Tòa soạn hội tụ: Bước đi tất yếu nhưng không ít thách thức

Sự kiện thu hút sự tham dự của lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam cùng đại diện nhiều cơ quan báo chí khu vực phía Nam, tạo nên diễn đàn rộng mở nhằm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ – xu thế tất yếu của báo chí trong thời đại số.

Đội ngũ lãnh đạo cần trang bị tư duy quản trị hiện đại

Phát biểu khai mạc, nhà báo Trần Trọng Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam phụ trách phía Nam, nhấn mạnh rằng để báo chí phát triển bền vững trong kỷ nguyên hội tụ, đội ngũ lãnh đạo phải được trang bị tư duy quản trị hiện đại, khả năng điều hành linh hoạt và năng lực công nghệ thực tiễn. Theo ông Dũng, hội thảo đóng vai trò như một “bàn tròn chuyên môn” để các cơ quan báo chí chia sẻ mô hình, rút kinh nghiệm và tìm kiếm giải pháp phù hợp với điều kiện cụ thể tại địa phương.

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ và yêu cầu tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, nhiều địa phương đã tiến hành hợp nhất cơ quan báo và đài phát thanh – truyền hình. Việc này giúp thống nhất đầu mối, tối ưu nguồn lực và tạo nền móng cho mô hình tòa soạn hội tụ. Tuy nhiên, quá trình vận hành mô hình này đặt ra nhiều thách thức: tổ chức sản xuất đa nền tảng, ứng dụng công nghệ, quản trị nhân sự và phát triển đội ngũ nhà báo đa kỹ năng.

Đào tạo phóng viên đa năng – nhu cầu cấp thiết

Một trong những nội dung được thảo luận sôi nổi tại hội thảo là mô hình giao ban, điều phối nội dung và tổ chức sản xuất đa nền tảng. Nhà báo Lý Việt Trung, Tổng Biên tập Báo Phụ nữ TP.HCM, chia sẻ kinh nghiệm tổ chức tòa soạn theo hướng tập trung – gọn nhẹ – linh hoạt. Theo bà Trung, cần thành lập trung tâm sản xuất nội dung hội tụ làm đầu mối tiếp nhận đề tài, điều phối nguồn lực và triển khai sản xuất đa nền tảng. Từ một nhóm nội dung có thể cho ra nhiều sản phẩm như bài viết, video, audio, infographic, clip ngắn…, giúp tối ưu hóa nhân lực và nâng cao tốc độ xử lý thông tin.

Cùng với đó, bà Trung nhấn mạnh việc tinh gọn tầng nấc trung gian, trao quyền chủ động cho các nhóm sản xuất và áp dụng quy trình giao ban khoa học, cập nhật theo thời gian thực để tăng hiệu quả điều hành.

Theo Tổng Biên tập Báo Phụ nữ TP.HCM, muốn xây dựng tòa soạn hội tụ hiệu quả thì chiến lược phát triển nguồn nhân lực phải được đặt lên hàng đầu. Do đó, cơ quan đã xây dựng chương trình đào tạo theo ba cấp độ: đào tạo nền tảng cho toàn bộ tòa soạn; đào tạo chuyên sâu cho nhóm sản xuất số; và đào tạo nâng cao thông qua hợp tác với chuyên gia, trường đại học, doanh nghiệp công nghệ.

Phóng viên hiện nay không chỉ cần viết tốt mà còn phải biết quay – dựng video, thiết kế đồ họa cơ bản, livestream, tối ưu SEO/SMO và phân tích dữ liệu công chúng. Đây là những yêu cầu bắt buộc trong môi trường báo chí cạnh tranh và biến động nhanh.

Đề cập tới việc sử dung AI trong báo chí, đại tá – nhà báo Phan Tùng Sơn, Trưởng Ban đại diện Báo Quân đội nhân dân tại TP.HCM, nhấn mạnh rằng dù AI có phát triển mạnh đến đâu, con người vẫn là yếu tố trung tâm của tòa soạn hội tụ. Theo ông, người làm báo hiện đại phải có kỹ năng “đa” – nghĩa là thành thạo nhiều nghiệp vụ; nhưng quan trọng hơn là phải “tinh” – tức là sắc sảo, dày dạn kinh nghiệm, đủ bản lĩnh để tạo ra những sản phẩm báo chí chất lượng cao.

Ông Sơn dẫn chứng hiệu ứng truyền thông ấn tượng từ những góc quay tại các sự kiện lớn của Đài Truyền hình Việt Nam hay các tuyến bài chuyên luận của Báo Quân đội nhân dân. Những sản phẩm này chỉ có thể được tạo ra bởi đội ngũ nhà báo tinh hoa, am hiểu sâu một lĩnh vực. Nếu thiếu nhân lực chuyên gia, báo chí khó tạo dấu ấn và duy trì thương hiệu trong môi trường cạnh tranh đa nền tảng.

Luật Báo chí 2025 – cơ hội và thách thức mới

Nhà báo Phạm Tùng Lâm, Trưởng đại diện Báo Hà Nội mới tại TP.HCM, đưa ra một góc nhìn quan trọng từ dự thảo Luật Báo chí 2025. Theo ông Lâm, dự thảo luật mới mở ra nhiều không gian phát triển khi cho phép cơ quan báo chí có nhiều loại hình, nhiều ấn phẩm và được chủ động sản xuất nội dung riêng cho mạng xã hội. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về chất lượng nguồn nhân lực.

Ông Lâm lưu ý rằng mô hình đào tạo phóng viên “2 trong 1”, “3 trong 1” hay “All in One” chỉ phù hợp với sản phẩm phổ thông và không thể thay thế vai trò của đội ngũ chuyên gia. Đặc biệt trong bối cảnh tin tức đến từ nhiều nguồn, tòa soạn cần có đội ngũ biên tập viên, thư ký tòa soạn dày dạn kinh nghiệm tại Super Desk – nơi quyết định chất lượng sản phẩm. Việc sáp nhập và tinh giản biên chế thời gian qua đã khiến nguồn lực này bị hụt, ảnh hưởng đến chất lượng báo chí.

“Thế mạnh cốt lõi của cơ quan báo chí vẫn phải là năng lực sản xuất nội dung chuyên nghiệp. Tòa soạn hội tụ, với khả năng tổ chức – chế biến – xuất bản đa nền tảng, chính là yếu tố quyết định vị thế, sức cạnh tranh và năng lực tự chủ tài chính của mỗi cơ quan báo chí” - Nhà báo Phạm Tùng Lâm chia sẻ.

Hướng đến mô hình tòa soạn hiện đại, chuyên nghiệp

Từ các ý kiến thảo luận, hội thảo thống nhất nhiều định hướng quan trọng cho công tác quản trị tòa soạn hội tụ trong thời gian tới, gồm:

• Chuẩn hóa quy trình sản xuất nội dung đa nền tảng;
• Đổi mới phương thức giao ban và phân công nhiệm vụ;
• Đẩy mạnh đào tạo kỹ năng số, ứng dụng AI và phân tích dữ liệu;
• Xây dựng đội ngũ phóng viên vừa “đa năng” vừa “tinh chuyên môn”;
• Lấy dữ liệu và công nghệ làm nền tảng điều hành tòa soạn.

Hội thảo góp phần củng cố nhận thức về yêu cầu đổi mới trong quản trị báo chí, đồng thời là cơ sở quan trọng để các cơ quan báo chí tăng tốc chuyển đổi số, nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng nhanh hơn trong kỷ nguyên truyền thông đa nền tảng.

Như Ý