TP.HCM xây dựng hệ sinh thái đọc toàn diện trong giai đoạn mới

Nhiều mô hình phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng

Với mục tiêu “Đưa tri thức đến với mọi người dân”, Trung tâm Văn hóa Thông tin Thể thao xã Ngãi Giao đã triển khai nhiều mô hình phát triển văn hóa đọc trong 5 năm qua.

Nổi bật là mô hình “Thư viện xanh dưới bóng cây” nhằm tạo không gian đọc tự nhiên, thoáng mát, gần gũi với học sinh, Trung tâm đã phối hợp với các trường học trên địa bàn xây dựng mô hình này. Không gian đọc thân thiện được bố trí trong khuôn viên trường học, dưới tán cây xanh mát, nơi học sinh vừa đọc vừa trao đổi, kể chuyện, vẽ tranh minh họa theo sách.

Hiện nay, mô hình đã được triển khai tại 7 điểm trường, thu hút hơn 12 ngàn lượt học sinh tham gia mỗi tháng. Mô hình “Thư viện xanh” đã chứng minh được hiệu quả rõ rệt: thu hút lượng học sinh đến đọc sách cao hơn, tạo điều kiện cho các em phát triển kỹ năng tương tác và quan trọng nhất là vun đắp văn hóa đọc từ những năm đầu đời. Với không gian mở, thoáng mát này tạo được niềm đam mê đọc sách giúp niềm vui đến trường của học sinh được nhân lên. Mỗi góc đọc đều có khẩu hiệu: “Mỗi ngày một trang sách - Mỗi học sinh một niềm vui.” Mô hình này đã khơi dậy niềm đam mê đọc sách, góp phần hình thành thói quen đọc tích cực ngay từ lứa tuổi học đường.

Bệnh cạnh đó, mô hình “Ngày hội Sách tuổi thơ - Gieo mầm đam mê đọc sách”. Để tạo sân chơi bổ ích, khơi dậy tình yêu sách, Trung tâm phối hợp với các trường học tổ chức mô hình “Ngày hội Sách tuổi thơ”. Ngày hội được tổ chức định kỳ hằng năm với nhiều hoạt động phong phú: trưng bày sách theo chủ đề, thi kể chuyện theo sách, vẽ tranh minh họa, đọc diễn cảm, chơi đố vui...

Thông qua đó, các em được tiếp cận nguồn sách phong phú, rèn luyện kỹ năng đọc, tư duy sáng tạo và tinh thần đoàn kết. Chương trình còn lồng ghép giới thiệu các ấn phẩm về giáo dục đạo đức, truyền thống quê hương, kỹ năng sống, sách ngoại văn; góp phần hình thành nhân cách, nuôi dưỡng tâm hồn, và hướng học sinh tới lối sống đẹp. Mô hình đã thu hút hơn 5.000 lượt học sinh tham gia trong mỗi ngày hội. Có thể nói, “Ngày hội Sách tuổi thơ” không chỉ là ngày hội của tri thức, mà còn là hành trình gieo mầm đam mê đọc sách đầu tư cho tương lai, tri thức và tâm hồn của thế hệ trẻ.

Ngoài ra, Trung tâm xây dựng mô hình “Tủ sách thôn, ấp”, “Tủ sách lớp học”, “Tủ sách cà phê”, “ Tủ sách pháp luật”. Những tủ sách này được xây dựng xuất phát từ nhu cầu đọc ngày càng cao của người dân. Đối với mô hình “Tủ sách thôn, ấp” được triển khai rộng khắp. Mỗi tủ sách đặt tại nhà văn hóa, điểm sinh hoạt cộng đồng hoặc nhà trưởng thôn, chi hội phụ nữ, chi đoàn thanh niên… giúp người dân có thể dễ dàng tiếp cận, mượn đọc bất cứ lúc nào.

Đặc biệt là xây dựng mô hình “Thư viện lưu động”. Với mục tiêu đưa sách đến gần hơn với người dân ở vùng sâu, vùng xa, trường học khó khăn; mô hình “Tủ sách cà phê”; xây dựng các câu lạc bộ: “Câu lạc bộ Đọc và Sáng tác trẻ”, CLB Năng khiếu kể chuyện, múa rối, CLB Phát triển kỹ năng Tiếng Anh, CLB Phát triển kỹ năng làm việc nhóm, Đọc sách - sáng tác truyện, Đọc sách - viết cảm nhận, Hướng dẫn khéo tay hay làm. Các CLB này nhằm thu hút các bạn độc giả trẻ tuổi tham gia, rèn luyện sự tự tin, năng động, sáng tạo ở các bạn trẻ.

