nhà báo Nguyễn Tấn Phong - Chủ tịch Hội Nhà báo TP.HCM: Báo chí Thành phố khẳng định bản lĩnh đổi mới, hướng tới phát triển bền vững

Tạp chí Khoa học phổ thông có cuộc trao đổi với Nhà báo Nguyễn Tấn Phong - Chủ tịch Hội Nhà báo TP.HCM - xoay quanh những điểm nhấn năm 2025 và những thách thức, kỳ vọng đối với đội ngũ làm báo Thành phố năm 2026.

Thể hiện rõ bản lĩnh và tinh thần đổi mới

Phóng viên: Nhìn lại năm 2025, xin ông cho biết đâu là những điểm nhấn thể hiện rõ vai trò dẫn dắt và đổi mới của báo chí TP.HCM?

Nhà báo Nguyễn Tấn Phong: Có thể khẳng định, năm 2025 là một năm bản lề đối với báo chí TP.HCM. Trong bối cảnh môi trường truyền thông biến động rất nhanh, báo chí Thành phố đã thể hiện rõ bản lĩnh, sự chủ động và tinh thần đổi mới.

Điểm nhấn đầu tiên là vai trò dẫn dắt thông tin. Báo chí TP.HCM tiếp tục là nguồn thông tin chính thống, tin cậy, phản ánh kịp thời và toàn diện các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, xây dựng Đảng, đời sống đô thị. Trong đó, báo chí TP.HCM đã vào cuộc rất nhanh, rất trách nhiệm tuyên truyền sâu, rộng các sự kiện lớn, trọng đại của Đất nước và Thành phố; phản ánh đầy đủ, chính xác các chủ trương, chính sách mới, các dự án trọng điểm, cải cách hành chính... Đặc biệt, trong các vấn đề lớn, phức tạp hoặc nhạy cảm, báo chí Thành phố đã thể hiện trách nhiệm xã hội rất rõ ràng, góp phần định hướng dư luận, tạo sự đồng thuận trong xã hội.

Điểm nhấn thứ hai là tốc độ đổi mới nội dung. Nhiều tòa soạn đã mạnh dạn chuyển từ cách làm báo truyền thống sang cách tiếp cận đa nền tảng, đa định dạng, hướng đến việc cung cấp thông tin theo cách mà công chúng hiện đại mong đợi. Những phóng sự phản ánh, longform tương tác, video thời sự chuyên sâu, đồ họa phân tích… được sản xuất ngày càng bài bản, cho thấy sự trưởng thành rõ rệt của đội ngũ.

Điểm nhấn thứ ba, chính là việc giữ gìn chuẩn mực nghề nghiệp. Trước thách thức của tin giả, môi trường mạng nhiều xáo trộn, báo chí TP.HCM vẫn giữ được sự chuẩn xác, có trách nhiệm và tôn trọng pháp luật. Những chuẩn mực này là nền tảng để báo chí Thành phố duy trì niềm tin, uy tín và bản sắc riêng.

Nói một cách tổng quát, năm 2025 là năm báo chí TP.HCM khẳng định bản lĩnh, hoàn thành nhiệm vụ chính trị: dám đổi mới, dám thử nghiệm nhưng vẫn kiên định với những giá trị cốt lõi của nghề báo cách mạng.

Khẳng định vị thế trước sức ép của mạng xã hội

Mạng xã hội phát triển rất nhanh, thậm chí có thời điểm đi trước báo chí chính thống. Theo ông, báo chí TP.HCM đã vượt qua thách thức này như thế nào và giải pháp sắp tới là gì?

Phải nhìn nhận thẳng thắn rằng mạng xã hội tạo ra áp lực rất lớn đối với báo chí chính thống, đặc biệt về tốc độ và khả năng lan truyền thông tin. Tuy nhiên, báo chí TP.HCM không chọn cách chạy đua thuần túy về tốc độ, mà tập trung khẳng định những giá trị mà mạng xã hội không thể thay thế.

Trước hết là vai trò “bộ lọc thông tin”. Trong bối cảnh thông tin đúng - sai đan xen, báo chí Thành phố xác định rõ trách nhiệm kiểm chứng, xác minh và chịu trách nhiệm pháp lý với thông tin đăng tải. Chính điều này giúp báo chí trở thành địa chỉ tin cậy khi xuất hiện các vấn đề nóng, phức tạp.

