Cần khuyến khích sinh viên, học viên sau đại học theo các ngành khoa học cơ bản

Hơn 60 nhà khoa học, chuyên gia giáo dục của ĐHQG TP.HCM đã tham gia tọa đàm "Phát triển các ngành khoa học cơ bản tại ĐHQG TP.HCM thuộc tốp đầu châu Á", chiều ngày 1/4.

Tọa đàm được tổ chức lấy ý kiến góp ý cho chương trình "Nâng cao năng lực đào tạo và nghiên cứu khoa học cơ bản tại ĐHQG TP.HCM đạt trình độ tiên tiến, ngang tầm khu vực và thế giới giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn 2045".

Theo đó, mục tiêu của chương trình là đưa nghiên cứu khoa học cơ bản trở thành nền tảng phát triển kỹ thuật, công nghệ, đổi mới sáng tạo quốc gia, ươm mầm nhân tài khoa học. Đồng thời là tiền đề cho các phát minh và làm chủ công nghệ chiến lược.

Đến năm 2030, các ngành Toán học, Vật lý, Hóa học, Khoa học môi trường, Kinh tế, Quản lý, Ngôn ngữ thuộc tốp 100-150 thế giới. Các ngành Sinh học, Khoa học trái đất thuộc tốp 200-250 thế giới theo bảng xếp hạng QS.

Ba trụ cột được thực hiện

Theo PGS.TS Huỳnh Khả Tú - Phó Trưởng ban, phụ trách Ban Đào tạo ĐHQG TP.HCM, chương trình được thiết kế với cách tiếp cận đồng bộ, kết hợp giữa phát triển nhân tài, đầu tư đẩy mạnh tích hợp sâu nghiên cứu cơ bản với các công nghệ chiến lược, đổi mới sáng tạo, với phát triển cơ sở hạ tầng nghiên cứu hiện đại.

Theo đó, ba trụ cột thực hiện chương trình bao gồm:

Một là phát triển nhân tài khoa học lĩnh vực khoa học cơ bản và khoa học liên ngành: miễn học phí, cấp học bổng cho sinh viên, học viên sau đại học theo học các ngành khoa học cơ bản;

Thu hút và tài trợ cho các nhà khoa học trẻ xuất sắc, nhà khoa học đầu ngành đến làm việc tại ĐHQG-HCM;

Đổi mới chương trình đào tạo các ngành khoa học cơ bản, gắn với các công nghệ chiến lược;

Phát triển các môn học MOOC cho các lĩnh vực khoa học cơ bản; Nâng cao năng lực giảng dạy các môn toán và khoa học (STEM) cho giảng viên đại học, giáo viên phổ thông; tổ chức các hoạt động trải nghiệm STEM cho học sinh, sinh viên.

Hai là tích hợp nghiên cứu cơ bản với các công nghệ chiến lược, với đổi mới sáng tạo: Phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh về Toán học, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Khoa học trái đất, Khoa học biển gắn với các công nghệ chiến lược;

Phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh về lĩnh vực khoa học xã hội, bao gồm triết học, xã hội học, tâm lý học, kinh tế học, ngôn ngữ học, nhân học, khoa học chính trị, lịch sử, địa lý, luật, truyền thông;

Phát triển các trung tâm xuất sắc về các công nghệ chiến lược, bao gồm: trí tuệ nhân tạo, chip - bán dẫn, công nghệ sinh học - y sinh, công nghệ hóa dược, công nghệ vật liệu, năng lượng hạt nhân và năng lượng tái tạo; Thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo.

Ba là xây dựng hạ tầng nghiên cứu hiện đại, đồng bộ với chuyển đổi số: Thành lập trung tâm dữ liệu phục vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học cơ bản; Thành lập 3 phòng thí nghiệm hiện đại phục vụ đào tạo và nghiên cứu về vật lý, hóa học, sinh học; Thành lập phòng thí nghiệm nghiên cứu liên ngành.

Cơ hội để thúc đẩy phát triển các ngành nghiên cứu khoa học cơ bản

Thảo luận tại tọa đàm, đại diện lãnh đạo các đơn vị thành viên, các nhà khoa học đều nhất trí với chương trình. Các nhà khoa học cho rằng đây là cơ hội để ĐHQG TP.HCM thúc đẩy phát triển các ngành nghiên cứu khoa học cơ bản.

Tại tòa đàm, GS Lê Văn Việt Mẫn - Trường Đại học Bách khoa, ĐHQG TP.HCM - cho rằng để thực hiện nghiên cứu khoa học cơ bản còn có đội ngũ trong lĩnh vực kỹ thuật công nghệ, khoa học ứng dụng. Do đó. việc phát triển nhân tài khoa học cơ bản cần chú ý hơn đến đội ngũ ngoài các ngành khoa học cơ bản. Đồng thời, ĐHQG TP.HCM nên đưa ra các đầu bài cụ thể trong từng lĩnh vực khoa học cơ bản.

Còn theo GS.TS Võ Văn Sen - nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG TP.HCM - đề xuất định nghĩa thuật ngữ "khoa học xã hội và nhân văn", xây dựng nền tảng khoa học cơ bản đặc thù của ĐHQG TP.HCM và đầu tư nhiều hơn cho khoa học cơ bản như thực hiện hệ giáo trình chuẩn của ĐHQG TP.HCM cho chương trình cơ sở.

Theo PGS.TS Nguyễn Tuyết Phương - Trường Đại học Khoa học tự nhiên, ĐHQG TP.HCM, dự thảo cần bổ sung giải pháp tăng cường hợp tác nghiên cứu khoa học với các nhóm nghiên cứu cơ bản trên thế giới. Việc hợp tác này sẽ giúp phát triển các nhóm nghiên cứu khoa học cơ bản của ĐHQG TP.HCM. Đồng thời, chương trình nên có nội dung kết hợp với doanh nghiệp trong hoạt động nghiên cứu và phát triển.

PGS.TS Vũ Hải Quân cho biết, các ý kiến tại tọa đàm sẽ được tổ soạn thảo tiếp thu và hoàn thiện chương trình, sớm trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.