Bệnh viện Quân y 175 Cấp cứu xử trí tràn khí - tràn máu màng phổi ngay tại đảo Trường Sa

Ca cấp cứu đặc biệt vừa diễn ra tại quần đảo Trường Sa, tiếp nối năng lực ứng cứu đường không của Bệnh viện Quân y 175 (BVQY175), từng thực hiện thành công cấp cứu thành công nhiều ca đa chấn thương phức tạp.

Lần này, êkíp phẫu thuật của BVQY175 tiếp tục khẳng định bản lĩnh, khi bay ra đảo xa, phẫu thuật mở ngực cấp cứu xử lý tràn khí - tràn máu màng phổi, đảm bảo bệnh nhân đủ điều kiện vận chuyển bằng trực thăng về đất liền an toàn.

Khoảng 14h ngày 8/11/2025, anh Huỳnh Ngọc Kh (sinh năm 1990, quê xã Tam Hải, Đà Nẵng) trong lúc lặn sâu khoảng 11m tại khu vực quần đảo Trường Sa bất ngờ xuất hiện đau ngực trái, khó thở dữ dội. Bệnh nhân được đưa vào bệnh xá đảo Trường Sa Lớn lúc 0h45 ngày 9/11 trong tình trạng tỉnh, mạch nhanh, huyết áp tụt. Kết quả chụp X-quang cho thấy tràn dịch, tràn khí khoang màng phổi trái lượng nhiều.

Sau khi phẫu thuật dẫn lưu màng phổi, lượng dịch đỏ ra tới 1.400 ml, bệnh nhân bắt đầu có dấu hiệu sốc mất máu, tụt huyết áp, nguy cơ tử vong cao. Ngay lập tức, hệ thống Telemedicine được kích hoạt kết nối bệnh xá với BVQY175, mở ra hành trình cấp cứu hàng không đặc biệt xuyên biển.

Telemedicine - Cầu nối sinh tử giữa đảo và đất liền

Ngay lập tức, hệ thống Telemedicine kết nối bệnh xá với BVQY175 được kích hoạt. Dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia từ đất liền, đội ngũ y bác sĩ trên đảo hồi sức tích cực, truyền dịch, sử dụng thuốc vận mạch, đồng thời huy động nguồn máu tại chỗ để cứu bệnh nhân.

Trong đêm, cán bộ, Trung tâm y tế Trường Sa đã thực hiện lấy máu trực tiếp từ các chiến sĩ tự nguyện trên đảo, thu được tổng cộng 1.750 ml máu toàn phần, truyền ngay cho bệnh nhân. Lượng máu quý giá này đã duy trì tuần hoàn và cứu bệnh nhân qua giai đoạn sốc, giúp kéo dài thời gian “vàng” trước khi kíp cấp cứu đường không đến nơi.

7 giờ sáng 9/11, sau hội chẩn trực tuyến, các bác sĩ BVQY175 kết luận: bệnh nhân sốc mất máu do tràn máu - tràn khí màng phổi trái, nghi tổn thương nhu mô phổi do thay đổi áp lực khi lặn sâu. Tình trạng tiên lượng rất nặng, cần vận chuyển bằng đường không khẩn cấp.

Ngay sau đó, Ban Giám đốc BVQY175 quyết định cử tổ phẫu thuật - gây mê hồi sức phối hợp tổ cấp cứu đường không do Trung tá, BS Phạm Trường Thanh làm tổ trưởng, Thiếu tá, BS Nguyễn Việt Cường (Khoa Phẫu thuật lồng ngực) làm tổ phó, phẫu thuật viên chính cùng 6 bác sĩ Khoa Hồi sức tích cực chống độc, Khoa Gây mê hồi sức, Phẫu thuật lồng ngực.

Khoảng 14h, trực thăng EC225 số hiệu VN-8622 của Binh đoàn 18 cất cánh từ Tân Sơn Nhất, mang theo dụng cụ mổ phổi, stapler, vật tư gây mê hồi sức, sẵn sàng xử trí tại chỗ.

Thiếu tá, BS Nguyễn Việt Cường - Khoa Phẫu thuật lồng ngực chia sẻ: “Khó khăn lớn nhất là ngoài đảo trang thiết bị không có đầy đủ, nên chúng tôi phải mang toàn bộ dụng cụ phẫu thuật mở, cắt phổi, stapler và vật tư kèm theo ra ngoài đảo, vận chuyển nhiều kiện hàng. Chúng tôi xác định là ra đảo là phải phẫu thuật mở tại chỗ, vì nếu không, bệnh nhân không thể đảm bảo vận chuyển về đất liền được”.

Cuộc chiến với “tử thần” giữa đảo xa

17h45 phút, trực thăng VN-8622 tiếp cận đặc khu Trường Sa. Tại đây, các bác sĩ nhận thấy tổng lượng máu dẫn lưu màng phổi đã lên tới 3.100 ml, bệnh nhân suy kiệt nhanh, mạch yếu dần. Không thể chờ thêm, ca phẫu thuật mở ngực khẩn cấp được tiến hành ngay tại phòng mổ dã chiến của đảo, bắt đầu lúc 20 giờ.

