Đề xuất tạo cơ chế trong Nghị quyết 98 để TP.HCM thu hút nhà đầu tư chiến lược
Chiều 3/12, tại tổ dự án Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, các đại biểu đánh giá cao vai trò của nghị quyết này.
Cần một thể chế phù hợp để "trải thảm đỏ"
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) nhận định, Nghị quyết 98 chính là "đòn bẩy" giúp TP.HCM vượt qua những hệ quả nặng nề của đại dịch COVID-19, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế năm 2024 đầy thách thức và điểm nghẽn. Sau khi Quốc hội bấm nút thông qua Nghị quyết 98, thành phố đã có thêm công cụ, thêm động lực và thể chế để khắc phục hậu quả, phục vụ cho phát triển kinh tế.
Theo đại biểu Trần Hoàng Ngân, TP.HCM sở hữu tiềm năng to lớn với bờ biển dài, thuận lợi để phát triển các khu thương mại tự do, khu nghỉ dưỡng ven biển cũng như các tổ hợp công nghiệp - công nghệ cao. Tuy nhiên, để hiện thực hóa tiềm năng này, thành phố cần một thể chế phù hợp để "trải thảm đỏ" đón các nhà đầu tư chiến lược.
Ông Ngân phân tích, vùng lõi của TP.HCM đóng vai trò là trung tâm về tài chính, thương mại, văn hóa, y tế, giáo dục và khoa học - công nghệ. Đây là những lĩnh vực then chốt cần thu hút dòng vốn lớn. Thế nhưng, Nghị quyết 98 hiện hành mới chỉ khu trú ưu đãi đầu tư vào các lĩnh vực: trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, khu công nghiệp - công nghệ cao và cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.
"Dự thảo cần bổ sung thêm những lĩnh vực trụ cột nêu trên vào danh mục thu hút đầu tư. Đồng thời, tôi đề nghị bổ sung quy định cho phép Hội đồng nhân dân (HĐND) thành phố được quyền quyết định bổ sung danh mục nhà đầu tư chiến lược khi phát sinh thực tế, tránh tình trạng mỗi lần cần bổ sung lại phải trình Quốc hội xin điều chỉnh, gây chậm trễ", đại biểu Ngân nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, vấn đề hạ tầng kết nối cũng được đặt ra cấp thiết. Dù tiềm năng lớn, nhưng nếu không có sự đầu tư đồng bộ vào hạ tầng giao thông kết nối giữa 3 khu vực với đặc khu Côn Đảo, TP.HCM khó có thể phát huy hết thế mạnh. Do đó, TP.HCM rất cần các cơ chế đặc thù để thu hút vốn vào kết cấu hạ tầng.
Góp ý về tiêu chí xác định nhà đầu tư chiến lược, đại biểu Phan Đức Hiếu (Hưng Yên) đề xuất “cơ chế hoàn toàn mới” trong việc xác định nhà đầu tư chiến lược. Theo đó, xem xét những nhà đầu tư chiến lược là những nhà đầu tư lớn, có thể tham khảo qua nhiều bảng xếp hạng các doanh nghiệp, như của Forbes, trong lĩnh vực IT, hạ tầng, năng lượng, xây dựng và lấy trong nhóm 500...
“Phải hiểu nhà đầu tư chiến lược là họ đòi hỏi một cách đối xử hoàn toàn khác với nhà đầu tư khác. TP.HCM, nếu có thể, cần đề xuất thành lập hẳn một cơ quan về giải quyết thủ tục đầu tư. Cơ quan này là đầu mối tiếp nhận hồ sơ để giải quyết thủ tục đầu tư. Nhà đầu tư chỉ làm việc với một cơ quan, nhận kết quả từ chính cơ quan đó”, ông Hiếu nói.
Biến TP.HCM thành "sandbox về thể chế"
Đề cập đến vấn đề tài chính, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho biết trong 34 tỉnh, thành phố, hiện có 6 địa phương có khả năng tự chủ và điều tiết ngân sách về trung ương, trong đó có TP.HCM. Hiện tại, TP.HCM được giữ lại 25% ngân sách.
Đại biểu khẳng định quan điểm: "Thành phố không xin thêm phần điều tiết để lại mà xin cơ chế và thể chế để huy động nguồn lực tốt hơn". Ông bày tỏ sự đồng tình cao với các nội dung Ban soạn thảo đưa vào dự thảo, đặc biệt là các quy định liên quan đến ưu đãi cho nhà đầu tư chiến lược, khai thác nguồn lực đất đai và cơ chế thanh toán cho nhà đầu tư.
