Nữ Phó Giáo sư Việt lọt top ảnh hưởng nhất thế giới, tiên phong nghiên cứu y sinh
PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp, giảng viên cao cấp Trường Đại học Quy Nhơn, vừa được Đại học Stanford (Hoa Kỳ) vinh danh trong danh sách 2% nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới năm 2025.
Đại học Stanford (Hoa Kỳ) vừa công bố bảng xếp hạng những nhà khoa học có tầm ảnh hưởng nhất thế giới năm 2025, trong đó có PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp, Giảng viên cao cấp Trường Đại học Quy Nhơn.
Bảng xếp hạng dựa trên dữ liệu từ cơ sở Scopus, ghi nhận 236.314 nhà khoa học nằm trong nhóm 2% có ảnh hưởng lớn nhất toàn cầu. Việt Nam có 205 nhà khoa học được vinh danh, tăng 25,8% so với năm 2024 – con số cao nhất từ trước đến nay.
Không chỉ được ghi danh trong bảng xếp hạng quốc tế, PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp còn nằm trong top 3 ứng viên xuất sắc nhất trong tổng số 244 ứng viên đạt tiêu chuẩn giáo sư năm 2025. Bà đồng thời đạt chuẩn cho cả ba vị trí ứng tuyển thuộc các chuyên ngành: Sinh lý học (Physiologie), Hóa sinh và sinh học phân tử (Biochimie et biologie moléculaire), và Sinh học cơ thể (Biologie des organismes).
Để đạt được danh hiệu giáo sư tại Pháp - quốc gia có nền giáo dục hàng đầu thế giới, các ứng viên phải đáp ứng hàng loạt tiêu chí khắt khe như: sở hữu học vị Tiến sĩ Khoa học (Habilitation à diriger des recherches - HDR), chủ nhiệm đề tài nghiên cứu, có nhiều công bố quốc tế uy tín, xuất bản sách chuyên khảo, có kinh nghiệm giảng dạy và hướng dẫn nghiên cứu sinh...
Thành công của PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp không chỉ là niềm tự hào cá nhân mà còn là minh chứng cho năng lực nghiên cứu khoa học của đội ngũ trí thức Việt Nam. Việc bà lọt vào danh sách các nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới, đồng thời đạt chuẩn giáo sư tại Pháp, cho thấy chất lượng nghiên cứu tại các trường đại học Việt Nam đang từng bước tiệm cận chuẩn quốc tế.
Hiện bà giữ vai trò Giám đốc Chương trình đào tạo thạc sĩ ngành Sinh học thực nghiệm tại Trường Đại học Quy Nhơn.
Hành trình theo đuổi đam mê khoa học y sinh
Đam mê với công nghệ sinh học của PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp đã hình thành từ những năm học phổ thông. Sau khi tốt nghiệp đại học năm 2005, bà được giữ lại công tác tại Trường Đại học Quy Nhơn và bắt đầu con đường nghiên cứu trong lĩnh vực công nghệ sinh học nông nghiệp. Với phương châm "nghiên cứu để phục vụ giảng dạy", bà đã dành trọn tâm huyết để theo đuổi khoa học một cách nghiêm túc.
Bước ngoặt đến vào năm 2011, khi bà theo học nghiên cứu sinh tại Viện Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc gia Pháp (INRA), nghiên cứu về protein AMPK - một protein quan trọng trong quá trình trao đổi năng lượng của tế bào. Kết thúc luận án tiến sĩ, bà từ chối lời mời làm việc tại INRA và Trường Đại học Kent State (Hoa Kỳ) để trở về Việt Nam, theo đuổi giấc mơ xây dựng một hướng nghiên cứu mới về khoa học y sinh ngay tại quê nhà Bình Định.
“Tôi muốn trở về nước, xây dựng một phòng thí nghiệm tại Trường Đại học Quy Nhơn – nơi có thể mở ra hướng nghiên cứu mới về khoa học y sinh, vừa phục vụ cho giảng dạy, vừa đóng góp cho sự phát triển khoa học của địa phương”, PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp chia sẻ.
