TP.HCM: Chính quyền hai cấp kiến tạo không gian thực hiện khát vọng đổi mới

Không chỉ là tinh gọn bộ máy

Trải qua nhiệm kỳ 2020-2025 đầy thử thách, TP.HCM đã khẳng định bản lĩnh của một đô thị tiên phong, năng động và sáng tạo. Song song với phát triển kinh tế, cải thiện đời sống nhân dân, Thành phố luôn đi đầu trong việc tìm kiếm những mô hình quản trị phù hợp với thực tiễn. Cơ chế đặc thù và mô hình chính quyền đô thị được thí điểm những năm qua đã cho thấy hiệu quả rõ rệt: bộ máy được tinh gọn hơn, quyền hạn quản lý linh hoạt hơn, và các quyết sách được thực thi nhanh chóng, sát với thực tiễn hơn.

Tuy nhiên, muốn phát triển nhanh, bền vững, TP.HCM cần một mô hình chính quyền mạnh, hiện đại, có khả năng thích ứng với quy mô dân số, tốc độ đô thị hóa và trình độ phát triển của siêu đô thị tương lai. Chính vì vậy, việc thực hiện chính quyền hai cấp được xem là yêu cầu tất yếu, là giải pháp căn cơ để đổi mới quản trị, nâng cao hiệu lực, hiệu quả điều hành.

Mô hình này, theo tinh thần của dự thảo Báo cáo chính trị Đại hộ đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 không đơn thuần là tinh gọn bộ máy hành chính. Cốt lõi của chính quyền hai cấp là trao quyền mạnh hơn cho cơ sở, gắn với trách nhiệm giải trình rõ ràng và cơ chế kiểm soát minh bạch. Khi chính quyền cấp quận, thành phố trực thuộc được tăng thẩm quyền trong quản lý đầu tư công, quy hoạch, hạ tầng, dịch vụ công…, người dân sẽ được phục vụ nhanh hơn, sát nhu cầu thực tế hơn. Còn chính quyền TP.HCM tập trung vào hoạch định chiến lược, điều phối vùng, dẫn dắt phát triển, thực thi vai trò trung tâm kinh tế – tài chính – khoa học công nghệ của cả nước.

Chính quyền hai cấp cũng là tiền đề để TP.HCM triển khai hiệu quả các mục tiêu chuyển đổi số, xây dựng chính quyền điện tử, tiến tới chính quyền số. Một mô hình quản trị hiện đại, gọn nhẹ, vận hành trên nền tảng dữ liệu số sẽ giúp Thành phố tiết kiệm nguồn lực, minh bạch quy trình và phục vụ người dân, doanh nghiệp nhanh chóng, hiệu quả hơn. Đây chính là điều kiện quan trọng để xây dựng đô thị thông minh – nền móng cho siêu đô thị trong tương lai.

Cần cơ chế đặc thù tương xứng tầm vóc

Trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh toàn cầu, mô hình chính quyền hai cấp không chỉ giúp TP.HCM vận hành hiệu quả hơn mà còn tạo ra không gian thể chế linh hoạt để tận dụng mọi cơ hội phát triển. Thành phố cần một cơ chế hành chính đặc thù để tương xứng với quy mô và tầm vóc của mình. Dự thảo Báo cáo chính trị nhấn mạnh, việc hoàn thiện mô hình chính quyền đô thị là “bước đột phá thể chế” - một trong những điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa khát vọng trở thành trung tâm hàng đầu Đông Nam Á.

Bên cạnh đó, chính quyền hai cấp còn giúp phát huy vai trò của người dân trong quản trị đô thị. Khi bộ máy được tinh gọn, việc tiếp cận chính quyền của người dân trở nên gần gũi, minh bạch hơn. Những phản hồi, kiến nghị được xử lý nhanh hơn, qua đó củng cố niềm tin và gắn kết giữa chính quyền và nhân dân. Mô hình này đặt người dân ở vị trí trung tâm đúng như tinh thần được nêu trong Dự thảo: “Mọi chính sách, chủ trương đều hướng đến phục vụ nhân dân, vì hạnh phúc và chất lượng sống của nhân dân.”

Việc tổ chức lại chính quyền đô thị cũng mở đường cho sự đột phá về không gian phát triển. Khi các cơ quan hành chính được tinh giản, Thành phố có điều kiện tập trung nguồn lực cho quy hoạch, hạ tầng, chuyển đổi số và các ngành mũi nhọn như khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, dịch vụ chất lượng cao. Chính quyền hai cấp giúp tăng cường năng lực điều phối giữa TP.HCM và các địa phương lân cận, đặc biệt là Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu tạo thành không gian kinh tế thống nhất, liên kết chặt chẽ trong phát triển vùng.

Mô hình này còn giúp Thành phố nâng cao tính chủ động, giảm tầng nấc trung gian, rút ngắn quá trình ra quyết định. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh đô thị hiện đại cần phản ứng nhanh trước biến động kinh tế, xã hội, môi trường. Một chính quyền linh hoạt, sáng tạo, “dám nghĩ – dám làm – dám chịu trách nhiệm” chính là nền tảng của bản lĩnh tiên phong mà TP.HCM đã và đang thể hiện suốt nhiều thập kỷ qua.

Đổi mới để phát triển

Không thể phủ nhận, việc chuyển đổi sang mô hình hai cấp đặt ra không ít thách thức: yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ cán bộ, xây dựng khung pháp lý phù hợp, điều chỉnh cơ chế phân cấp - phân quyền, đảm bảo cân bằng giữa tự chủ và kiểm soát. Nhưng với quyết tâm chính trị cao, cùng kinh nghiệm đã tích lũy qua thời gian thí điểm, TP.HCM có đủ điều kiện để triển khai thành công.

Thành công của mô hình chính quyền hai cấp sẽ không chỉ tạo chuyển biến trong bộ máy hành chính, mà còn lan tỏa tinh thần đổi mới trong toàn hệ thống chính trị. Đây là minh chứng cụ thể cho việc dám thay đổi để phát triển, dám tiên phong vì lợi ích chung, tinh thần xuyên suốt trong Dự thảo Báo cáo chính trị: Phát huy truyền thống năng động, sáng tạo, nghĩa tình, khát vọng vươn lên; tận dụng mọi cơ hội, huy động mọi nguồn lực để phát triển nhanh, bền vững.

Trong tầm nhìn đến năm 2030, khi Việt Nam hướng tới trở thành quốc gia phát triển, TP.HCM đặt mục tiêu trở thành siêu đô thị thông minh, đáng sống, trung tâm kinh tế – tài chính – khoa học – công nghệ của Đông Nam Á. Để đạt được điều đó, bên cạnh nguồn lực kinh tế và khoa học, thì mô hình chính quyền hai cấp sẽ đóng vai trò hết sức quan trọng.

Một bộ máy gọn nhẹ, năng động, hiệu quả; một hệ thống quản trị minh bạch, hiện đại; một chính quyền vì dân, phục vụ dân đó chính là nền tảng để TP.HCM biến khát vọng siêu đô thị thành hiện thực, khẳng định vị thế tiên phong, bản lĩnh trong kỷ nguyên mới.

Minh Quang