Tham luận tại hội nghị, Thượng tá Trần Hùng Nam - Phó Chủ nhiệm chính trị, Bộ Tư lệnh TP.HCM chia sẻ, tại Bộ Tư lệnh Thành phố, nhiều mô hình sáng tạo được triển khai sâu rộng như “Ngày Sách và Văn hóa đọc”, “Ngày chính trị văn hóa tinh thần gắn với Ngày Pháp luật”, “Đọc sách cùng nhau”, “Góc sinh hoạt văn hóa chính trị tại đại đội, trung đội”… Hơn 18.000 đầu sách các loại được luân chuyển hằng năm, với tỷ lệ sử dụng luôn đạt trên 90%, khẳng định nhu cầu và sự chuyển biến tích cực trong thói quen đọc của cán bộ, chiến sĩ. Bên cạnh đó, các cơ qua, đơn vị đã duy trì nghiêm chế độ đọc báo nghe tin hàng ngày…

Bên cạnh đó, Bộ Tư lệnh TP.HCM thường xuyên quan tâm đầu tư, phát triển hệ thống Tủ sách pháp luật tại các đơn vị từ cấp Đại đội trở lên; trên thao trường huấn luyện những “Hộp báo thao trường” luôn sát cánh cùng cán bộ, chiến sĩ; qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ, chiến sĩ tiếp cận các loại sách, báo sau mỗi ngày học tập, công tác vất vả…

Bước chuyển mình mạnh mẽ trong phát triển văn hóa đọc

Sau 5 năm triển khai, văn hóa đọc tại TP.HCM ghi nhận bước chuyển mạnh mẽ, từ hoạt động tuyên truyền sang thói quen thực tiễn của cộng đồng. Các sự kiện thường niên như: Ngày hội đọc sách, Hội sách khuyến đọc, Tuần lễ học tập suốt đời thu hút hàng chục nghìn người tham gia. Đặc biệt, các cuộc thi Thiếu nhi tuyên truyền, giới thiệu sách, Đại sứ văn hóa đọc… đã lan tỏa sâu rộng, thu hút hàng trăm nghìn học sinh.

Hệ thống thư viện liên tục đổi mới, mở rộng không gian đọc thân thiện như: S.Hub, S.Hub Kids, thu hút hàng ngàn lượt bạn đọc mỗi ngày. Hình thức phục vụ lưu động được đẩy mạnh. Riêng năm 2024, có 7 xe thư viện tổ chức 42 chuyến đến vùng sâu, vùng xa, khu công nghiệp và trường học đặc thù, phục vụ hơn 26.000 lượt người.

Chuyển đổi số trở thành điểm nhấn quan trọng, TP.HCM ghi nhận hơn 21 triệu lượt tra cứu thư viện điện tử, mức hưởng thụ đạt 6,4 cuốn/người/năm. Lượt truy cập trực tuyến tăng trưởng mạnh, từ 3,02 triệu (2021) lên 13,8 triệu chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025. Khoảng 6 triệu trang tài liệu đã được số hóa; hệ thống liên thông Emiclib, thẻ dùng chung, tra cứu QR, thanh toán ví điện tử được triển khai đồng bộ, giúp TP.HCM đạt Giải thưởng Chuyển đổi số 2023.

Tại hội nghị, nhiều đại biểu đã chia sẻ kinh nghiệm, nêu bài học thực tiễn và đóng góp ý kiến cho phương hướng triển khai đề án trong giai đoạn tiếp theo, trong đó đề cập các hạn chế như thói quen đọc chưa bền vững, cơ sở vật chất xuống cấp và chênh lệch tiếp cận giữa các nhóm dân cư.

Phát biểu tại hội nghị, ông Đỗ Phước Trung, Phó Giám đốc Sở Văn hóa & Thể thao TP.HCM nhấn mạnh, giai đoạn 2026-2030, TP.HCM đặt mục tiêu xây dựng hệ sinh thái đọc toàn diện với 5 nhiệm vụ trọng tâm. Thành phố sẽ tập trung kiện toàn mạng lưới điểm đọc; đẩy nhanh số hóa và liên thông dữ liệu; tăng cường hoạt động khuyến đọc trong thanh thiếu nhi; mở rộng xã hội hóa và hợp tác quốc tế; đồng thời thúc đẩy sự phối hợp giữa thư viện, nhà trường và các đoàn thể.

Dịp này, Sở Văn hóa & Thể thao TP. HCM trao Bằng khen của Chủ tịch UBND TP. HCM cho 5 tập thể và 10 cá nhân vì đã có thành tích xuất sắc trong thực hiện Đề án phát triển văn hóa đọc.

Huyền Trang