Hi hữu: Xương cá rô phi xuyên thủng thực quản và động mạch chủ ngực

Các bác sĩ thuộc nhiều chuyên khoa của Bệnh viện Bình Dân kịp thời phẫu thuật cứu tính mạng chị N.T.N.G (34 tuổi, Bến Tre) khi chị bị dị vật là xương cá rô phi xuyên thủng thực quản và thủng động mạch chủ ngực. Đây là một tai nạn hóc dị vật đường tiêu hóa cực kỳ hiếm gặp, diễn tiến nhanh chóng và tỷ lệ tử vong lên đến hơn 90% nếu không kịp can thiệp.

Đau tức ngực, nuốt nghẹn sau ăn cá rô phi

Sau ca phẫu thuật, chị G. chia sẻ mình không hề biết là đã nuốt phải xương cá. Chỉ trong 4 ngày, hàng loạt các biến cố sức khỏe ập đến với chị. Một buổi trưa tháng 4, chị mua 1,3 kg cá phi (tên người địa phương gọi cá rô phi) về ăn. Đây là một loại cá thịt ngọt nhưng xương nhiều, cứng và sắc. Đang ăn trưa thì chị cảm thấy hơi khó chịu vùng cổ, chị nuốt thêm vài miếng cơm thì thấy tức ngực. Nghĩ do công việc buôn bán mệt mỏi nên chị đi nằm nghỉ. Đến chiều cùng ngày, cảm thấy cơn đau không giảm, chị đi khám bệnh và được điều trị trào ngược dạ dày - thực quản.

Sau hai ngày điều trị, tình trạng đau tức ngực, nuốt vướng ngày càng nặng, chị G. được người nhà đưa đến một trung tâm y khoa ở TP.HCM để nội soi thực quản. Các bác sĩ quan sát thấy vùng vách trái thực quản viêm đỏ, đồng thời phát hiện một phần dị vật như xương cá đang cắm lún vào thực quản.

Người bệnh sau đó được thực hiện nhanh chóng CT-scan ngực. Hình ảnh CT-scan cho thấy dị vật đã xuyên thủng thành thực quản, tiến tới nằm sát cung động mạch chủ ngực. Đây là một động mạch lớn, nếu bị dị vật xuyên thủng có thể làm người bệnh tử vong do mất máu cấp. Nhận thấy tình trạng người bệnh cần cấp cứu, các bác sĩ của trung tâm này khẩn trương chuyển chị G. đến Bệnh viện Bình Dân để điều trị.

Tại thời điểm nhập viện cấp cứu tại Bệnh viện Bình Dân, chị G. sốt, vẻ mặt lừ đừ, đau tức ngực và mệt nhiều. Các bác sĩ nhận định đây là trường hợp dị vật sắc nhọn xuyên thành thực quản, làm thủng động mạch chủ ngực hết sức phức tạp. Hội chẩn toàn viện được tổ chức lập tức để bác sĩ các chuyên khoa Phẫu thuật Tim - Mạch máu, Ngoại tiêu hóa, Nội soi Tiêu hóa và Gây mê Hồi sức phối hợp với các bác sĩ từ Viện tim TP.HCM để tiến hành phẫu thuật cứu người bệnh.

Bác sĩ Bệnh viện Bình Dân quan sát phim CTscan của người bệnh để đánh giá xác định tổn thương do dị vật và định hướng can thiệp.

BS.CKII Hồ Khánh Đức, Trưởng khoa Phẫu thuật Tim - Mạch máu Bệnh viện Bình Dân, bác sĩ phẫu thuật chính cho chị G., cho biết: “Bệnh nhân đang phải đối mặt cùng lúc hai vấn đề lớn khi dị vật đã xuyên qua các mô liên kết, tiến vào trung thất gây viêm trung thất. Đó là nguy cơ dị vật đâm thủng động mạch chủ ngực gây mất máu cấp lượng lớn dẫn đến tử vong; đồng thời, thực quản thủng khiến các vi khuẩn xâm nhập vào trung thất gây viêm tụ mủ trung thất, một biến chứng rất nặng nề có thể gây tử vong trong thời gian ngắn."

