Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn: Cách tốt nhất để hiểu ChatGPT chính là dùng nó

Không phủ nhận sự tác động lớn của trí tuệ nhận tạo (AI), đặc biệt là ChatGPT, PGS.TS. Hoàng Minh Sơn, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, cho rằng với ngành Giáo dục, chủ thể vẫn là người thầy nhưng không phải chỉ người thầy với những bài giảng mà chúng ta còn có công nghệ.

ChatGPT không thể thay thế con người trong “một sớm một chiều”

Bộ GD&ĐT vừa tổ chức Tọa đàm “ChatGPT, Trí tuệ nhân tạo - Lợi ích và thách thức đối với giáo dục”. Tọa đàm có sự tham dự của các nhà lãnh đạo, quản lý và chuyên gia giáo dục, chuyên gia công nghệ. Điều phối các phiên tọa đàm là GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam.

Theo Ban tổ chức, Trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ là xu hướng mà đang ảnh hưởng sâu rộng đến các khía cạnh xã hội. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo góp phần nâng cao năng suất, hiệu quả công việc, học tập, đáp ứng sự phát triển xã hội, phục vụ cuộc sống con người tốt hơn. Đồng thời, gần đây sự ra đời của ChatGPT đã tạo nên một cơn sốt toàn cầu và hiện đang là chủ đề thảo luận, nghiên cứu tại nhiều quốc gia trên thế giới, Bộ GD&ĐT và ngành Giáo dục đã chủ động tìm hiểu, nhận thức rõ cơ hội cũng như thách thức đặt ra của ChatGPT và AI đối với giáo dục.

PGS.TS. Tạ Hải Tùng, Hiệu trưởng Trường Công nghệ thông tin và truyền thông, Đại học Bách khoa Hà Nội (giữa) phát biểu tại tại tọa đàm “ChatGPT, Trí tuệ nhân tạo - Lợi ích và thách thức đối với giáo dục”.

PGS.TS. Tạ Hải Tùng, Hiệu trưởng Trường Công nghệ thông tin và truyền thông, Đại học Bách khoa Hà Nội, cho rẳng giới công nghệ và người làm khoa học đón nhận sản phẩm ChatGPT rất bình tĩnh. Khoa học công nghệ nói chung có quá trình phát triển dài và có những công nghệ mới, đến một thời điểm nào đó đủ "chín" sẽ cho ra đời các sản phẩm. Có lẽ chúng ta coi nó như một thành tựu lần đầu tiên đại chúng được trải nghiệm và thấy được năng lực của trí tuệ nhân tạo không quá xa xôi... Đây đơn giản là một mô hình thuật toán, chỉ được coi là một công cụ chứ chưa có suy luận, sáng tạo như một con người. Vấn đề đặt ra là cần phải trang bị cho người dùng, đặc biệt là học sinh, sinh viên cách thức sử dụng công cụ AI có trách nhiệm.

“Những người làm công nghệ thấy đây là phần mềm Demo cho công nghệ mô hình xử ngôn ngữ lớn. Vì vậy, chúng ta không nên kỳ vọng nó thay thế con người trong “một sớm một chiều” vì ChatGPT là phần mềm mang tính dự đoán, không có khả năng tư duy như con người...”- PGS.TS. Tạ Hải Tùng nêu ý kiến.

Còn ông Phùng Việt Thắng, Phó Tổng giám đốc Microsoft Việt Nam, cho rằng ChatGPT là phiên bản thành công của công nghệ trí tuệ nhân tạo. Nhưng phần mềm này có các yếu tố khác với công nghệ khác, đó là tính phổ cập, tiếp cận và học hỏi mang màu sắc ngôn ngữ.

 “Nếu ChatGPT không dùng tiếng Việt thì chắc hẳn chúng ta không có buổi hội thảo ngày hôm nay. ChatGPT "nóng lên" trong thời gian qua là biểu hiện tốt vì nó vừa là động lực để đầu tư công nghệ cho giáo dục, làm chủ công nghệ mới ra sao, vừa cần xác định thách thức của nó mang tính tích cực hay tiêu cực?” - ông Phùng Việt Thắng chia sẻ.

Làm thế nào để sử dụng ChatGPT hiệu quả

GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đặt vấn đề, công cụ mới cho phép học sinh được hỏi song có một số chuyên gia quan ngại về chất lượng thông tin, chất lượng câu hỏi. AI dựa trên phân tích sẵn có. Nếu nguồn dữ liệu có định kiến hoặc sai lệch, vậy làm thế nào để đảm bảo có thể sử dụng được câu trả lời từ công cụ này?

TS Nguyễn Thành Nam, người sáng lập FUNiX phát biểu tại Tọa đàm.

Trao đổi về chủ đề này, TS. Nguyễn Thành Nam, Nhà sáng lập FUNiX, cho rằng cái hay nhất của ChatGPT là không có “human” – con người nên sinh viên dám hỏi và hỏi thoải mái. Bởi vì có công cụ này nên sinh viên mạnh dạn hỏi thầy hơn hẳn và đây là bước đầu tiên rất quan trọng.

Còn theo PGS.TS. Tạ Hải Tùng, khi đưa công nghệ vào hỗ trợ chúng ta sẽ hiểu hơn học sinh, sinh viên, từ đó thiết kế bài giảng tốt hơn. Ông Tùng chia sẻ: “Quay lại câu chuyện của ChatGPT, một số trường ở Mỹ có ý định cấm dùng vì lo ngại sinh viên sử dụng để làm bài luận, đó là cách tiếp cận khá bảo thủ… Công nghệ không đem lại sự đe dọa ai mà chủ yếu là chúng ta phải thích ứng như thế nào”.

