Nhận thức tích cực nhưng NTD chưa ưu tiên tiêu dùng xanh

Tiêu dùng xanh đang trở thành xu hướng ở nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt phổ biến tại các nước phát triển và đang lan tỏa mạnh mẽ sang các nước đang phát triển có thu nhập ở mức trung bình trở lên. Ở Việt Nam, tiêu dùng xanh là một trong những nội dung quan trọng trong Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Tiêu dùng xanh ngày càng được quan tâm nhiều hơn, cùng với các hoạt động liên quan đến quá trình sản xuất và tiêu dùng bền vững đối với môi trường. Tuy nhiên, việc thúc đẩy tiêu dùng xanh đang gặp phải không ít những rào cản và thách thức. Việc tìm hiểu nhận thức và hành vi tiêu dùng của người tiêu dùng (NTD) là rất cần thiết, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp hữu hiệu phù hợp với tình hình thực tiễn để thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng xanh vì sức khỏe cộng đồng, đáp ứng mục tiêu bảo vệ môi trường, hướng đến phát triển bền vững, và bắt kịp với xu thế của thế giới.

Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao (DN HVNCLC), Dự án Hàng Việt Nam chất lượng cao – Chuẩn hội nhập vừa công bố thông tin về cuộc khảo sát tiêu dùng xanh 2024. Khảo sát này được thực hiện với 384 gia đình tại TP Hà Nội và TP.HCM trong thời gian tháng 8-9/2024.

Ông Nguyễn Văn Phượng - Phụ trách điều tra thị trường, Hội DN HVNCLC cho biết, kết quả khảo sát cho thấy, người tiêu dùng (NTD) trong nước hiện nay có nhận thức và thái độ khá tích cực đối với tiêu dùng xanh, hầu hết NTD biết đến khái niệm “tiêu dùng xanh” và có sự hiểu biết về các khía cạnh cơ bản của khái niệm này. NTD hiện nay nhận thức khá tích cực về những lợi ích mà tiêu dùng xanh mang lại.

Tuy nhiên, từ ý thức tới hành động vẫn còn một khoảng cách khá lớn thể hiện ở mức độ ưu tiên của NTD đối với tiêu dùng xanh còn hạn chế. Lựa chọn sản phẩm xanh và tiêu dùng xanh chưa phải là ưu tiên hàng đầu của NTD hiện nay. Bức tranh tiêu dùng xanh trong các cộng đồng dân cư còn khá “tối màu”. Ngay tại TP Hà Nội và TP.HCM là hai trung tâm văn hóa, kinh tế lớn nhất cả nước nhưng tỷ lệ NTD tiêu dùng xanh ở mức độ phổ biến cũng chỉ chiếm khoảng 12% - 18%.

Rào cản lớn nhất đối NTD hiện nay trong việc tiêu dùng xanh là sản phẩm xanh có giá cao (78%), kế đến là sự sẵn có (độ phủ) sản phẩm xanh còn hạn chế, thiếu thông tin định hướng, cũng như chưa có chính sách khuyến khích tiêu dùng xanh.

Ngoài ra, sự phàn nàn của NTD đối với chất lượng hàng hóa không đúng như cam kết của nhà sản xuất cũng là trở ngại làm giảm lòng tin với đối với sản phẩm xanh lưu thông trên thị trường (18% NTD cho rằng sản phẩm xanh chưa đáp ứng được kỳ vọng của họ). Rào cản cuối cùng phải kể đến là nhận thức của một bộ phận NTD còn hạn chế, đặc biệt NTD ở khu vực nông thôn vẫn chưa có đầy đủ nhận thức về vấn đề bảo vệ môi trường khi tiêu dùng và mức độ hiểu biết của họ về tiêu dùng xanh còn khá hạn chế (với 7% NTD cho biết họ cảm thấy chưa cần thiết phải tiêu dùng xanh).

“Tiêu dùng xanh là xu hướng tất yếu và sẽ ngày càng trở nên phổ biến, kết quả khảo sát xu hướng tiêu dùng xanh cho thấy đa số NTD (59%) cho biết họ sẽ gia tăng sử dụng sản phẩm xanh, và tiêu dùng xanh trong thời gian tới. NTD cũng cho biết sẵn sàng chi trả tăng thêm để có thể sử dụng sản phẩm xanh ở những mức độ khác nhau, tăng thêm từ 5% đến 10% so với sản phẩm thông thường để tiêu dùng sản phẩm xanh, đặc biệt có khoảng 20% NTD chấp nhận chi trả tăng thêm trên 10%.

Vì vậy, nếu có lực lượng đông đảo NTD ủng hộ sản phẩm xanh, sẵn sàng chấp nhận mức chi phí cao hơn thông thường, thì sản xuất xanh và tiêu dùng xanh hứa hẹn có dư địa phát triển. Khi sức tiêu thụ của sản phẩm xanh tốt hơn và sự dịch chuyển trong hành vi mua sắm của NTD hướng đến tiêu dùng xanh sẽ là động lực để thúc đẩy sản xuất xanh, bền vững”, ông Phượng khẳng định.