ĐHQG có lợi thế để triển khai mô hình đại học đổi mới sáng tạo theo chuẩn quốc tế

ĐHQG TP.HCM (ĐHQG TP.HCM) là một trong hai hệ thống đại học lớn nhất Việt Nam, là đại học đa ngành, đa lĩnh vực với hơn 3.600 giảng viên, nhà khoa học, trong đó trên 55% có trình độ tiến sĩ, cùng hơn 80.000 sinh viên và hơn 8.000 học viên cao học, nghiên cứu sinh. Mục tiêu chiến lược của ĐHQG TP.HCM đến năm 2030 là trở thành "hệ thống đại học nghiên cứu hàng đầu châu Á, nơi hội tụ nhân tài và lan tỏa tri thức, văn hóa Việt Nam...".

Nhằm góp phần hiện thực hóa mục tiêu trên, ĐHQG TP.HCM đã đặt hàng đề án "Nghiên cứu chính sách phát triển ĐHQG TP.HCM theo định hướng đại học đổi mới sáng tạo giai đoạn 2026–2030" đến nhóm nghiên cứu có thành viên từ các đơn vị thành viên/trực thuộc bao gồm các trường đại học: Bách khoa, Kinh tế - Luật, Quốc tế và Trung tâm Khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo ĐHQG TP.HCM.

Tại hội thảo khoa học "Chính sách phát triển ĐHQG TP.HCM theo định hướng đại học đổi mới sáng tạo giai đoạn 2026 - 2030", các thành viên nhóm nghiên cứu đã lần lượt giới thiệu kết quả nghiên cứu về mô hình đại học đổi mới sáng tạo “theo chuẩn quốc tế” - tổng hợp từ các nghiên cứu liên quan về khung tự đánh giá, kiểm định, xếp hạng đại học khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo của các tổ chức quốc tế uy tín như OECD, ACEEU, QS Asia University Rankings… và thực tiễn Việt Nam, các chính sách phát triển. Từ đó đề xuất cho ĐHQG TP.HCM trong giai đoạn 2026-2030 theo mô hình đại học đổi mới sáng tạo này.

Các chính sách cởi mở tạo lợi thế cho ĐHQG TP.HCM

PGS.TS Phạm Đình Anh Khôi - Giám đốc Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Công nghệ, Trường ĐH Bách khoa (ĐHQG TP.HCM), Chủ nhiệm Đề án - nhận định ĐHQG TP.HCM có nhiều lợi thế để triển khai mô hình đại học đổi mới sáng tạo theo chuẩn quốc tế.

“ĐHQG TP.HCM hiện đang có đầy đủ năng lực, điều kiện, yếu tố thuận lợi, và sứ mạng ‘thực hiện thí điểm các chính sách mới trong giáo dục đại học’ để triển khai các nhiệm vụ cốt lõi về đào tạo, nghiên cứu và đặc biệt là ‘nhiệm vụ thứ ba’ - hợp tác, hội nhập và thương mại hóa kết quả nghiên cứu - theo mô hình đại học đổi mới sáng tạo”, ông Khôi nhấn mạnh.

Với chiến lược phát triển giai đoạn 2021-2030 tầm nhìn 2045 và chương trình hành động giai đoạn 2026-2030 đang được điều chỉnh phù hợp, ĐHQG TP.HCM đã sẵn sàng cho mô hình đại học đổi mới sáng tạo không chỉ về định hướng, chiến lược mà còn là năng lực tổ chức. Các yếu tố nguồn lực bao gồm năng lực chuyển đổi số và quốc tế hóa để thực hiện các nhiệm vụ cốt lõi nhằm tạo ảnh hưởng trong hệ sinh thái và tác động đa cấp độ: địa phương, quốc gia và quốc tế.

Theo PGS.TS Phạm Đình Anh Khôi, với các nghị quyết chiến lược số 57 và 71 của Bộ Chính trị, chính sách hiện nay về đột phá khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và giáo dục - đào tạo đã cởi mở và thuận lợi hơn rất nhiều so với trước đây.

