Thiết kế chip bán dẫn là lĩnh vực giàu tiềm năng

Sáng 30/10, Ban Quản lý Khu công nghệ cao TP.HCM (SHTP) tổ chức Hội thảo quốc tế và triển lãm sản phẩm, nguyên vật liệu ngành vi mạch bán dẫn và ngày hội tuyển dụng 2025.

Việt Nam cần khoảng 40.000 kỹ sư thiết kế chip

Theo TS Lê Quân - Giảng viên Cao cấp Ngành Kỹ thuật, Trường Đại học Fulbright Việt Nam, thiết kế chip là lĩnh vực hấp dẫn nhất của ngành bán dẫn, với tỷ lệ giá trị và lợi nhuận cao. Vì vậy, việc mở rộng và thúc đẩy mảng thiết kế chip được xem là hướng đi cần thiết và có tiềm năng lớn cho Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Ngành thiết kế chip ở Việt Nam có nguồn gốc từ các nhóm kỹ sư từng làm việc tại Thung lũng Silicon (Silicon Valley), khi họ nhận thấy tiềm năng nhân lực trong nước và bắt đầu đưa các dự án outsource về Việt Nam, đào tạo nhân sự trong nước để cùng tham gia.

Nhờ đó, năng lực thiết kế chip của Việt Nam đã được nâng dần lên, với nhiều kỹ sư có thể đảm nhiệm các dự án chip ở mức trung bình đến khá. Một số công ty FDI thậm chí đã để đội ngũ kỹ sư Việt Nam tự thiết kế những con chip phức tạp.

Tuy nhiên, để có một doanh nghiệp thuần Việt đủ năng lực thiết kế chip cạnh tranh quốc tế vẫn là bài toán khó. Phần lớn kỹ sư Việt Nam hiện vẫn đang làm thiết kế ở mức thấp, chủ yếu là các công việc outsource, đóng góp giá trị chưa cao.

Vì vậy, Việt Nam cần phát triển các sản phẩm điện tử nội địa để tạo đầu ra cho các công ty thiết kế trong nước. "Một startup làm chip muốn ra thị trường quốc tế trước hết phải chứng minh thành công tại thị trường nội địa, điều này đòi hỏi chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ phía Nhà nước", TS Quân chia sẻ.

Theo đó, nhà nước sẽ điều phối, tạo hành lang chính sách và hỗ trợ tài chính để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt có nguồn lực tài chính để tự thiết kế, thử nghiệm và chứng minh năng lực của mình. Từ đó đưa Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu bằng lao động rẻ, mà bằng trí tuệ và năng lực thiết kế – lĩnh vực mang giá trị cao nhất trong ngành bán dẫn.

TS Lê Quân cũng cho biết dù đi sau nhưng Việt Nam có lợi thế về vị trí địa lý, có khả năng tiếp cận nguồn năng lượng sạch, chi phí nhân công thấp và khả năng thích ứng cao.

Ngoài ra, Qualcomm – một trong những tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới cũng đã bắt đầu mở trung tâm thiết kế ở Việt Nam, cho thấy niềm tin vào năng lực của kỹ sư Việt trong các dự án phức tạp.

Đài Loan (TQ), Hàn Quốc cũng đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực trong ngành bán dẫn. Đây sẽ là cơ hội cho nguồn nhân lực bán dẫn tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, hướng thiết kế tiềm năng trong tương lai sẽ tập trung vào AI chip và Power IC, nhờ sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo. Đây là cơ hội để Việt Nam mở rộng quy mô nhân lực thiết kế.

Do đó, ông đề xuất thay vì như chiến lược cũ (khoảng 15.000 kỹ sư thiết kế và 35.000 kỹ sư đóng gói), Việt Nam cần khoảng 10.000 kỹ sư đóng gói và khoảng 40.000 kỹ sư thiết kế, năm 2030.