Thứ hai, báo chí TP.HCM chủ động thay đổi cách tiếp cận công chúng. Nhiều tòa soạn coi mạng xã hội là kênh phân phối thông tin quan trọng, chuyển tải tin tức chính thống bằng các định dạng phù hợp như video ngắn, đồ họa, bản tin nhanh, đồng thời dẫn nguồn về nền tảng báo chí gốc.

Thứ ba, báo chí Thành phố tập trung đào sâu nội dung, tạo giá trị gia tăng. Nếu mạng xã hội mạnh về tốc độ thì báo chí mạnh về chiều sâu: phân tích, điều tra, phỏng vấn chuyên gia, giải thích chính sách và phản biện có trách nhiệm.

Thời gian tới, tôi cho rằng báo chí TP.HCM cần tiếp tục theo ba hướng lớn:

(1) Kết hợp hài hòa giữa tốc độ và độ tin cậy. Trong các tình huống khẩn cấp, báo chí cần phản ứng nhanh hơn, nhưng vẫn bảo đảm nguyên tắc xác minh, tránh sa vào cuộc đua giật gân.

(2) Tăng cường năng lực truyền thông số cho đội ngũ phóng viên. Người làm báo không chỉ viết tốt, mà còn phải hiểu cách thông tin vận hành trên không gian mạng, biết sử dụng dữ liệu, hình ảnh, video để truyền tải thông tin chính thống một cách hấp dẫn.

(3) Khẳng định vai trò dẫn dắt bằng uy tín và trách nhiệm xã hội. Khi công chúng cần câu trả lời chính xác, có chiều sâu và có trách nhiệm, họ vẫn sẽ tìm đến báo chí. Đây chính là lợi thế lâu dài của báo chí TP.HCM trước sự cạnh tranh của mạng xã hội.

Trong môi trường truyền thông nhiều biến động, báo chí TP.HCM không chỉ “vượt qua” mạng xã hội, mà còn biết tận dụng mạng xã hội để lan tỏa những giá trị đúng đắn, tích cực và nhân văn.

Bài toán kinh tế báo chí và yêu cầu phát triển bền vững

Một thách thức lớn hiện nay là bài toán kinh tế báo chí. Theo ông, đâu là những khó khăn cốt lõi và giải pháp cho báo chí TP.HCM?

Có thể nói, kinh tế báo chí hiện nay là thách thức mang tính cấu trúc, không chỉ riêng TP.HCM mà là vấn đề chung của báo chí cả nước và thế giới. Tuy nhiên, với đặc thù là trung tâm kinh tế - truyền thông lớn nhất cả nước, những áp lực này ở TP.HCM thể hiện rất rõ và đòi hỏi cách tiếp cận bài bản, dài hạn.

Khó khăn lớn nhất trước hết là sự suy giảm của các nguồn thu truyền thống, đặc biệt là quảng cáo báo chí. Sự dịch chuyển mạnh mẽ của ngân sách truyền thông sang các nền tảng xuyên biên giới khiến nhiều cơ quan báo chí gặp áp lực lớn trong việc cân đối tài chính, duy trì bộ máy và đầu tư cho nội dung chất lượng cao.

Thách thức thứ hai là mô hình kinh tế báo chí chưa theo kịp tốc độ chuyển đổi số. Không ít cơ quan đã chuyển đổi về mặt kỹ thuật, nhưng việc xây dựng sản phẩm nội dung có khả năng tạo doanh thu bền vững, thu hút độc giả trung thành vẫn còn đang trong quá trình thử nghiệm, cần thêm thời gian và nguồn lực.

Thứ ba là bài toán nhân lực chất lượng cao. Kinh tế báo chí khó khăn kéo theo áp lực giữ chân phóng viên giỏi, biên tập viên có kinh nghiệm, nhất là trong bối cảnh các ngành truyền thông, nội dung số bên ngoài báo chí có nhiều cơ hội hấp dẫn hơn.