"Có thể nói đây là điểm hội tụ ‘thiên thời, địa lợi, nhân hòa’ để ĐHQG TP.HCM xem xét phát triển mạnh mẽ theo định hướng mô hình đại học đổi mới sáng tạo nhằm thực hiện các mục tiêu chiến lược giai đoạn 2026-2030 tầm nhìn 2045", PGS.TS Khôi nhấn mạnh.

Kỳ vọng vai trò "hub" đổi mới sáng tạo của khu vực phía Nam

Để có thể đạt được bứt phá trên trường quốc tế, chiến lược quốc gia về khởi nghiệp sáng tạo là rất cần thiết ở thời điểm hiện nay. Về giáo dục và đào tạo, chiến lược kết hợp phát triển mô hình đại học gắn với khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo sẽ mang tính then chốt, và ĐHQG TP.HCM được kỳ vọng sẽ đóng vai trò tiên phong. Không chỉ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, mô hình mới còn hướng tới phát triển người học trở thành người công dân và nhà lãnh đạo toàn cầu có đạo đức, trách nhiệm xã hội, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Ở khu vực phía Nam, ĐHQG TP.HCM là một “hub” trọng điểm về đào tạo, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, và có vai trò lan tỏa cho toàn vùng Đông Nam Bộ. Tuy nhiên, theo PGS.TS Phạm Đình Anh Khôi, việc tiên phong đi đầu phát triển theo định hướng mô hình đại học đổi mới sáng tạo theo chuẩn quốc tế cũng đồng nghĩa với không ít khó khăn, thách thức.

“Khó khăn lớn nhất là làm sao xây dựng được một mô hình tiệm cận chuẩn mực quốc tế và vẫn phù hợp với quy mô đại học quốc gia và các quy định, chính sách hiện hành của Việt Nam. Việc dung hòa hai yếu tố này là bài toán không hề đơn giản”, PGS.TS Phạm Đình Anh Khôi chia sẻ.

Hình thành lõi hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo

Trước đó, ĐHQG TP.HCM đã công bố quyết định chính thức thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo ĐHQG TP.HCM (HCMC Innovation Hub). PGS.TS Phạm Đình Anh Khôi kỳ vọng Trung tâm sẽ trở thành “lõi” để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của toàn hệ thống nhằm hỗ trợ sinh viên, giảng viên, doanh nghiệp và các địa phương.

Đánh giá về đề án, ThS Nguyễn Thanh Nam - Phó Trưởng ban Chiến lược, Đầu tư, ĐHQG TP.HCM - cho rằng đây là nhiệm vụ rất quan trọng, song hành cùng các đề án trọng điểm nhằm thực hiện chiến lược phát triển ĐHQG TP.HCM giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo ông Nam, một trụ cột không thể thiếu của mô hình đại học đổi mới sáng tạo là cơ sở vật chất. Hiện ĐHQG TP.HCM đang xây dựng Trung tâm Đổi mới sáng tạo với quy mô khoảng 45.000 m2 sàn, bao gồm các phòng thí nghiệm dùng chung, tạo môi trường nghiên cứu và khởi nghiệp sáng tạo tập trung. Trung tâm sẽ kết nối chặt chẽ với các đơn vị khởi nghiệp trong và ngoài hệ thống ĐHQG, đồng thời phối hợp với các tập đoàn, doanh nghiệp lớn.

Ở góc độ quản lý Nhà nước, ông Trần Ninh Đông - Quyền Trưởng phòng Quản lý Sở hữu trí tuệ và Đổi mới sáng tạo, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM - đánh giá cao nỗ lực của nhóm nghiên cứu và ĐHQG TP.HCM trong việc xây dựng đề án.

Ông Đông bày tỏ kỳ vọng đề án sẽ có các kết quả tích cực để Ban Giám đốc ĐHQG TP.HCM triển khai phù hợp và rộng rãi trong hệ thống, qua đó đóng góp thiết thực cho sự phát triển chung của TP.HCM.

Theo ông Trần Ninh Đông, thời gian qua TP.HCM đã xây dựng nhiều chủ trương, chính sách mới nhằm phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo của thành phố, trong đó đặc biệt nhấn mạnh sự gắn kết giữa TP.HCM với ĐHQG TP.HCM, các trường đại học và cộng đồng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Thành phố.

Võ Liên