Liên quan đến công tác quy hoạch, đại biểu đề xuất bổ sung quy định cho phép hợp nhất hai quy hoạch hiện tại (Quy hoạch TP.HCM và Quy hoạch chung thành phố) thành một quy hoạch duy nhất. Đồng thời, cần phân cấp ủy quyền mạnh mẽ cho UBND thành phố thực hiện việc điều chỉnh, phê duyệt quy hoạch sau khi đã có ý kiến của HĐND thành phố.
Đồng quan điểm về nhu cầu vốn, đại biểu Nguyễn Thị Yến (TP.HCM) nhìn nhận sau khi hợp nhất, TP.HCM đã trở thành một siêu đô thị với "cơn khát" vốn rất lớn. Để giải quyết bài toán này, bà Yến đề nghị ưu tiên tối đa các cơ chế rút gọn thủ tục đầu tư.
"Dự thảo nên quy định quy trình đầu tư ngắn gọn hơn, giúp rút ngắn thời gian thực hiện, qua đó tạo điều kiện thuận lợi nhất để dòng vốn sớm đi vào thực tế phát triển thành phố," đại biểu Yến kiến nghị.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đề nghị biến TP.HCM thành "sandbox về thể chế", nơi được phép thử nghiệm và tạo ra chính sách mới đi trước cả nước. TP.HCM phải là nơi đi trước, tạo ra thể chế, tạo ra chính sách, tạo cách làm mới.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, dự thảo nghị quyết thay vì liệt kê chi tiết, các quy định đặc thù nên tập trung vào việc đưa ra khung nguyên tắc để HĐND Thành phố được quyền chủ động quyết định, đảm bảo TP.HCM thực sự có được quyền tự do hành động trong khuôn khổ giám sát.
Đại biểu Cường cũng đề xuất bổ sung quy định cho phép TP.HCM được vận dụng khoản 2 điều 4 Nghị quyết số 206/2025/QH15 của Quốc hội (về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật), giao cho HĐND thành phố được quyền ban hành các quy chế, cơ chế chính sách giải quyết những mâu thuẫn, vướng mắc, khó khăn của luật pháp hiện hành không phù hợp với TP.HCM và báo cáo việc này với Chính phủ để Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) đánh giá TP.HCM đã chủ động đề xuất nhiều giải pháp gỡ vướng, trong đó có kiến nghị được giữ lại 100% tiền sử dụng đất cho các dự án TOD và tái đầu tư hạ tầng - bước đi phù hợp, tạo cơ chế để thành phố tự tái cấp vốn và bứt phá.
Tuy vậy, ông cho rằng Quỹ phát triển hạ tầng TP.HCM cần cơ chế thông thoáng hơn, đặc biệt là mở rộng phạm vi áp dụng việc giữ lại 100% nguồn thu từ đất đai và cơ cấu lại tài sản công để đầu tư hạ tầng, chống ngập, qua đó giảm phụ thuộc vào Trung ương và tăng tính tự chủ.
Ông đề xuất mạnh dạn giao TP.HCM thử nghiệm các mô hình kinh doanh chưa có tiền lệ, như thí điểm tài chính số tại khu thương mại tự do và các chính sách tài chính mới, nhằm phát huy vai trò đầu tàu và hướng tới xây dựng trung tâm tài chính.
Trước đó, cũng trong chiều 3/12, Phó thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn trình bày tờ trình về dự án Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.
Thẩm tra nội dung cho phép TP.HCM thành lập Khu thương mại tự do (FTZ), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, các cơ quan của Quốc hội nhất trí với việc thành lập FTZ tại TP.HCM. Tuy nhiên để làm rõ hơn cơ sở, căn cứ trình Quốc hội xem xét, quyết định, đề nghị Cơ quan soạn thảo báo cáo rõ thêm một số nội dung như điều kiện bảo đảm việc triển khai xây dựng, vận hành thành công FTZ, đặc biệt là cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, ngân sách thực hiện, tính khả thi, tính kết nối và lợi thế vị trí địa lý khi thực hiện; Dự kiến kết quả đầu ra khi thành lập FTZ, bao gồm tác động đến tăng trưởng kinh tế, ngân sách, xã hội; tính lan tỏa vùng miền...;Tính liên thông, liên kết FTZ của Thành phố với Trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố và các tác động, ảnh hưởng, lợi thế cạnh tranh, môi trường đầu tư với các FTZ tại các địa phương khác; sự phối hợp thống nhất với các FTZ khác như Đà Nẵng, Hải Phòng, không tạo sự chênh lệch cạnh tranh giữa các khu vực trong quốc gia, gây thiệt hại lợi ích quốc gia.
Ngoài ra cần cơ chế quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động tại FTZ để không xảy ra các tiêu cực, trục lợi chính sách; Trách nhiệm trong triển khai thực hiện của các cơ quan, tổ chức liên quan.