Bài 2:Nghị quyết 71-NQ/TW: TP.HCM đặt giáo dục - đào tạo vào chương trình trọng điểm, đột phá

Thực tiễn yêu cầu phải dẫn đầu

TP.HCM là địa phương tập trung đông đảo đội ngũ trí thức, nguồn nhân lực chất lượng cao và mạng lưới các cơ sở giáo dục – đào tạo lớn nhất cả nước. Nhưng cũng chính Thành phố là nơi chịu sức ép lớn nhất: áp lực dân số, biến động thị trường lao động, tốc độ chuyển đổi kinh tế nhanh và yêu cầu xuất hiện nhiều ngành nghề mới đòi hỏi năng lực cao.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 71-NQ/TW ra đời như một “kim chỉ nam chiến lược”, đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo hướng: Đổi mới tư duy giáo dục, phát triển con người toàn diện; Chuẩn hóa chất lượng giáo viên; Phát triển hệ thống trường chất lượng cao, học tập suốt đời; Đẩy mạnh tự chủ đại học, gắn đào tạo với thị trường lao động; Phát triển toàn diện năng lực số, ngoại ngữ và tư duy toàn cầu; Liên kết chặt chẽ giữa giáo dục – nghiên cứu - doanh nghiệp - xã hội.

Những định hướng này phù hợp với yêu cầu phát triển thực tiễn của TP.HCM. Thành phố đang bước vào giai đoạn phát triển mới với mục tiêu xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, trung tâm kinh tế số, trung tâm công nghệ cao và trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực. Để đạt tới những mục tiêu ấy, giáo dục phải thật sự trở thành động lực, chứ không chỉ là nền tảng.

Thông điệp tại Đại hội Đảng bộ TP.HCM nhiệm kỳ 2025–2030 cho thấy, Thành phố xác định rõ: giáo dục - đào tạo là chiến lược trọng điểm, đột phá, là chìa khóa tạo cung cấp nguồn lực con người mang tinh thần đổi mới, sáng tạo và hội nhập quốc tế. Xây dựng Thành phố thành trung tâm đào tạo nguồn nhân lực của khu vực ASEAN có chất lượng tiệm cận trình độ quốc tế. Điều này cũng thể hiện rõ tinh thần Nghị quyết 71 đã trở thành quyết tâm của Thành phố.

Từng bước đi chiến lược, cụ thể hóa Nghị quyết

Đối với phát triển nguồn nhân lực cao, Đại hội Đảng bộ TP.HCM vừa qua đặt ra nhiều nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn với tinh thần tiếp tục đầu tư xây dựng Thành phố thành trung tâm lớn về giáo dục và đào tạo của cả nước; đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Trong đó, Thành phố yêu cầu nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy và hành động, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ để đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; tiếp tục đổi mới phương pháp và chất lượng giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa.

Chăm lo phát triển thể chất, trí tuệ, kỹ năng sống cho thế hệ trẻ; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở các cấp học mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên. Thực hiện kế hoạch đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học và đưa giáo dục đào tạo Thành phố đạt trình độ tiên tiến của khu vực châu Á trước năm 2030.

Nâng cao hiệu quả các loại hình liên kết trong giáo dục, nhất là giữa nhà trường - doanh nghiệp - Nhà nước; đẩy mạnh xã hội hóa, có chính sách hỗ trợ, kêu gọi đầu tư, thu hút nhân tài, khuyến khích phát triển các mô hình trường học số, trường học thông minh, trường học hạnh phúc. Xây dựng xã hội học tập, tạo điều kiện để người dân Thành phố được học tập suốt đời.

Bên cạnh đó, phải đổi mới mạnh mẽ thể chế, tạo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội cho phát triển giáo dục và đào tạo, nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút nhân tài thông qua các nhiệm vụ nghiên cứu và các chương trình đột phá của Thành phố, trong các lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, tài chính quốc tế, logistics, năng lượng tái tạo,…

Đồng thời, thực hiện có hiệu quả Đề án Quản lý mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp; tập trung đào tạo nhân lực số, nhân lực công nghệ cao, tài chính quốc tế và logistics. Thành lập học viện liên vùng về chuyển đổi số, công nghệ tài chính, trí tuệ nhân tạo, phục vụ cho doanh nghiệp và cơ quan nhà nước. Đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế sâu rộng trong giáo dục và đào tạo, hình thành các khu học xá quốc tế liên kết đào tạo với các trường đại học nước ngoài, thu hút sinh viên và chuyên gia quốc tế đến học tập, làm việc, nghiên cứu.

