Chẩn đoán thiếu máu mạc treo cấp rất cần thiết nhưng cũng là một thách đố cho các bác sĩ trên lâm sàng, chẩn đoán sớm trước khi ruột hoại tử và điều trị thích hợp sẽ giúp hạ thấp tỷ lệ tử vong sau mổ. Việc chẩn đoán sớm gặp nhiều khó khăn do triệu chứng lâm sàng không điển hình và các xét nghiệm thường quy thường không đặc hiệu để chẩn đoán. Vì khả năng chịu đựng thiếu máu của ruột kém (chỉ 120 - 180 phút), do vậy đòi hỏi phải chẩn đoán nhanh và chính xác để có hướng điều trị thích hợp, mong giảm được tỷ lệ tử vong cho bệnh nhân.
Vừa qua, khoa hồi sức tích cực và chống độc - BV trung tâm An Giang đã tiếp nhận bệnh nhân Nguyễn Văn B., 48 tuổi, ở xã Hòa Bình Thạnh, huyện Châu Thành, tỉnh An Giang, vào viện trong tình trạng đau bụng vùng thượng vị và nôn ra thức ăn, sau đó nôn ra máu bầm lẫn máu tươi, được chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa trên và được điều trị bằng các thuốc ức chế bơm proton, băng niêm mạc dạ dày, đồng thời bù dịch cho bệnh nhân. Nhưng sau đó tình trạng xấu dần, người bệnh tiếp tục ra máu ở ống thông dạ dày, tiêu ra phân máu đỏ bầm, tình trạng đau bụng ngày càng tăng lên lan ra khắp bụng có phản ứng phúc mạc, X-quang bụng đứng chỉ có các quai ruột giãn. Siêu âm có dịch ổ bụng khi chọc dò ra dịch màu hồng lẫn máu không đông, xét nghiệm Rivalta (+), TB 5.350 (N 65% L 35%), LDH 2885U/l, amylase bình thường. Xét nghiệm máu D dimer 6,35 ugFAU/n (bình thường ≤ 0,5).
Lúc này, nghi ngờ tình trạng tắc mạch mạc treo gây hoại tử ruột nên cho bệnh nhân chụp CT scanner bụng có cản quang, kết quả bụng nhồi máu mạc treo có chỉ định mổ cấp cứu nhưng lúc này bệnh rơi vào tình trạng sốc mạch nhanh, huyết áp tụt, tiến hành đặt catheter tĩnh mạch trung tâm và tiến hành hồi sức cho bệnh nhân, sau đó mạch huyết áp trở lại bình thường và đưa đến phòng phẫu thuật với ca trực của BS. Tấn Nguyên và BS. Phúc cùng các nhân viên gây mê, cuộc mổ kéo dài khoảng 4 giờ, kết quả là tắc động mạch mạc treo tràng trên, ruột non bị hoại tử gần hết, có rất nhiều cục máu đông, phải cắt bỏ gần 4 m chỉ còn lại gần 2 m ruột non. Cuộc mổ kết thúc thành công.
Sau thời gian hồi sức hậu phẫu, bệnh nhân được đưa về trại để điều trị, sức khỏe hồi phục dần và sau 11 ngày nằm viện, bệnh nhân được xuất viện.
Tắc mạch mạc treo là trường hợp rất hiếm gặp nên lúc đầu còn lúng túng, nhưng sau đó đã cấp cứu thành công, đặc biệt là các bác sĩ ngoại khoa, đã cho thấy trình độ và tay nghề rất vững vàng trong những trường hợp nặng. Qua đây rút ra được một số kinh nghiệm hết sức quý báu, đó là khi gặp một bệnh nhân có xuất huyết trên và dưới, đồng thời có đau bụng nhiều, cần chụp CT scanner sớm để phát hiện các bất thường của ruột, trong đó có hình ảnh gián tiếp của nhồi máu mạc treo (thành ruột dày ngấm thuốc hai bên, hơi trong ruột, hơi trong tĩnh mạch cửa…), nếu có máy hiện đại có thể tái tạo theo không gian ba chiều sẽ thấy rõ hình ảnh tắc nghẽn trong mạch máu, khi đó tiến hành điều trị nội khoa và phẫu thuật sớm cho bệnh nhân, tránh được tình trạng hoại tử ruột lan rộng làm tăng tỷ lệ tử vong.
