Máy sạ lúa theo cụm: Kỹ thuật mới trong cơ giới hóa khâu xuống giống

Giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm, nâng cao giá trị và lợi nhuận cho người trồng lúa là chủ trương ngành nông nghiệp đang tập trung triển khai. Đặc biệt, hiện nay, giá cả hàng loạt vật tư đầu vào, nhất là phân bón tăng cao đã gây nhiều khó khăn cho người trồng lúa. Bên cạnh đó, tình trạng biến đổi khí hậu như hạn hán, xâm nhập mặn đã và đang tác động trực tiếp đến sản xuất và sinh kế của người nông dân.

Điều này đang đặt ra sự cấp thiết hơn bao giờ hết yêu cầu phải có các giải pháp nhằm giảm chi phí, nâng cao giá trị trong sản xuất lúa một cách bền vững.

Giảm mật độ gieo sạ, giảm lượng phân bón

Giải pháp đột phá ngành nông nghiệp mà nhiều địa phương đưa ra nhằm giảm chi phí sản xuất là giảm mật độ gieo sạ (lượng giống gieo sạ/ha), từ đó sẽ giảm được lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, chi phí sản xuất, nâng cao thu nhập cho người nông dân.

Chủ trương giảm lượng giống gieo sạ đã được phát động từ nhiều năm qua và được ngành nông nghiệp cũng như các địa phương chú trọng. Đồng hành với chủ trương giảm lượng giống gieo sạ là chủ trương đẩy mạnh cơ giới hóa sản xuất lúa, trong đó đặc biệt quan tâm đến máy móc, thiết bị phục vụ cơ giới hóa khâu xuống giống, vì đây là khâu hiện còn yếu nhất trong các khâu liên hoàn cơ giới hóa sản xuất lúa.

Ruộng lúa sạ cụm 27 ngày tuổi tại Viện lúa Đồng bằng Sông Cửu Long.

Quan trọng hơn, cơ giới hóa khâu xuống giống có thể góp phần giảm lượng giống gieo sạ. Thời gian qua, máy cấy được xem là thiết bị có thể đồng hành với chủ trương giảm lượng giống gieo sạ. Tuy nhiên, đến nay, máy cấy vẫn chưa được đón nhận như là giải pháp hiệu quả phục vụ cơ giới hóa khâu xuống giống.

Bởi lẽ, chi phí đầu tư mua sắm thiết bị quá cao (phải mua sắm đồng bộ nhiều thiết bị mới hoạt động được, bao gồm: máy cấy, máy xay đất, máy gieo hạt, khay gieo hạt, mặt bằng chăm sóc mạ …). Điều này dẫn đến chi phí gieo cấy quá cao so với tập quán gieo sạ hiện nay.

Bên cạnh đó, nền ruộng ở nhiều địa phương sình lầy, không đảm bảo độ cứng cho máy cấy hoạt động. Lượng giống gieo sạ trong sản xuất vẫn còn ở mức quá cao so với mức khuyến cáo của ngành nông nghiệp.

Theo số liệu thống kê của Cục Trồng trọt, tại thời điểm vụ Thu Đông 2022 hiện nay, lượng giống gieo sạ dưới 100kg/ha mới chỉ chiếm 15%, lượng giống gieo sạ 100-150kg/ha chiếm 70% và lượng giống gieo sạ trên 150kg/ha chiếm 15%. Trong thực tế, mật độ gieo sạ còn cao hơn nhiều, còn cách khá xa so với mức khuyến cáo 80-100 kg/ha của ngành nông nghiệp.

Trong điều kiện đó, gần đây, sau thời gian tìm kiếm, nghiên cứu, thăm dò, dòng máy sạ lúa theo cụm đã được nhập khẩu từ Hàn Quốc, có tính năng hoạt động như máy cấy và kết quả sản xuất lúa theo mô hình này không thua kém so với mô hình lúa cấy, nếu không nói trội hơn về hiệu quả kinh tế mô hình mang lại.

Máy sạ lúa theo cụm (gọi tắt là máy sạ cụm/máy sạ khóm), cũng có thể gọi là máy sạ định vị hoặc máy cấy bằng hạt giống. Gọi là máy sạ định vị vì hạt giống được máy định vị cụ thể theo cụm, theo khóm trên ruộng, với khoảng cách tùy theo yêu cầu của người sản xuất; gọi là máy cấy bằng hạt giống vì hoạt động sạ của máy hoàn toàn như máy cấy, chỉ có điều máy cấy thì cấy bằng cây mạ còn máy sạ cụm thì cấy bằng hạt giống (đã ngâm ủ cho nảy mầm).

Máy cấy hoạt động cấy theo hàng song, theo cụm bằng cây mạ và có thể chọn khoảng cách cấy theo hàng song, theo cụm và số lượng tép mạ mỗi cụm khi cấy. Máy sạ cụm cũng hoạt động sạ theo hàng song, theo cụm nhưng bằng hạt giống và cũng có thể chọn khoảng cách sạ theo hàng song, theo cụm và số lượng hạt giống mỗi cụm khi sạ.

Tiết kiệm hơn 3 triệu đồng/ha

Ngoài những ưu thế như của mô hình lúa cấy máy (giảm lượng giống sử dụng, chi phí sản xuất, tăng năng suất, chất lượng lúa…), máy sạ cụm còn khắc phục được mặt hạn chế của máy cấy ở tính năng sử dụng hạt giống khi sạ, khỏi phải qua công đoạn gieo mạ khá phức tạp, tốn thêm chi phí, từ đó giảm thêm chi phí sản xuất so với ruộng cấy máy từ 3 - 3,5 triệu đồng/ha.

Mặt khác, máy sạ cụm còn có năng suất làm việc cao hơn (6-8 ha/ngày) so với máy cấy chỉ đạt 3-4 ha/ngày, giúp đẩy nhanh lịch thời vụ xuống giống tập trung, né rầy… là yêu cầu của sản xuất lúa vùng ĐBSCL. Có thể chỉ đầu tư bộ phận công tác (bộ phận sạ lúa theo cụm) và kết nối với máy cày lớn, máy xới nhỏ, máy cấy… là các loại máy móc đang được sử dụng phổ biến trong vùng. Như thế, người nông dân có thể sử dụng các “cổ máy ghép” này vừa để làm đất hay cấy, vừa phục vụ xuống giống theo nhu cầu, đáp ứng được việc giảm chi phí đầu tư, tăng thời gian hoạt động của máy.

Ruộng lúa sạ cụm tại Tân An, thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang.

Qua thực tế sản xuất từ vụ Hè Thu 2019 đến nay của nhiều chương trình, dự án ở hầu khắp các địa phương trong vùng cho thấy, máy sạ lúa theo cụm hoàn toàn đáp ứng được các yêu cầu cơ bản để có thể đưa vào phục vụ cơ giới hóa sản xuất lúa vùng ĐBSCL. Máy có năng suất làm việc cao, kỹ thuật vận hành đơn giản và nhất là mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người trồng lúa nên được bà con nông dân vùng ĐBSCL đón nhận như là giải pháp cơ giới hóa hiệu quả khâu xuống giống cho sản xuất lúa trong vùng.