Đẩy mạnh hợp tác “Ba Nhà”: Kiến tạo công nghiệp tự chủ và phát triển bền vững

Chiều ngày 7/11/2025 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM (HCMUTE) đã diễn ra Hội nghị và Triển lãm “Thúc đẩy hợp tác Ba Nhà trong lĩnh vực công nghiệp”, quy tụ hơn 300 đại biểu đến từ các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, hiệp hội, tổ chức quốc tế và đông đảo sinh viên tham gia.

Sự kiện do HCMUTE, Cổng thông tin Khu công nghiệp Việt Nam (VIZ), Hiệp hội các Doanh nghiệp Khu công nghiệp TP.HCM (HBA) và Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ TP.HCM (HASI) đồng tổ chức, nhằm cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW và 71-NQ/TW, hướng tới mô hình hợp tác chiến lược Nhà nước – Nhà trường – Nhà doanh nghiệp, thúc đẩy nền công nghiệp Việt Nam phát triển đổi mới, bền vững và tự chủ.

Động lực then chốt của phát triển bền vững

Phát biểu khai mạc hội nghị, PGS.TS Châu Đình Thành – Phó Hiệu trưởng HCMUTE khẳng định: “Mô hình ‘Ba Nhà’ – Nhà nước, Nhà trường và Nhà doanh nghiệp – đang trở thành động lực then chốt của phát triển bền vững. Sự liên kết này không chỉ giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đổi mới giáo dục đại học, mà còn tạo ra sức bật cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, đúng như tinh thần của Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội”.

Ông Thành cho rằng, hội nghị lần này không chỉ là không gian kết nối giữa các nhà quản lý, các trường đại học và doanh nghiệp, mà còn là nơi kiến tạo cơ chế hợp tác thực chất, tầm nhìn chiến lược và hành động cụ thể, hướng tới mục tiêu chung là đổi mới sáng tạo, phát triển bền vững và nâng tầm vị thế quốc gia.

PGS.TS Châu Đình nhấn mạnh: “Phát triển nguồn nhân lực công nghiệp không chỉ là đầu tư cho con người, mà còn là đòn bẩy chiến lược để nâng cao năng lực sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng xanh và khẳng định vị thế của Việt Nam”.

Đại diện HCMUTE cũng cho rằng các trường đại học không chỉ đảm nhận vai trò đào tạo nhân lực mà phải trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, nơi kết nối nghiên cứu – sản xuất – thị trường. Việc trao vai trò trung tâm cho nhà trường sẽ giúp hoạt động nghiên cứu ứng dụng chủ yếu đến từ nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, mở ra không gian để các cơ sở giáo dục tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị sản xuất, góp phần hình thành nền công nghiệp tri thức Việt Nam.

Khung pháp lý và cơ chế chính sách đột phá

Tại Hội nghị, TS Trần Nam Tú, Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin, Bộ GD&ĐT, đã trình bày chi tiết về định hướng pháp lý. Ông Tú cho biết chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo theo Luật mới đã thể hiện sự chuyển đổi mạnh mẽ từ phương thức kiểm soát đầu vào sang quản lý kết quả, hiệu quả đầu ra, đồng thời chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu. Mục tiêu cốt lõi là đưa doanh nghiệp trở thành trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo.

Khung pháp lý cho mô hình hợp tác được cụ thể hóa thông qua Nghị định 180 (về PPP), cho phép cơ quan nhà nước, trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp cùng đầu tư, quản lý, vận hành các dự án theo cơ chế hợp tác công tư (PPP).

Theo Nghị định 180: Trường/viện công lập được phép dùng tài sản công hoặc quyền sở hữu trí tuệ để góp vốn cùng doanh nghiệp; Các bên tham gia dự án PPP được hưởng các ưu đãi đầu tư, miễn, giảm thuế, và được sở hữu, khai thác, thương mại hóa kết quả nghiên cứu;

Trách nhiệm từng bên: Nhà nước kiến tạo chính sách, đầu tư hạ tầng và đặt hàng; Trường đại học tập trung nghiên cứu, chuyển giao; Doanh nghiệp đảm nhiệm đầu tư, ứng dụng và thương mại hóa…

Cần một hệ sinh thái hành động theo nhu cầu thực tế

Trình bày tại hội nghị, ông Võ Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội các Doanh nghiệp Khu công nghiệp TP.HCM (HBA) nhận định: “Khu công nghiệp chính là không gian hạt nhân của chuyển đổi sản xuất. Mô hình hợp tác ‘Ba Nhà’ là chìa khóa để dòng chảy chính sách, công nghệ và nhân lực được kết nối hiệu quả”.

Nhằm thực hiện mô hình Ba Nhà hiệu quả, ông Võ Văn Thân đã đề xuất ba giải pháp trọng tâm:

• Cơ chế “Đặt hàng” từ Doanh nghiệp: Doanh nghiệp nêu bài toán thực tế – Nhà trường nghiên cứu và đề xuất giải pháp – HBA làm cầu nối triển khai thử nghiệm.
• Phát triển “Phòng thí nghiệm Doanh nghiệp” tại Trường ĐH: Xây dựng các khu thực hành mô phỏng dây chuyền sản xuất hiện đại, phục vụ cả sinh viên và doanh nghiệp thử nghiệm công nghệ.
• Chính sách ưu đãi đặc thù: Đề xuất Chính phủ ban hành chính sách ưu đãi về thuế, tiền thuê đất, vốn vay cho các doanh nghiệp đầu tư vào R&D, chuyển đổi xanh, hoặc hợp tác đào tạo với trường đại học.

Còn ông Võ Sơn Điền – Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ TP.HCM (HASI) khẳng định: "Công nghiệp hỗ trợ chính là mạch máu nuôi sống hệ thống sản xuất công nghiệp. Muốn dòng chảy này mạnh, cần một hệ sinh thái hành động theo nhu cầu thực tế, chính sách đồng hành, và doanh nghiệp sẵn sàng đổi mới công nghệ. AMTC là mô hình cần thiết để kết nối, hỗ trợ doanh nghiệp giới thiệu và ứng dụng giải pháp trực quan nhất đến thị trường”.

Hội nghị cũng chứng kiến lễ ký kết hợp tác về đào tạo nhân lực kỹ thuật cao, R&D và chuyển giao công nghệ. Đặc biệt, UNIDO và ILO khẳng định cam kết đồng hành cùng Việt Nam xây dựng mô hình "Ba Nhà" hiệu quả, nâng cao năng suất quốc gia.

Tâm điểm của hội nghị là thúc đẩy sáng kiến thành lập Trung tâm Chuyển đổi Sản xuất Tiên tiến (AMTC) – kết quả hợp tác giữa VIZ và HCMUTE. Trung tâm được định hướng là nền tảng kết nối thực chất giữa Ba Nhà, tập trung nghiên cứu, thử nghiệm và triển khai các giải pháp chuyển đổi sản xuất phù hợp với doanh nghiệp Việt.

Bà Nguyễn Thị Kim Khánh – Tổng Giám đốc Cổng Thông tin Khu công nghiệp Việt Nam (VIZ) cho biết: “AMTC sẽ là không gian mở, nơi doanh nghiệp được trải nghiệm, thử nghiệm và đồng hành cùng nhà trường trong đổi mới công nghệ và đào tạo nhân lực”.

Trong bối cảnh TP.HCM đang thúc đẩy chuyển đổi các khu công nghiệp theo hướng xanh – thông minh, AMTC được kỳ vọng trở thành “siêu thị công nghiệp thực tế” và đối tác chiến lược trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển công nghiệp bền vững.