4 nhiệm vụ trọng tâm cho ngành bán dẫn

Phát biểu tại hội nghị, ông Võ Minh Thành - Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM, cho biết Thành phố đang đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình triển khai chương trình phát triển công nghệ cao và đổi mới sáng tạo, về chuỗi cung ứng, nguồn nhân lực và năng lượng.

Trong đó, việc tìm kiếm và phát triển chuỗi cung ứng nội địa để tham gia vào mạng lưới sản xuất của các tập đoàn lớn vẫn còn hạn chế; nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng được nhu cầu doanh nghiệp; và vấn đề năng lượng xanh cho các khu công nghiệp, trung tâm dữ liệu vẫn là bài toán cần lời giải lâu dài.

Để giải quyết các vấn đề này, ông Thành cho biết trong chương trình tới, Thành phố sẽ tập trung vào bốn nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Trước hết là đào tạo và nâng cao chất lượng nhân lực. Thành phố hướng đến mở rộng các chuyên ngành đào tạo chuyên sâu, đồng thời thúc đẩy mô hình "ba nhà" – nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp – cùng phối hợp trong đào tạo và nghiên cứu ứng dụng.

Thành phố cũng đang hoàn thiện chính sách thu hút nhân tài, không chỉ dành cho chuyên gia mà cả đội ngũ kỹ sư, lao động kỹ thuật trong khu công nghệ cao.

Song song đó là việc hình thành hệ sinh thái hành chính thuận lợi, thu hút nhà đầu tư chiến lược, phát triển doanh nghiệp trong nước và thúc đẩy hợp tác công nghệ quốc tế.

Về hạ tầng, thành phố ưu tiên nguồn lực cho đổi mới công nghệ, phát triển các trung tâm khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, đặc biệt tại khu công nghệ cao và khu đô thị sáng tạo phía Đông. Ngoài ra, kế hoạch mở rộng hợp tác vùng với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) đang được nghiên cứu nhằm hình thành mạng lưới đổi mới sáng tạo liên kết khu vực.

Cuối cùng, cải cách hành chính được xem là yếu tố then chốt trong thu hút đầu tư. Theo ông Thành, nhiều doanh nghiệp không chỉ quan tâm đến ưu đãi thuế mà chú trọng hơn vào tốc độ và sự minh bạch trong thủ tục đầu tư.

Vì vậy, thành phố sẽ thành lập tổ công tác chuyên trách để tháo gỡ khó khăn cho nhà đầu tư, đảm bảo quy trình nhanh gọn và hiệu quả, tạo môi trường cạnh tranh và hấp dẫn hơn cho các dự án chiến lược trong thời gian tới.

"Phát triển công nghiệp bán dẫn là một chặng đường dài. Chiến lược của Thành phố là một chiến lược toàn diện, không chỉ nhìn vào các công đoạn cuối mà tập trung xây dựng từ gốc rễ: từ vật liệu, R&D, nhân lực cho đến việc tạo ra các sản phẩm cuối cùng có giá trị cao", ông Thành chia sẻ.

Cũng tại hội nghị, PGS.TS Lê Quốc Cường - Phó Trưởng ban, Ban Quản lý Khu Công nghệ cao TP.HCM, cho biết theo chiến lược phát triển ngành công nghệ vi mạch bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050 của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam sẽ trở thành trung tâm nhân lực bán dẫn của khu vực châu Á - Thái Bình Dương, xây dựng chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ thiết kế, vật liệu, sản xuất đến đóng gói và kiểm thử.

Đến năm 2030, hình thành ít nhất 10 nhà máy sản xuất chip, 10 cơ sở đóng gói, kiểm thử và 100 doanh nghiệp thiết kế vi mạch. Năm 2050, đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia có năng lực nghiên cứu, đổi mới sáng tạo bán dẫn hàng đầu khu vực.

"Chiến lược này khẳng định phát triển sản phẩm, nguyên vật liệu và nguồn nhân lực chất lượng cao là ba trụ cột song hành để Việt Nam bước vào chuỗi giá trị toàn cầu", ông Cường chia sẻ.

Ngọc Duy