Tăng tốc chuyển đổi số trong các ngành cơ sở hạ tầng: Tiên phong kiến tạo đô thị số
Quá trình chuyển đổi số ở TP.HCM đã tăng tốc mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực, từ ngân hàng, quản lý dân cư, vận tải hàng hóa. Chuyển đổi số, cùng với ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), sẽ là động lực thúc đẩy sự phát triển vượt bậc của TP.HCM trong những năm tới.
Hạ tầng số mang tính quyết định
Trong nhiều năm qua, Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) - nơi tôi đang công tác - đã chủ động xây dựng hệ thống dữ liệu cấp nước, giúp điều phối nguồn nước tiêu thụ tại các khu vực dân cư và nhà máy theo từng thời điểm.
Hệ thống quản lý số hóa toàn diện, giám sát từ xa theo thời gian thực đã góp phần giảm tỷ lệ thất thoát nước xuống mức thấp chưa từng có. Sau vài năm triển khai, chuyển đổi số tại SAWACO đã mang lại “quả ngọt” rõ rệt.
Tại công ty, AI đã được ứng dụng trong dịch vụ chăm sóc khách hàng, giúp xử lý chính xác và nhanh chóng hơn các vấn đề phát sinh. AI trở thành một phần quan trọng trong hoạt động phục vụ người dân. Đồng thời, chúng tôi thường xuyên tổ chức các khóa đào tạo, cập nhật kiến thức về chuyển đổi số và AI, gắn trực tiếp vào công việc hằng ngày, nâng cao hiệu quả sản xuất và cấp nước cho toàn thành phố.
Từ góc độ một nhà quản lý trong lĩnh vực hạ tầng, tôi tin rằng chuyển đổi số và AI sẽ giúp TP.HCM phát triển mạnh mẽ, đặc biệt ở các doanh nghiệp dịch vụ công như chúng tôi, nơi thành tích không chỉ thể hiện bằng con số mà còn ở hiệu quả phục vụ đời sống người dân và hỗ trợ sự phát triển của doanh nghiệp khác.
Tuy nhiên, để làm được điều đó, thành phố cần những “cú huých” quyết liệt trong các mảng trọng yếu. Quản trị đô thị (dữ liệu giao thông, cảnh báo ngập lụt, quản lý xây dựng), y tế, giáo dục, dịch vụ công trực tuyến, các ngành điện, nước… chính là “xương sống” của tiến trình kiến tạo đô thị số.
Về mặt thể hiện và tinh thần, Nhà nước cần cho doanh nghiệp và người dân thấy những “tín hiệu” rõ rệt của chuyển đổi số đến từ phía quản lý. Đó là việc đăng ký doanh nghiệp, khai thuế, các thủ tục giấy tờ hành chính được số hóa, đơn giản và thông suốt.
Chuyển đổi số nghĩa là tạo ra môi trường giao tiếp hiệu quả giữa Nhà nước – doanh nghiệp – người dân: nhanh chóng, minh bạch, giảm chi phí thời gian. Khi cơ quan quản lý làm tốt, đó sẽ là “tấm gương” khuyến khích doanh nghiệp nỗ lực hơn trong chính quá trình chuyển đổi số của mình.
Cụ thể hóa thông điệp “chuyển đổi số”
Thông điệp “chuyển đổi số” hiện nay lan tỏa khá tích cực trong xã hội. Tuy nhiên, nhiều người dân vẫn chưa rõ chuyển đổi số mang lại lợi ích cụ thể gì cho đời sống, thu nhập, gia đình mình.
Vì vậy, việc cụ thể hóa thông điệp này với từng nhóm đối tượng là vô cùng quan trọng. Nếu triển khai thiếu hợp lý, dễ gây phản ứng ngược. Bài học trong ngành giáo dục trước đây là ví dụ: khi số hóa hồ sơ học sinh được áp dụng nhưng lại khiến giáo viên phải làm thêm nhiều giờ nhập liệu, tạo cảm giác gánh nặng thay vì thuận lợi.
Ngược lại, khi chuyển đổi số mang đến tiện ích thiết thực, người dân sẽ tích cực tham gia. Chẳng hạn:
• Đèn tín hiệu giao thông thông minh giảm kẹt xe tại các nút thắt.
• Camera phạt nguội xử phạt đúng người, đúng lỗi, đồng thời có cơ chế xử lý nhanh khi có khiếu nại chính đáng.
• Hồ sơ bệnh án điện tử giúp bệnh nhân khám chữa bệnh thuận tiện, không lo thất lạc giấy tờ.
• Số hóa quản lý hành chính giảm thiểu chi phí xã hội và thời gian chờ đợi.
Khi người dân được trải nghiệm lợi ích, niềm tin với chuyển đổi số sẽ ngày càng gia tăng.
Chuyển đổi số không thể tách rời yếu tố con người. Mọi cơ quan, doanh nghiệp đều mong muốn giảm bớt giấy tờ, đơn giản hóa quản lý, truy xuất dữ liệu nhanh, chính xác và bảo mật.
Do đó, thành phố cần xây dựng chương trình đào tạo và hỗ trợ cụ thể cho từng ngành. Ngành giáo dục cần lộ trình số hóa phù hợp với giáo viên và học sinh; ngành y tế cần chuẩn hóa bệnh án điện tử; doanh nghiệp cần công cụ quản trị số an toàn, tiện dụng. Chính sách chuyển đổi số phải sát thực tế, tránh chung chung hoặc mang tính khẩu hiệu.
Tiên phong về trí tuệ nhân tạo (AI)
AI đang trở thành “người bạn đồng hành” không thể thiếu. Tại Việt Nam, cộng đồng kỹ sư và người dùng đang tìm cách áp dụng AI vào học tập, thiết kế, quản trị nội dung, quy trình làm việc…
AI giúp nâng cao năng suất, giảm các thao tác thủ công lặp lại, tiết kiệm thời gian, gia tăng sáng tạo. Trong bối cảnh phát triển bùng nổ, TP.HCM có thể tiên phong bằng cách:
• Tổ chức Ngày hội AI, nơi người dân và doanh nghiệp cùng trải nghiệm ứng dụng.
• Mở Hội chợ công nghệ AI, khuyến khích start-up giới thiệu sáng kiến.
• Triển khai hội thảo chuyên ngành, phổ cập kỹ năng AI trong lao động và quản lý.
Sự khuyến khích đúng hướng sẽ góp phần hình thành thế hệ “công dân số mới”: có tri thức, biết ứng dụng công cụ số trong công việc, tạo ra sáng kiến giải quyết bài toán lớn của đô thị như kẹt xe, ngập nước, ô nhiễm.