Thực tế, nhiều trường sớm chủ động, đã và đang mạnh dạn áp dụng các mô hình quản trị hiện đại, ưu tiên chất lượng thay vì chạy theo số lượng. Các trường đại học trọng điểm như Đại học Quốc gia TP.HCM đang bước vào giai đoạn tự chủ toàn diện, mở rộng quyền quyết định trong đào tạo, nghiên cứu, liên kết quốc tế, đồng thời chịu trách nhiệm giải trình minh bạch theo đúng tinh thần Nghị quyết 71.

Song song với đó, TP.HCM đang triển khai chương trình bồi dưỡng năng lực số, phương pháp dạy học tích cực, dạy học tích hợp cho giáo viên. Nhiều quận, huyện đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo lại giáo viên, đặc biệt là giáo viên STEM, ngoại ngữ và công nghệ thông tin. Cùng lúc, Thành phố cũng đề xuất cơ chế ưu tiên, thu hút giáo viên giỏi, chuyên gia quốc tế đến giảng dạy.

Nhiều mô hình trường học mới như trường tiên tiến theo chuẩn quốc tế, trường song ngữ, trường công nghệ STEM, trường liên kết đại học đang được nhân rộng. Thành phố có điều kiện thuận lợi để đón đầu các mô hình giáo dục hiện đại bởi đã có nhiều doanh nghiệp công nghệ, quỹ đầu tư giáo dục và đối tác quốc tế đồng hành.

Đến nay, TP.HCM cũng là địa phương hàng đầu có cơ sở thực tiễn đủ phong phú để triển khai mạnh mẽ đào tạo theo nhu cầu doanh nghiệp. Các ngành kinh tế mới như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, công nghệ tài chính, logistics số, công nghệ y sinh… đều đòi hỏi nguồn nhân lực kỹ năng cao. Đây là áp lực lớn đối với giáo dục Thành phố, nhưng cũng là cơ hội để đẩy nhanh liên kết “3 Nhà”: nhà trường - doanh nghiệp - Nhà nước.

Những hướng đi này không chỉ cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW mà còn đặt nền móng để TP.HCM xây dựng môi trường giáo dục hiện đại, sáng tạo, hội nhập trên nền tảng đổi mới tri thức.

Từ nền tảng đến quyết tâm vượt thách thức để bứt phá

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, giáo dục TP.HCM vẫn đứng trước nhiều thách thức: Áp lực dân số trong độ tuổi đi học rất lớn, nhiều khu vực tăng dân số cơ học nhanh khiến quá tải trường lớp; Thiếu hụt đội ngũ giáo viên. Mức sống cao của Thành phố đặt ra bài toán đãi ngộ để giữ chân và thu hút giáo viên giỏi; Sự chênh lệch giữa các vùng, diễn ra cả ở điều kiện hạ tầng lẫn cơ hội tiếp cận mô hình giáo dục chất lượng cao.

Hay như, tốc độ thay đổi của thị trường lao động nhanh hơn tốc độ đổi mới chương trình đào tạo, khiến nhiều chương trình cần cập nhật liên tục; Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo giáo dục còn thiếu mô hình đầu tư mạo hiểm, quỹ hỗ trợ giáo dục và không gian thử nghiệm chính sách.

Tất cả những thách thức đó đòi hỏi TP.HCM cần mạnh dạn thử nghiệm mô hình mới, tăng phân quyền cho cơ sở giáo dục, mở rộng liên kết quốc tế, đầu tư cho hạ tầng giáo dục và thúc đẩy sự tham gia của xã hội vào quá trình đổi mới.

Trong giai đoạn mới, khi Nghị quyết 71 xác lập giáo dục là “đột phá chiến lược”, TP.HCM tiếp tục có cơ hội để phát huy vai trò “dẫn đầu”. Bằng nền tảng đang có TP.HCM đã sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới trong giáo dục, nơi tri thức, sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành sức mạnh tạo nên tầm vóc của một đô thị hiện đại, văn minh, nghĩa tình và hội nhập quốc tế.