Vai trò người thầy không mất đi nhưng ngày một thay đổi

 Phát biểu tại Tọa đàm “ChatGPT, Trí tuệ nhân tạo - Lợi ích và thách thức đối với giáo dục”, PGS.TS. Hoàng Minh Sơn, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, cho rằng  trước kia, ngành giáo dục, hay là các nhà giáo có một đặc quyền là truyền bá tri thức, có câu nói “một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy”. Ngày nay, với ứng dụng khoa học công nghệ, vai trò người thầy chắc chắn sẽ không mất đi nhưng ngày một thay đổi.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn phát biểu tại Tọa đàm.

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, chúng ta chứng kiến sự ra đời của nhiều công nghệ, lúc đầu rất nhiều người lo lắng, từ sự ra đời của radio, tivi, camera, công nghệ dạy học trực tuyến. Nhiều người lo lắng vai trò người thầy sẽ mất đi, giáo dục cũng sẽ có những thách thức rất lớn. Cuối cùng chúng ta đều thấy, tất cả những công nghệ đó ra đời đều giúp cho, không chỉ ngành Giáo dục, mà đặc biệt ngành Giáo dục đều có những bước tiến lớn.

Tại sao chúng ta hào hứng với những công nghệ mới như thế? Bởi vì nó cho phép chúng ta chia sẻ thông tin, kiến thức và có thể sau này cả tri thức. Sự khác nhau giữa vật chất và phi vật chất là vật chất càng dùng nhiều thì càng tiêu hao và càng giảm giá trị; nhưng dữ liệu, thông tin, kiến thức, tri thức thì càng chia sẻ nhiều càng giá trị. Bản chất CNTT phát triển thành công là vì vậy. Một thông tin chục người biết thì giá trị chừng này nhưng n người viết giá trị có lẽ không chỉ cấp số nhân mà có thể cấp số mũ.

“Nhiệm vụ của ngành Giáo dục không chỉ chia sẻ thông tin mà còn chia sẻ kiến thức, tri thức. Từ trước đến nay ngành Giáo dục vẫn thực hiện sứ mạng này, phát triển tri thức, chia sẻ, lan tỏa tri thức, vì vậy lợi ích của giáo dục lớn như vậy. Càng chia sẻ nhiều tri thức thì càng làm giàu cho mọi người dân, cho xã hội. Tri thức không bị bào mòn đi, càng chia sẻ thậm chí càng phát triển...” - Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn nhận định.

Đây là một cơ hội rất lớn, cần phải có những chính sách kịp thời

Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn, ngày nay chúng ta có công nghệ. Công nghệ dần dần làm thay chúng ta một số việc. Thứ nhất là xử lý dữ liệu, chia sẻ dữ liệu, thông tin và bắt đầu một phần giúp chúng ta tổng hợp và chia sẻ kiến thức. Có thể ở đâu đó chúng ta mong chờ trí tuệ nhân tạo làm được đúng như cái tên của nó, đáng lẽ hiện nay chỉ gọi là kiến thức nhân tạo thôi, chứ còn đến trí tuệ nhân tạo mức cao nhất chắc là còn con đường dài. Chúng ta không nghĩ nó làm được tất cả thay con người.

“Với ngành Giáo dục, chủ thể vẫn là người thầy nhưng không phải chỉ người thầy với những bài giảng mà chúng ta còn có công nghệ. Công nghệ giáo dục nổi lên từ nhiều năm nay, đây là câu chuyện dạy học trực tuyến và ứng dụng trí tuệ nhân tạo với hai hướng như vậy. Đây là một cơ hội rất lớn mà chúng ta cần phải có những chính sách kịp thời. Tất nhiên, tất cả những cái mới còn nhiều sự thay đổi và còn nhiều tiến bộ. Không có chính sách nào ra bắt kịp tương lai lâu dài. Nhưng trước hết, chúng ta cần bắt đầu thay đổi nhận thức, cách nhìn nhận những công nghệ này, cách đón nhận nó. Chúng ta không quá hào hứng nhưng chúng ta không quá lo ngại, hay hoảng sợ...” - Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh.

Trong các nhà trường, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cho rằng, việc hình thành các trung tâm dạy học xuất sắc là rất cần thiết. Trung tâm thiết kế dạy và học, hỗ trợ dạy và học chứ không chỉ có các người thầy đơn độc như từ trước đến nay, từ soạn bài giảng, giáo án, sách giáo khoa, giáo trình, lên lớp giảng dạy, kiểm tra đánh giá… Chúng ta có công nghệ, chúng ta hãy giúp các nhà giáo giảm bớt những công việc này và đưa công nghệ vào giáo dục để tăng năng suất, hiệu quả và chất lượng cũng như là bình đẳng trong giáo dục. Và Bộ GD&ĐT sẽ hướng tới tất cả những hoạt động này.

“Ứng dụng công nghệ làm sao để chúng ta hạn chế những mặt trái, sự lệ thuộc vào những công nghệ, công cụ và để làm sao cuối cùng chúng ta mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng cao của người học, giảm chi phí trong giáo dục để mọi người dân có thể tiếp cận giáo dục chất lượng tốt. Và tất cả chính sách cũng đều hướng đến ý nghĩa đó. Giữ cho nền giáo dục trong sạch ở mọi nơi, với đạo đức trong nhà trường. Đó là những chính sách mà Bộ GD&ĐT sẽ nghiên cứu để điều chỉnh. Chúng chúng ta còn rất nhiều thời gian và cũng sẽ hào hứng chờ đợi những phát triển công nghệ mới trong thời gian tiếp theo...” - Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn chia sẻ.