Thời điểm đó, khoa học y sinh vẫn còn mới mẻ tại Việt Nam, đặc biệt chưa phát triển tại tỉnh Bình Định. Bà phải đối mặt với nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, thiết bị thí nghiệm và nhân lực nghiên cứu. Tuy nhiên, với quyết tâm của người tiên phong, bà đã không ngừng nỗ lực, kết nối và hợp tác quốc tế để từng bước hiện thực hóa mục tiêu.
Mỗi năm, PGS Mộng Điệp dành từ 3 - 6 tháng làm việc tại INRAe (Pháp), tiếp cận môi trường nghiên cứu hiện đại và hợp tác với các chuyên gia đầu ngành. Những kinh nghiệm quý báu này sau đó được bà áp dụng vào hoạt động đào tạo và nghiên cứu tại Việt Nam.
“Tôi muốn làm cầu nối giữa Việt Nam và thế giới, đồng thời góp phần quảng bá hình ảnh con người xứ Nẫu - nơi tôi sinh ra và lớn lên”, bà bộc bạch.
Nghiên cứu đột phá: Hormone tái tổ hợp chỉ cần tiêm một liều duy nhất
Một trong những thành tựu khoa học nổi bật của PGS.TSKH Mộng Điệp là dự án nghiên cứu hormone gonadotropin tái tổ hợp – một bước tiến trong điều trị sinh sản ở người và kiểm soát sinh sản ở động vật.
Năm 2020, nhóm nghiên cứu do bà chủ trì được Quỹ Đổi mới Sáng tạo Vingroup (VINIF) tài trợ cho đề tài: “Sản xuất các gonadotropin chuỗi đơn để điều trị sinh sản”. Sau gần 4 năm nghiên cứu, đến tháng 4/2024, nhóm đã sản xuất thành công hai loại hormone tái tổ hợp là hFSH (human Follicle Stimulating Hormone) và eCG (equine Chorionic Gonadotropin).
Hai loại hormone này có hiệu quả sinh học tương đương các hormone tự nhiên, nhưng vượt trội hơn ở khả năng duy trì tác dụng dài trong cơ thể, giúp người bệnh chỉ cần tiêm một liều duy nhất trong suốt quá trình điều trị.
“Ưu điểm của hormone mới là giúp đơn giản hóa quy trình điều trị, giảm thiểu chi phí và rủi ro cho người bệnh, đồng thời mở rộng khả năng ứng dụng trong ngành chăn nuôi”, PGS Mộng Điệp cho biết.
Quy trình sản xuất đã hoàn thiện, từ thiết kế plasmid, biểu hiện protein trên tế bào, tinh sạch, phân tích hoạt tính sinh học đến thử nghiệm trên mô hình chuột Wistar nhập từ Đài Loan. Dù đã vượt qua giai đoạn thử nghiệm tiền lâm sàng, nhóm vẫn chưa thể tiến hành thử nghiệm lâm sàng trên người do giới hạn phạm vi và kinh phí dự án.
Một số thành tích nổi bật của PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp
- Năm 2020 và 2022, được trao chứng nhận Trí thức tiêu biểu về Khoa học – Công nghệ tỉnh Bình Định.
- Năm 2021, lọt vào Top 10 trí thức, nhà khoa học sáng tạo và cống hiến tiêu biểu châu Á (Asia Innovation & Contribution Awards).
- Năm 2023, nhận Bằng khen của Hội Nữ trí thức Việt Nam vì thành tích xuất sắc trong nghiên cứu khoa học; đồng thời là một trong 33 giảng viên đại học được vinh danh trong chương trình "Nhà giáo tiêu biểu năm 2023" và nhận Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Năm 2024, được Bộ Giáo dục Quốc gia, Giáo dục Đại học, Nghiên cứu và Đổi mới nước Cộng hòa Pháp công nhận đạt chuẩn chức danh Giáo sư tại Pháp - một trong những hệ thống xét chuẩn khắt khe hàng đầu thế giới.