Trung tá, BS Phạm Trường Thanh, kíp trưởng Tổ cấp cứu đường không, cho biết: “Khó khăn lớn nhất là đảm bảo an toàn gây mê và hồi sức cho bệnh nhân trong điều kiện thiếu thốn. Chúng tôi phải thực hiện hàng loạt kỹ thuật hồi sức nâng cao như đặt catheter tĩnh mạch trung tâm, theo dõi huyết áp động mạch xâm lấn, duy trì thông khí một phổi để phẫu thuật viên có thể phẫu thuật mở ngực, thám sát phổi, quan sát và xác định chính xác vị trí chảy máu.”

Khi mở ngực, ê-kíp phát hiện máu chảy từ nhánh động mạch dây chằng đỉnh phổi phải, kèm theo nhiều kén khí đã vỡ. Trong khoang màng phổi có khoảng 500 ml máu đông, tổng lượng máu mất ước tính khoảng 3,6 lít.

Bệnh nhân có nhiều kén khí trong nhu mô phổi, điều này lý giải vì sao khi lặn sâu tới 11 mét, các kén khí bị vỡ do thay đổi áp lực, gây ra tràn khí và tràn máu màng phổi.

Sau gần hai giờ phẫu thuật liên tục, cùng với sự hội chẩn trực tuyến qua hệ thống Telemedicine từ đất liền, ê-kíp đã khống chế được chảy máu, cắt bỏ kén khí, bằng kỹ thuật khâu - cắt phổi vốn chỉ thực hiện ở tuyến bệnh viện trung ương.

Trong suốt ca mổ, các chuyên gia đầu ngành của BVQY175 giám sát trực tiếp qua Telemedicine, hướng dẫn từng thao tác: xác định nguồn chảy máu, tư vấn cầm máu, đánh giá gây mê – hồi sức và tiêu chí an toàn vận chuyển. Dù cách nhau hơn 400 km biển trời, mọi chỉ đạo chuyên môn được thực hiện tức thời, chính xác.

21h45, ca mổ hoàn tất, bệnh nhân được dẫn lưu khoang màng phổi, sinh hiệu ổn định, sẵn sàng vận chuyển khẩn cấp về BVQY175 để tiếp tục điều trị chuyên sâu.

Ca cấp cứu đặc biệt về đất liền an toàn

23h cùng ngày, trực thăng cất cánh đưa bệnh nhân trở về đất liền. Trong suốt chuyến bay đêm kéo dài hơn ba giờ, 2 bác sĩ đứng bên cạnh bệnh nhân, liên tục theo dõi chỉ số sinh tồn, truyền dịch, thở oxy, bảo đảm an toàn tối đa.

Trong quá trình vận chuyển đường không, nguy cơ tràn khí – tràn máu màng phổi có thể tiếp diễn, do thay đổi áp suất khi máy bay lên cao. Nếu không kiểm soát tốt, lượng khí và máu có thể tiếp tục tăng, gây chèn ép phổi và tim.

“Nhờ kinh nghiệm qua nhiều lần vận chuyển bệnh nhân trong điều kiện đặc biệt nguy hiểm, chúng tôi duy trì thở máy, chống sốc, an thần liên tục suốt hành trình. Mọi thông số sinh tồn được theo dõi chặt chẽ từng phút, đảm bảo bàn giao bệnh nhân an toàn tại BVQY175 lúc 1h45 sáng 10/11, để tiếp tục điều trị chuyên sâu.” - Trung tá Nguyễn Trường Thanh chia sẻ thêm.

Đại tá Phan Đình Mừng, Phó Giám đốc BVQY175, nhận định: “Đây là một ca đặc biệt so với các ca được vận chuyển cấp cứu đường không. Điểm đặc biệt đầu tiên là về mặt bệnh lý: bệnh nhân lặn sâu 11 mét, vỡ kén khí ở đỉnh phổi trái, gây xẹp phổi, đứt mạch máu ở đỉnh phổi dẫn đến chảy máu nhiều, sốc chấn thương.

Điểm thứ hai là có sự chuẩn bị rất tốt của hệ thống cấp cứu đường không và chỉ huy lãnh đạo BVQY175. Ca này là đại phẫu đầu tiên mở khoang lồng ngực ngay tại Bệnh xá đảo Trường Sa, đòi hỏi chuẩn bị về truyền máu, gây mê, phẫu thuật viên, hồi sức trong điều kiện xa đất liền, thiếu thốn trang thiết bị.

Việc quyết định đưa tổ cấp cứu đường không và phẫu thuật gây mê hồi sức ra đảo là quyết định rất khó khăn, nhưng cần thiết. Nhờ hệ thống telemedicine, các chuyên gia ở đất liền đã giám sát, chỉ đạo trực tiếp, giúp kiểm soát tình trạng bệnh nhân và đảm bảo an toàn tuyệt đối khi vận chuyển về bờ.”

Đại tá Phan Đình Mừng nhấn mạnh thêm: “Ca cấp cứu này là một tình huống đặc biệt trong số 82 ca vận chuyển khẩn cấp bằng trực thăng mà chúng tôi đã thực hiện. Thành công này mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, củng cố niềm tin của bộ đội và ngư dân nơi Trường Sa vào sự phối hợp quân - dân y, giúp họ yên tâm bám biển, bám ngư trường, góp phần giữ vững chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.”

An Hương