Tuy nhiên, tôi cho rằng chính những thách thức này lại là động lực buộc báo chí TP.HCM phải đổi mới mạnh mẽ hơn. Về giải pháp, trước hết các cơ quan báo chí cần tiếp tục đa dạng hóa nguồn thu, phát triển các sản phẩm truyền thông giá trị gia tăng, các gói nội dung chuyên sâu… trên cơ sở tuân thủ đúng tôn chỉ, mục đích và pháp luật.

Về phía Hội Nhà báo TP.HCM, chúng tôi xác định vai trò đồng hành cùng các cơ quan báo chí thông qua đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng làm báo hiện đại, hỗ trợ kết nối, đề xuất cơ chế, chính sách phù hợp để tạo điều kiện cho báo chí phát triển bền vững.

Tôi tin rằng, nếu tiếp cận kinh tế báo chí không chỉ như một bài toán tài chính, mà như một phần của chiến lược phát triển tổng thể, thì báo chí TP.HCM hoàn toàn có thể vượt qua khó khăn, từng bước xây dựng được mô hình phát triển ổn định, hiện đại và phù hợp với đặc thù của báo chí cách mạng.

Ưu tiên chiến lược cho năm 2026

Trước các xu hướng truyền thông mới, báo chí TP.HCM cần ưu tiên chiến lược nào trong năm 2026?

Năm 2026 được dự báo là năm bùng nổ của nhiều xu hướng: trí tuệ nhân tạo hỗ trợ sản xuất nội dung, cá nhân hóa trải nghiệm người đọc, video ngắn tiếp tục tăng trưởng mạnh, cùng sự cạnh tranh gay gắt từ các nền tảng xuyên biên giới.

Trước bối cảnh đó, báo chí TP.HCM cần tập trung ba ưu tiên lớn: Thứ nhất, nâng chuẩn chất lượng nội dung, triển khai nhiều tuyến bài điều tra, phân tích, đối thoại chính sách có chiều sâu. Thứ hai, đẩy mạnh hội tụ công nghệ, ứng dụng AI một cách có kiểm soát để hỗ trợ nhà báo làm việc hiệu quả hơn. Thứ ba, đổi mới phương thức tiếp cận công chúng, xây dựng báo chí như một hệ sinh thái thông tin - dịch vụ, gắn với các diễn đàn, tọa đàm, hoạt động tương tác xã hội.

Tôi cho rằng, các cơ quan báo chí cần mạnh dạn phát triển các nền tảng thông tin, tổ chức sự kiện, diễn đàn chuyên đề, tọa đàm chính sách, tạo ra không gian để công chúng và chính quyền gặp nhau. Điều này vừa nâng cao hiệu quả tuyên truyền, vừa tăng khả năng lan tỏa giá trị.

Ông kỳ vọng gì ở các cơ quan báo chí và đội ngũ người làm báo TP.HCM trong năm 2026?

Điều tôi kỳ vọng lớn nhất chính là tinh thần chuyên nghiệp và bản lĩnh của đội ngũ. Mỗi phóng viên, biên tập viên báo chí Thành phố không chỉ là người truyền tải thông tin, mà còn là cầu nối giữa chính quyền và người dân, là người bảo vệ sự thật và lan tỏa những giá trị tốt đẹp.

“

"Tôi mong muốn, đội ngũ phóng viên sẽ tiếp tục giữ vững phẩm chất nghề báo cách mạng trung thực, khách quan, nhân ái, có trách nhiệm với từng dòng tin; Các tòa soạn tiếp tục đổi mới, đầu tư cho con người và công nghệ, tạo môi trường làm việc sáng tạo, kỷ luật và khuyến khích đóng góp".

Nhà báo Nguyễn Tấn Phong - Chủ tịch Hội Nhà báo TP.HCM.

Báo chí TP.HCM tiếp tục thể hiện vai trò là lực lượng tiên phong trong công cuộc xây dựng hình ảnh thành phố văn minh, hiện đại, nghĩa tình.

Tôi tin rằng với sự đoàn kết và tinh thần đổi mới, báo chí TP.HCM sẽ bước vào năm 2026 với nhiều thành tựu mới, xứng đáng với kỳ vọng của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thành phố; Tiếp tục đóng góp tích cực vào sự phát triển của đô thị đặc biệt và vào nền báo chí cách mạng Việt Nam.

- Xin cảm ơn ông!