Các bác sĩ cần can thiệp phẫu thuật nhanh chóng để thực hiện đồng thời 3 mục tiêu trong một cuộc phẫu thuật: khâu lỗ thủng động mạch chủ ngực; khâu lỗ thủng thực quản; lấy dị vật ra khỏi cơ thể người bệnh.

Đường đi của dị vật xương cá rất phức tạp

Các bác sĩ đã lần tìm và bộc lộ đoạn động mạch chủ ngực bị xương cá xuyên thủng đã tạo một túi giả phình (do vết thủng làm máu rò rỉ ra và đóng lại ở các mô xung quanh). Khâu mạch máu đòi hỏi phải kẹp mạch máu ngăn lưu lượng máu chảy để các bác sĩ có thể thao tác.

Thao tác này đòi hỏi các bác sĩ phải thực hiện chính xác và nhanh chóng nhằm tránh nguy cơ động mạch chủ bị kẹp quá 30 phút sẽ gây hoại tử các tạng trong ổ bụng do thiếu máu nuôi. Các bác sĩ chuyên khoa Phẫu thuật Tim - Mạch máu đã tiếp cận túi phình nơi có lỗ thủng động mạch, nhanh chóng lấy sạch huyết khối tại túi phình, khâu lỗ thủng động mạch chủ trong 15 phút.

Theo các bác sĩ tham gia ca phẫu thuật hiếm gặp này, đường di chuyển của mảnh xương cá rất “phức tạp”. Người bệnh lúc đó trong tình thế cực kỳ nguy hiểm, có thể tử vong trong “gang tấc”. Cụ thể khi các bác sĩ nội soi tiêu hóa của Bệnh viện Bình Dân thám sát lòng thực quản, dị vật đã xuyên thành thực quản ra ngoài lồng ngực rồi đâm thủng động mạch chủ ngực xuống (đoạn 1/3 trên). Đặc biệt, mảnh xương cá không còn ở vị trí như hình ảnh trên phim CT-scan chụp trước đó mà trôi tự do trong lồng ngực nạn nhân.

Việc một dị vật có cạnh sắc nhọn rời khỏi thực quản, mang theo vi khuẩn, đâm thủng động mạch chủ ngực và đang di chuyển tự do trong khu vực trung thất là cực kỳ nguy cơ vì đây là khu vực chứa hầu hết các cơ quan và mạch máu quan trọng của cơ thể. Người bệnh có thể tử vong vì thủng động mạch chủ gây mất máu hoặc viêm, áp xe trung thất do vi khuẩn, dịch tiêu hóa thoát vào trung thất.

Sau gần 30 phút tìm kiếm, ê kíp các bác sĩ Phẫu thuật tim và mạch máu đã xác định được dị vật là một chiếc xương cá và gắp ra ngoài. Chiếc xương cá có chiều dài khoảng 3cm, chiều rộng chỗ lớn nhất khoảng 0,6cm nằm cao sát cung động mạch chủ trên.

Dị vật là một mảnh xương cá có cạnh sắc nhọn rời khỏi thực quản, mang theo vi khuẩn, đâm thủng động mạch chủ ngực và di chuyển tự do trong khu vực trung thất.

Theo BS.CKII Nguyễn Phú Hữu, Phó khoa Ngoại Tiêu hóa Bệnh viện Bình Dân, bác sĩ tham gia tìm kiếm dị vật và khâu lại đoạn thực quản thủng, trong những trường hợp cấp cứu nuốt dị vật đường tiêu hoá mà tôi từng thực hiện, xương cá là dị vật thường gặp nhất. Trong đó nhiều trường hợp nạn nhân không biết đã nuốt dị vật.

"Nếu di chuyển xuống theo đường tiêu hoá, các dị vật như xương cá, tăm xỉa răng hoặc các vật sắc nhọn có thể xuyên thủng ra ổ bụng hoặc tạo ổ nhiễm trùng trong ổ bụng, lồng ngực nhưng trường hợp xương cá đâm thủng thực quản rồi xuyên qua các tổ chức cơ, làm rách động mạch chủ ngực rất hi hữu và cực kỳ nguy hiểm," BS Phú Hữu cho biết thêm.